.webp){kind=icon}
Како да има своевидна тепачка за пари во моментов во Македонија, во која главни актери се државата, банките и Народната банка. Таа е поттикната од заострувањето на монетарната политика во обидот на централната банка да ја спречи високата инфлација и од потребата за „кеш“ на фискалната власт за редовно намирување на долговите, платите и социјалните бенефиции. Народната банка континуирано ја зголемува основната каматна стапка, каматите по кои се задолжува државата уриваат рекорди, а комерцијалните банки влегоа во циклус на зголемување на каматите на депозитите и на кредитите. Анализиравме каде е најисплатливо да се вложат пари во услови на долготрајна висока инфлација, која ја донесе економијата на граница на рецесија.
Банките бавно влегуваат во трката
Остварете поголем принос на вашите заштеди со новите повисоки каматни стапки на Комерцијална банка, соопшти на почетокот на неделава една од најголемите македонски банки, која од вчера ги зголеми каматните стапки на денарските и на девизните депозити за физички лица за рок на орочување од 6 до 36 месеци. Комерцијална банка изврши нагорни корекции и кај другите видови депозити, што е вторпат за краток период, во кој зголемување на каматите кај депозитите имаше и кај другите македонски банки.
Тоа придонесе просечната каматна стапка на вкупните депозити во јануари да оствари месечно и годишно зголемување од 0,07 процентни поени (п.п.) и 0,22 п.п., соодветно, и изнесува 0,93 проценти.
Уште позначително е зголемувањето кај новите штедни влогови. Просечната каматна стапка на новопримените депозити во јануари бележи месечен и годишен раст од 0,17 п.п. и 0,98 п.п., соодветно, и изнесува 1,51 процент.
Како влијае тоа врз заштедите? Според податоците на Народната банка, вкупните депозити во јануари се намалени за 1,2 процент на месечно ниво, во целост како резултат на падот на депозитите на корпоративниот сектор.
Анализирано на годишна основа, вкупните депозити бележат раст од 4,5 проценти, кој во поголем дел се должи на повисоките депозити на секторот „домаќинства“. Овие депозити се зголемени за 5,9 проценти, како резултат на растот на краткорочните депозити во странска валута, депозитните пари и долгорочните депозити во странска валута, при забележан пад на краткорочните и долгорочните депозити во денари.
Фискалната власт дарежлива, како стојат акциите?
Народната банка во битката против инфлацијата во изминатиов период во повеќе наврати ја зголеми основната каматна стапка, која сега е на границата на 5,25 проценти. Поради промените на пазарот на капиталот поскапе и задолжувањето на државата на домашниот и на меѓународниот пазар. Така, последната двегодишна обврзница што ја стави на котација Министерството за финансии минатиот месец е со камата од 5,25 проценти, а последната петнаесетгодишна еврообврзница издадена на почетокот на овој месец е со камата од 5,9 проценти. Истовремено, последната аукција на едногодишни државни записи од први март годинава достигна камата од четири проценти, што е највисоко ниво од 2013 година.
Притоа треба да се нагласи дека нашата регулатива дозволува во хартиите од вредност издадени од државата да вложуваат домашни и странски правни и физички лица, односно дека граѓаните имаат избор за инвестирање освен штедењето кај банките.
Уште еден избор е инвестирањето во акции на домашни и на странски компании, што во сегашни услови се зема со посебна внимателност, со оглед на влијанијата од енергетската криза и заострувањето на монетарната политика, кои доведуваат до поскапување на капиталот, очекувања за намалена економска активност и рецесија.
Се покажа дека голем проблем во однос на поголемиот развој на тргувањето на берзата е новата законска регулатива за оданочување на капиталните добивки, што само дополнително го задуши тргувањето, кое веќе беше на исцрпено ниво, со оглед на ограничената понуда и ликвидност на берзата.
Очекувања
Од аналитички тим на „Блумберг Адрија“ неодамна прогнозираа дека високата инфлација во Македонија ќе ја принуди Народната банка на зголемување на основната каматна стапка до 6 проценти во првата половина од 2023 година.
„Што се однесува до изгледите за каматните стапки, предвидуваме дека тримесечниот Еурибор ќе се зголеми малку над 3,5 проценти во следните неколку месеци и го гледаме шестмесечниот Еурибор на околу 3,75 проценти придвижени од политиката на зголемување на ЕЦБ. Стапките ќе останат на тие нивоа барем до почетокот на 2024 година, по што гледаме потенцијал на надолна линија“, сметаат аналитичарите.
Тоа значи дека во идниот период веројатно ќе има ново затегнување на монетарната политика, што ќе поттикне дополнително зголемување на каматите на депозитите кај македонските банки. Извесно е и дека Владата ќе биде принудена да се задолжува по повисоки камати отколку досега сè додека не се смират тековите на меѓународните пазари на капитал, што повторно најмногу ќе зависи од времетраењето на војната во Украина и геополитичките превирања.
