Парите од под перница тешко на шалтер, ама се контролираат и банкоматите

Македонските граѓани кои своите заштеди ги чуваат дома наместо во банка можат да се соочат со проблем доколку еден ден им се јави потреба да ги извадат парите од „под перница“ и да ги уплатат на трансакциска сметка или на штедна книшка. Имено, согласно постоечката регулатива за уплата на поголеми суми банките се обврзани да побараат изјава и доказ за потеклото на парите и можат да одбијат уплата доколку клиентот не поседува соодветни документи. Ако се земе предвид дека кај нас сѐ уште има граѓани кои со години одвојуваат дел од месечните приходи за да штедат надвор од банкарскиот систем, станува јасно дека тие немаат начин како да докажат од каде им се парите.  Побаравме одговор на прашањето дали постои начин „вреќа со пари“ собирани со години да се уплатат во банка, а со оглед на тоа што денес повеќето банки овозможуваат уплати на средства преку банкомати коишто во принцип не бараат доказ за потекло на парите. Кој во Македонија следи колку пари се ставаат на банкомат? Важат ли таму ограничувањата?

Се анализира секој клиент

Од Народна банка велат дека согласно со Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (член 13) банките се должни да спроведуваат анализа на клиентот, меѓудругото и во случаите кога се извршува повремена трансакција во износ од 15.000 евра или повеќе во денарска противвредност, без оглед дали трансакцијата се извршува како една операција или неколку операции кои се меѓусебно очигледно поврзани и кога постои сомневање за перење пари или финансирање на тероризам, без оглед на каков било исклучок или износ на средства.

Анализата на клиентот во согласност со членот 15 од Законот вклучува и постојано следење на деловниот однос кое што подразбира постојано следење на трансакциите со цел банката да се осигура дека тие се конзистентни со профилот на ризик и бизнисот на клиентот, а во случај кога е потребно и утврдување на изворите на средства.

„За таа цел, а во согласност со членот 37 од Законот, банките се должни внимателно да ги следат деловните активности и трансакциите кои се вршат во рамки на деловниот однос со клиентот, со цел да се потврди дека истите се во согласност со целта и намерата на деловниот однос, ризичниот профил на клиентот, неговата финансиска состојба и неговите извори на финансирање“, велат од Народната банка.

Се следат сите канали на трансакции, вклучително и банкоматите

Оттаму прецизираат дека Законот не дефинира дневен, месечен или годишен лимит за уплата на готови пари од страна на физички лица, туку постојано следење на сите трансакции. Воедно, анализата и следењето на деловниот однос и трансакциите подеднакво се однесува на сите канали преку кои се спроведуваат банкарските трансакции (шалтер, банкомат, електронско или мобилно банкарство итн.)

„Врз основа на горенаведените законски одредба, во пракса банките минимум при секоја уплата на готовина во износ од 15.000 евра или повеќе во денарска противвредност, без разлика дали уплатата е направена наеднаш или се работи за очигледно поврзани трансакции, бараат изјава од своите клиенти за потеклото на средствата“, велат од НБМ.

Кај банките се вклучува алармот и за невообичаени уплати преку банкоматите/Извор: Depositphotos

Од централната банка додаваат дека кон оваа изјава клиентот е должен да приложи и соодветна документација со којашто ќе го докаже потеклото на средствата.

„Доколку уплатата на готовина се врши од страна на клиенти кои се оценети со повисоко ниво на ризик (на пример: нерезиденти, носители на јавни функции и сл.), доставувањето изјава и придружна документација согласност со Законот се применува и во случај на пониски износи на готовински уплати“, укажуваат од НБМ.

Минимални законски услови

Од Народната банка појаснуваат дека ова се минималните законски услови кои важат подеднакво за сите банки.

„Одделни банки можат во своите интерни акти да воспостават построги лимити и да бараат документација за потеклото на средствата и за помали износи на уплати. Во секој случај, во согласност со Законот, во случај на сомневање за ППФТ, спроведувањето на мерките на анализа на клиентот односно утврдувањето и обезбедувањето на документација за изворите на средства е задолжително за било кој износ на трансакцијата“, велат од НБМ.

Чувањето готовина под перница не е најпаматен избор/Извор: МИА

Од „НЛБ Банка“ потврдуваат дека согласно Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам (Законот за СППФТ), банката применува мерки на анализа на клиентите кога се извршува повремена трансакција во износ од 15.000 евра или повеќе во денарска противвредност според средниот курс на Народната банка без оглед дали трансакцијата се извршува како една операција или неколку операции кои се меѓусебно очигледно поврзани.

„Согласно членот 13 од Законот за СППФТ. Согласно членот 39 од Законот за СППФТ банката е должна да применува мерки на засилена анализа кои вклучуваат и дополнителни информации за реализираните трансакции. Регулативата важи за сите банки“, велат од „НЛБ Банка“.

Од „Комерцијална банка“ исто така велат дека согласно Законот за спречување перење пари и финансирање тероризам, банката има обврска да врши редовна анализа на своите клиенти и проценка на ризикот на нивното работење.

„Следствено, за целите на анализата и проценката неопходно е прибирање соодветни податоци, вклучувајќи и изјава за потекло на средства“, велат од банката.

На прашањето колкава сума (готовина) може во еден наврат да се внесе на трансакциски сметка или на штедна книшка без да се прикаже документ за потекло на парите, од банката велат дека поединечните и/или периодичните лимити се директно поврзани со дадената оценка за ризик и целокупната анализа на клиентот.

Во однос на прашањето дали банката има обврска да го лимитира внесот на готовина на трансакциска сметка преку банкоматите, од „Комерцијална банка“ велат дека внесот на готовина на платежна сметка преку банкомат има еднаков законски третман како внес на готовина на банкарски шалтер.

„Бидејќи се работи за дигитален канал, постои ограничување од физичката висина на отворот за внесување банкноти, кој ограничува број на банкноти при поединечно плаќање. Но, секој клиент може да направи повеќе последователни транскации“, посочуваат од банката.

Во однос на тоа дали банката има слобода сама да дефинира лимити за дневен внес на готовина на трансакциска сметка или на штедна книшка од страна на физички лица без да има потреба да се прикаже документ за потекло на парите или регулативата важи подеднакво за сите банки, од „Комерцијална банка“ велат дека регулативата за спречување перење пари не наметнува конкретни лимити кои би важеле подеднакво за сите банки, туку на банките им налага документирање на потеклото на средствата врз основа на креирани интерни критериуми базирани на проценка на ризик на клиент.