Новиот директор на ЕСМ: Владата лани ни префрли 177 милиони евра

И до половина век старите енергетски капацитети во земјава се во трка со времето. Од една страна да ги задоволат потребите за струја во услови на најголема енергетска криза, за која е неизвесно дали е завршена, а од друга страна да ги фатат роковите за таканареченото „зелено сценарио“, односно да транзитираат кон еколошко производство. За овие предизвици разговараме со новиот директор на домашната компанија за производство на струја АД „Електростопанство на Северна Македонија“ (ЕСМ), Васко Стефанов.

Во интервјуто Стефанов зборува и за финансиите, имено компанијата првпат лани прикажа добивка во работењето, а истовремено прими и над 177 милиони евра од Владата. Парите се потрошени за стабилно снабдување со струја, но одговор за тоа дали ќе се врати дел во буџетот со оглед на тоа дека компанијата оствари добивка – не добивме.

Васко Стефанов, директор на ЕСМ АД

Според Стефанов, земјава има успех во менаџирањето на енергетската криза со стари капацитети благодарение на капиталните ремонти во претходните години во РЕК Битола, кои не биле направени подолго време. Тој вели дека се вложени средства, време и работа за да се зајакнат, да се направат поиздржливи и посигурни во производствениот процес. Рехабилитирани биле и хидроцентралите.

„Граѓаните имаа сигурно и стабилно снабдување со струја и парно, кое стартуваше во точно пропишаниот рок, во текот на целата грејна сезона. Зголемено беше домашното производство на електрична енергија. АД ЕСМ обезбеди 100 отсто снабдување со електрична енергија, иако по закон требаше 60. Паралелно, АД ЕСМ го презеде и греењето со топлинска енергија во главниот град. Со многу напорна работа, посветеност и голем ангажман, можеме да кажеме дека успешно ја извршивме и ја вршиме нашата мисија во ова тешко време - сигурна електрична енергија и топлина за граѓаните, за институциите, за стопанството. Без ниту еден ден рестрикции“, вели Стефанов во интервјуто за „Блумберг Адрија“.

Термоцентралите беа носители на производството на струја, колку од домашната струја излезе од нив?

Стефанов: Најголемиот процент од производството на електричната енергија е од термоцентралите. АД ЕСМ има вкупен инсталиран капацитет од 1.457,6 мегавати, од кои на термоцентралите им припаѓаат 824 мегавати, на хидроцентралите 556,8 мегавати, на ветерните електроцентрали 36, 8 мегавати, на фотонапонските електроцентрали 10 мегавати и на когенеративната електроцентрала КОГЕЛ 30 мегавати.

Изминатата година РЕК Битола произведе 2.328.768 мегават-часа, што е за 26,7 отсто повеќе во однос на 2021 година, во РЕК Осломеј во 2022 година се произвеле 255.231 мегават-часа електрична енергија и во однос на 2021 година тоа е за 25 отсто повеќе, во „ТЕ-ТО енергетика“ во 2022 година се произвеле 40.515 мегават-часа, што е двојно повеќе од 2021 година, а додека од обновливи извори на енергија во 2022 година се произвеле 1.087.392 мегават-часа. Намалувањето на производството од обновливи извори со кои управува АД ЕСМ во 2022 година во однос на 2021 година е поради тоа што имавме намалено производство од хидроцентралите од 1.073 гигават-часа во 2021-та на 980 гигават-часа во 2022-та, што се должи на намалените дотоци на вода во акумулациите, кои во 2022 изнесуваа 1.059 гигават-часа наспроти 1.114 гигават-часа во 2021 година. Реализираното производство од хидроцентралите во 2022 година е 107 отсто во однос на планираното од 913 гигават-часа. 

Во однос на ветерниот парк Богданци, во 2022 година имаме мало зголемување на производство во однос на 2021 година, кое изнесува  107 гигават-часа во 2022 и 103 гигават-часа во 2021 година. Ветерниот парк од самиот почеток на функционирање ги надмина сите очекувања и планови за производство, а наедно покажува и висок капацитет од 33 отсто, кој е над европскиот просек. Дополнително, во тек е и реализацијата на ВЕЦ Богданци II, со што ќе се зголеми капацитетот на ветерниот парк Богданци. Со реализација на втората фаза, целосно се заокружува проектот „Парк на ветерни електроцентрали Богданци“ на проектираната инсталирана моќност од 50 мегавати и вкупно годишно производство од околу 137 гигават-часа.

 

Остварена заштеда од 100 милиони евра – пари на граѓаните

Дали во текот на кризната состојба ЕСМ набавуваше струја од фотоволтаици и по која цена?

Стефанов: Набавката на електрична енергија се прави од трговци и не секој што тргува со електрична енергија и ја произведува. Она што секогаш е клучно при набавката на електричната енергија е цената. За грејна сезона 2022/2023 година беше планирано да се набават 392.430 мегават-часа електрична енергија, со вредност од над 146 милиони евра. АД ЕСМ за претходната грејна сезона, или од 1.10.2022 до 31.03.2023 година, набави 175.750 мегават-часа електрична енергија, со вредност од нешто над 47 милиони евра. Значи, АД ЕСМ заштедил 98,5 милиони евра, пари на граѓаните, а во тоа успеавме со дополнителен ангажман, макотрпна работа и многу труд.

Како ќе се подготвувате за следната сезона? Најавите одат во правец на тоа дека енергетската криза не завршила. Какви ремонти се предвидени?

Стефанов: Како и секоја грејна сезона, без оглед дали сме во енергетска криза или не, така и за претстојната грејна сезона подготовките се веќе започнати. За успешно справување со какви било предизвици и непредвидливи ситуации, најважно е да се биде подготвен и сите капацитети да бидат на располагање. Минатата грејна сезона успеавме да го ставиме во функција ТЕЦ Неготино, иако никој не веруваше дека ќе започне со производство за толку брз рок. Моментално во ремонт е ТЕЦ Неготино, се работи на редовни ремонтни активности за да се подготви капацитетот за следната грејна сезона и истиот тој е со траење од 75 дена. Други покарактеристични активности што може да се издвојат се: капитални ремонти во ХЕЦ Козјак на генераторот 2, во ХЕЦ Глобочица на генераторот 1 и во ХЕЦ Шпилје на генераторот 1, како и капитален ремонт на ТЕ Битола 2 и редовни годишни ремонти на ТЕ Битола 1, ТЕ Битола 3 и ТЕ Осломеј.

Дали РЕК Битола е во опасност поради користењето несоодветен јаглен од Албанија и дали тоа е причината за драстично намаленото производство на струја деновиве?

Стефанов: Блокот 3 на РЕК Битола беше исклучен од електроенергетската мрежа заради сервисни активности на опремата. Во текот на планираните интервенции беше забележана аномалија во котелот на блокот и стручни екипи работат на нејзино отстранување. Притоа, на постројката не се забележани никакви оштетувања, односно опремата е недопрена. Блоковите на РЕК Битола се во добра кондиција и покрај амортизираноста и несоодветната нега во минатото. Ремонтните активности во текот на грејната сезона, но и пред тоа, во текот на енергетската криза со која се соочуваше и се соочува државата, беа изведувани кога беше нужно и неопходно, со цел да не дојде до оштетувања на опремата. Во текот на летниот период претстојат зафати со кои блоковите треба да бидат оспособени за новата грејна сезона што нè очекува.

 

На РЕК Битола му претстои зелена транзиција – целосна десулфуризација и декарбонизација

Во согласност со законот за климатска акција, по 2025 година работењето на РЕК Битола и РЕК Осломеј на јаглен ќе биде неисплатливо? Што планирате во тој контекст?

Стефанов: АД ЕСМ некаде од 2019 година почна да ги спроведува проектите од енергетската транзиција односно енергетската трансформација. Сите наши активности беа во согласност со усвоената стратегија за енергетика до 2040 година и со движењето кон зеленото сценарио.

Но додека ги поставувавме проектите и ги спроведуваме, а некои и успеавме да ги изградиме, се случи енергетската криза. Прво пандемијата на ковид, која донесе економски последици и тешкотии, а потоа и конкретната енергетска криза.

Таа криза се прекрши токму преку АД ЕСМ. И кризата со електричната енергија и кризата со топлинската енергија, заедно со Владата, се менаџираа преку АД ЕСМ.

Од проектите што се реализираат од областа на обновливите извори, како особено позитивен сигнал е пуштањето во производство на првата фотонапонска електроцентрала во кругот на РЕК Осломеј-Кичево, финансирана во еден дел со поволна кредитна линија од ЕБРД, и другите проекти што се во тек на реализација, пред сè фотонапонската електроцентрала Осломеј 2 од 10 мегавати и фотонапонската електроцентрала Битола 1 од 20 мегавати. Најголемиот енергетски капацитет во земјава, РЕК Битола, кој работи на јаглен, во иднина ќе се замени со когенеративна гасна електроцентрала, со моќност од 250 мегавати, која ќе се користи и за топлификација на Битола, додека другите два блока ќе се модернизираат со темелна реконструкција на електростатските филтри, а потоа и со целосна десулфуризација и декарбонизација, со што ќе им се продолжи векот на траење, но ќе се подобри и еколошката прифатливост и ќе се задоволат европските стандарди.

РЕК Битола

Во иднина се планираат и целосна трансформација на ТЕЦ Осломеј и изградба на фотоволтаични електроцентрали на просторот на термоцентралата со инсталирана моќ од 100 мегавати, а дополнително се подготвува и изградба на четири фотонапонски електроцентрали со вкупна инсталирана моќност од 280 мегавати во РЕК Битола. Првата електроцентрала од 20 мегавати ќе биде лоцирана во самиот круг на комбинатот, веднаш до термоцентралата, а втората фотонапонска електроцентрала од 60 мегавати ќе биде изградена на тлото на исцрпените наоѓалишта на јаглен во рудникот Суводол.

Сите сегашни проекти и планови за идни проекти се дел од енергетската транзиција и се инвестиции што во следната декада треба да го заменат производството на електрична енергија од јаглен, паралелно преквалификувајќи ги и вработените за работа во нови типови производствени капацитети.

Овие проекти се усогласени со обврските од зелената агенда за Западен Балкан, со заложбата за транзиција кон чиста енергија, и ќе придонесат за имплементација на Стратегијата за развој на енергетиката на нашата држава до 2040 година, чија цел е намалување на емисиите на стакленички гасови за 61 процент.

Во согласност со финансискиот извештај за 2022 година, ЕСМ има драстично поголема добивка во однос на 2021-та и натфрлање на планот за 2022-та. Во исто време, Владата дотураше пари во компанијата поради енергетската криза. Колку вкупно доби ЕСМ досега од Владата и, со оглед на тоа што компанијата работи со добивка, дали може да се очекува дел од тие пари да врати во буџетот?

Стефанов: Од Владата имаме добиено поддршка од 10.903.908.000 денари (околу 177 милиони евра).

Средствата што ги одобри Владата за поддршка на АД ЕСМ се однесуваат за справување со ефектите од енергетската криза со електричната енергија, како и за субвенции за разликата во цената на производствената цена и продажната цена на струјата.

АД ЕСМ од производството на своите капацитети, како и дел од електричната енергија што ја набавува, испорачува кон „ЕВН хоум“, кој е универзален снабдувач за домаќинствата и малите потрошувачи, односно над 70.000 мали бизниси, како и најголемиот дел од количествата за дополнително снабдување по субвенционирана цена за мрежата на „ЕВН електродистрибуција“ и МЕПСО.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар