.webp){kind=icon}
Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ не очекува значителни зголемувања на основната стапка на Народната банка на Македонија, иако оттаму прогнозираат дека таа ќе достигне ниво од шест проценти до средината на 2023 година.
„Стапката на инфлација, иако сè уште е покачена и на двоцифрено ниво, е во тренд на намалување од октомври 2022 година, што го ослободува притисокот централната банка да дејствува поагресивно и понатаму. Дополнително, Народната банка смета на ’помош’ од каматните стапки на Европската централна банка, бидејќи дел од заемите е врзан за стапките на ЕУРИБОР“, велат нашите аналитичари.
Тиe додаваат дека, од друга страна, ако се погледне во преносниот механизам, може да се забележат слаби знаци во однос на приспособувањето на каматните стапки на комерцијалните банки заклучно со март годинава и затоа сметаат дека има простор за дополнително приспособување.
„Каматните стапки се зголемени за 1,4 процентен поен (п.п.) годишно за денарските кредити и 1,7 п.п. на годишно ниво за девизните кредити во март 2023 година, што е значително помалку во однос на референтните стапки“, укажуваат од нашиот аналитички тим.
Тие објаснуваат дека стапките на Народната банка се зголемија за 4,25 п.п. годишно, на шестмесечниот СКИБОР за 2,6 п.п. годишно и на шестмесечниот ЕУРИБОР за 3,7 процентни поени во истиот период. Според нив, Македонија има висок потенцијал да влијае на побарувачката преку кредитниот канал, бидејќи најголемиот дел од заемите на домаќинствата е насочен кон потрошувачка, а мнозинството се во домашна валута.
„Кредитирањето на домаќинствата забави, но сè уште се зголемува и достигна годишен раст од 6,8 проценти во март 2023 година, поддржувајќи ја понатамошната потрошувачка. Од друга страна, одредено олеснување на побарувачката се обезбедува со влошувањето на основите за трошење, најмногу поради побавниот раст на платите од цените од мај 2022 година, што го намалува капацитетот за трошење на домаќинствата. Сè на сè, очекуваме резултатите од монетарното затегнување дополнително да се видат во месеците што доаѓаат, што ќе обезбеди постојан тренд на намалување на стапката на инфлација, во согласност со придонесот на ефектите од високата база и намалувањето на глобалните притисоци на цените на енергијата и храната“, велат нашите аналитичари.
Од нашиот аналитички тим објаснуваат дека повисоката инфлација на храната во Македонија не е исклучок од другите земји во регионот.
„Инфлацијата на храната е постојана во сите земји од регионот и е над основната стапка. Важно е да се напомене дека на инфлацијата на храната е тешко да се влијае со монетарни мерки. Прво, побарувачката за храна е доста одбранбена, имајќи предвид дека храната е неопходна набавка во секое домаќинство, и кога цените се зголемуваат, потрошувачите се повеќе склони да се свртат кон поевтини замени (кога е можно) отколку да се откажат од трошењето. Второ, цените на храната се под големо влијание на надворешни неуправливи фактори, како што се временските услови и глобалните текови на понудата. Накратко, монетарните мерки најпрво ги погодија другите аспекти на потрошувачката, дозволувајќи им на цените на храната да продолжат да се зголемуваат над основната стапка“, укажуваат нашите аналитичари.
Тие очекуваат инфлацијата кај храната дополнително да се приближи кон надолниот тренд на основната стапка на инфлација, бидејќи прелевањето од другите категории (на пример, транспортните трошоци) се намалува.
