.webp){kind=icon}
Ќе одлучи ли Комитетот за оперативна монетарна политика на Народната банка да ја зголеми референтната каматна стапка на утрешната седница е прашање што заслужува внимание откако Европската централна банка на последната седница ја подигна основната камата на депозитите на рекордни четири проценти. Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекува дека Народната банка дефинитивно ќе продолжи со зголемување на референтната каматна стапка.
Михаел Блажековиќ, аналитичар за макроекономија и за пазарот на капитал на „Блумберг Адрија“, вели дека со оглед на тоа што македонската централната банка го ублажи зголемувањето на референтната каматна стапка од 25 базични поени на 15 базични поени на последната седница, се очекува продолжување на таквото поместување на каматните стапки и во претстојниот период.
„Не очекуваме дека ќе има дополнителни промени во другите сегменти на монетарната политика, како што е стапката на задолжителна резерва или репоаукциите“, вели Блажековиќ.
Растат цените на храната и кредитната активност
Тој објаснува дека иако целокупната инфлација постепено забавува, сегашниот ефект на монетарната трансмисија не ја забави целосно инфлацијата, особено не во делот на инфлацијата на храната и пијалаците (мерена со усогласениот индекс на потрошувачки цени), која сè уште е на високи 12,8 проценти.
„Исто така, и понатаму расте кредитната активност, што е во прилог на натамошно зголемување на каматната стапка. Во првите седум месеци од 2023 година, вкупниот раст на кредитите бележи раст од 6,8 проценти, додека кредитите на домаќинствата имаат минимално повисок раст од 6,9 проценти“, вели Блажековиќ.
Михаел Блажековиќ
Според него, делумен ефект од монетарната рестриктивност може да се забележи во зголемувањето на каматните стапки на новоодобрените кредити во првите седум месеци од 2023 година за 1,42 процентни поени во однос на истиот период лани.
„Исто така, гледаме дека каматните стапки на кредитите во странска валута пораснаа за 1,59 процентни поени, додека во домашна валута пораснаа за 1,30 процентни поени во однос на првите седум месеци од 2022 година“, вели Блажековиќ.
Сепак, тој укажува дека кога состојбата во Македонија ќе се спореди со онаа во Србија, каде што каматните стапки на новоодобрените кредити се зголемија за 3,74 процентни поени, или со композитната каматна стапка во еврозоната, која се зголеми за околу 3 процентни поени, станува јасно дека монетарната политика во Македонија сè уште не е доволно рестриктивна.
Фискалната политика малку придонесува за намалување на инфлацијата
Сличен став има и Никола Поповски, универзитетски професор и член на Советот на Народната банка. Во интервју за „Блумберг Адрија“ тој неодамна изјави дека нема услови Народната банка во Македонија да ја намали релативно рестриктивната политика што ја води сега. Според него, македонската инфлација сè уште ротира на околу 10 проценти, со проекција дека до крајот на годината ќе се спушти некаде на осум проценти.
„Сметам дека сега можеби ќе биде проблем да се стигне до првичните проекции дека просечната годишна инфлација ќе се спушти на околу осум отсто. Можеби ќе биде проблем да се стигне и до осум отсто“, рече Поповски.
Тој посочи и дека каматните стапки кај банките се некаде од три до четири процентни поени под референтната каматна стапка од 6,15 проценти. Поповски додаде дека ако има поместување во политиката на Народната банка, тоа ќе биде мало забавување во зголемувањето на референтната каматна стапка, како при последната одлука, но никако намалување.
Дополнително, тој смета дека фискалната политика во овој момент малку придонесува за намалување на инфлацијата.
„Тие се занимаваат со директен интервенционизам, со контрола на цени, и инјектираат висок фискален дефицит од 4-5 отсто. Најстрашно, наместо да ги инјектираат во инвестиции, во таква јавна потрошувачка, тие ги пренаменуваат за плати, пензии, за социјална заштита“, вели Поповски.
Тој додава и дека привремените замрзнувања на цените ќе мора да се повлечат во еден момент и дека сите овие показатели не даваат можност за намалување на рестриктивната политика на НБ.
