.webp){kind=icon}
Нема да биде лесно да се дојде до милијардите од Европската Унија, заклучуваат познавачите коментирајќи го Планот за раст што неодамна го презентира Европската Унија. Наши соговорници тврдат дека земјите од Западен Балкан ќе треба да вложат решителни напори за унапредување на домашната реформска агенда и за зајакнување на економската интеграција во регионот доколку сакаат да ги отклучат овие шест милијарди евра.
Како до овој колач, што е предвидено, а што ќе се реализира. Ги анализираме основните постулати на овој план за кој претставувајќи го, од Европската комисија беа категорични дека економската конвергенција е суштински елемент за приближување на земјите од Западен Балкан до ЕУ.
„Во моментов нивото и брзината на конвергенција меѓу партнерите од Западен Балкан и ЕУ не се задоволителни – било во однос на реформските процеси или на социоекономската конвергенција – и го кочат нивниот напредок на патеката кон ЕУ“, се наведува во планот за раст.
Впрочем клучот е да се засилат реформите во овие земји, меѓу кои секако е и Македонија, а Малинка Ристевска Јорданова од Институтот за европска политика (ЕПИ) од Македонија, вели дека користењето на овој инструмент за поддршка за земјите од регионот нема да биде лесно, како што не е лесно користењето на европските средства што досега беа на располагање.
„Дури ќе биде потешко, затоа што тоа е нов инструмент, со засилена условеност – особено во областа на владеењето на правото. Треба да се има предвид дека треба време за да се спроведат предвидените постапки, па да се создадат услови за повлекување средства од инструментот“, вели Ристевска Јорданова.
Таа објаснува дека прво ќе треба да се донесе регулативата, да се склучат договори со секој корисник, државите ќе треба да предложат документ наречен реформска агенда, па комисијата да даде мислење, па дури потоа да се донесе т.н. спроведбена одлука за секој корисник.
„Повлекувањето средства ќе биде директно поврзано односно условено од спроведувањето на реформската агенда“, нагласува Ристевска Јорданова.
Македонските институции досега не покажаа капацитет за реформи
Таа смета дека дополнителните финансиски средства од ЕУ секако би биле добредојдени, но и дека се далеку од потребите за постигнување економска и социјална конвергенција со ЕУ.
„Кога зборуваме за понудата, треба да се осврнеме на тоа дека паричната помош е само еден елемент од новиот план на ЕУ за раст на Западен Балкан. Првата процена е дека планот е далеку под очекувањата и барањата од регионот, особено оние што се однесуваа на овозможување пристап до единствениот пазар на Унијата. Наместо тоа, планот нуди фрагментирана подлабока интеграција во одредени сегменти на пазарот на ЕУ“, вели Ристевска Јорданова.
На нашето прашање дали гледа база и капацитет кај македонските институции да поведат поенергична акција на реформскиот пат, таа вели дека, за жал, досега политичките чинители не покажале волја за такво нешто.
„Спротивно на тоа, последниве години се одвива процес на слабеење и политизација на државните институции, во кои претходно имаше база и се градеше капацитет за реформи“, вели Ристевска Јорданова.
Разочарување од ЕУ
Според неа, понудата од ЕУ веќе не е доволно привлечна за да биде посилен поттик за реформи. Ристевска Јорданова укажува дека во земјите од Западен Балкан веќе постои разочарување од досегашниот застој во проширувањето, а перцепцијата за сегашниот т.н. „моментум“ е дека е тој е повеќе во прилог на земјите од источното партнерство и дека Западен Балкан е запоставен.
Во однос на прашањето дали Македонија може да ги забрза бараните реформи кај таканаречените „стари рани“, како што се подобрување на деловното опкружување, зголемувањето на ефикасноста на јавната администрација и на ефикасноста во борбата со корупцијата, аналитичарката од ЕПИ вели дека има и многу други барања или препораки што доаѓаат од ЕУ.
„Што е уште поважно, главнината на тие барања произлегува токму од граѓаните и од деловниот сектор во Македонија и нивното исполнување треба да биде мотивирано, пред сé, од добробитта за државата, односно македонското општество во целина.
Можност за забрзување секако дека има, но нема политичка волја за такво нешто“, вели Ристевска Јорданова.
Таа додава дека е потребен решителен и силен притисок од граѓанскиот сектор, вклучувајќи го и деловниот сектор, за пресврт во начинот на кој се води политиката, за јакнење на институциите и за создавање капацитет за вистински реформи.
