Парите од европските фондови ни пропаѓаат поради администрацијата

Македонија шеснаесетта година едноподруго има на располагање пари од фондовите на Европската Унија. Но, и по толкав временски период, институциите половично ги користат доделените пари. Слабиот административен капацитет, недостигот од човечки ресурси, недостигот од политика за задржување на вработените и слабата обука за јакнење на капацитетите се клучните проблеми што ја кочат администрацијата да аплицира и да ги реализираа проектите.

Европската комисија (ЕК) во последниот извештај само ги препиша препораките од пред неколку години за тоа што треба да се промени за средствата да бидат ефикасно и ефективно искористени. Минатата година, според извештајот на ЕК, капацитетот на вработените овластени за европските фондови бил помал од 60 отсто, постигнат бил напредок во следењето и евалуацијата на проектите, но крајната фаза во која треба да се донесат и спроведат заклучоци имала реализација од 50 отсто.

Партизацијата и клиентелизмот ги оставија институциите без капацитети

Невладиниот сектор вината за слабата искористеност на европските фондови ја гледа во немањето политичка волја да се реализира реформа во администрацијата. Обуките и тренинзите низ кои поминуваат вработените се ад хок решенија, потребно е вложување во капацитети и мотивирање истите луѓе да останат да работат во институциите.

„Фондовите достапни од ЕУ не се дизајнирани само за подобрување на животниот стандард на граѓаните туку и како механизам за подобрување на капацитетите на администрацијата. За жал, ние како општество не успеавме да изградиме такви капацитети, постои мал дел што успева да ја надмине бирократијата како кај нас така и во ЕУ за да се реализираат овие фондови. Неопходна е реформа и, секако, политичка волја, која, за жал, кај нас сè уште ја нема“, вели Сефер Селими од „Демокраси лаб“.

Сефер Селими/Приватна архива

Инструментите за пристапна помош (ИПА) се вложување во иднината

По добивањето на статусот земја кандидат, Европската Унија во 2027 година го овозможи инструментот за пристапна помош (ИПА). Последниот фонд ИПА III, тежок 14 милијарди евра, кои во моментов можат да ги користат шесте земји кандидатки на ЕУ, меѓу кои и Македонија, почна со реализација во 2021 година. Еврокомесарот Оливер Вархеји го најави овој фонд како вложување во иднината, со голем потенцијал за пристапни реформи и забрзан развој. Голем број проекти што властите низ годините не успеаја да ги реализираат се наоѓаат на списокот проекти што би можеле да се реализираат со помош на ЕУ.

Најслаба искористеност покажуваат секторите регионален и рурален развој

Во два буџетски циклуса на Македонија ѝ се дадени на располагање милијарда и двесте милиони евра во временска рамка од 12 години. Првата пристапна помош ИПА I се реализира од 2007 до 2013 година, а ИПА II од 2014 до 2020 година. И во двете програми беа одвоени по 600 милиони евра наменети за раст и развој на државата, за градење институции, за владеење на правото и човековите права, образование, за инфраструктурата, како и за развој на животната средина.

Според податоците од европските извештаи, од 641 милион евра од ИПА, државата прикажала искористеност од 70 проценти или 437 милиони евра од склучени договори, но проблем се веќе склучените договори што не се реализирани, па реалната бројка на искористеноста на овие фондови според ЕК е 330 милиони евра. Проектите за животната средина, поврзани со управувањето со отпад, водоснабдувањето, квалитетот на воздухот, развивањето на руралниот туризам и изградбата на транспортна инфраструктура со регионот, се проекти со најслаба реализација.

Втората ИПА-програма во моментов е предмет на анализа од ЕК за тоа колку од парите се искористени и колку проекти се успешно реализирани.

Најголема искористеност на европските пари има за проекти во областа на транспортот

Според податоците на Секретаријатот за европски прашања, заклучно со август годинава Македонија искористила 800 милиони евра од ИПА-фондовите. Најголем дел од европските пари е искористен во секторот транспорт, каде што досега се реализирани 54 проекти во висина од 220 милиони евра, потоа следуваат демократија и владеење, каде што за 332 проекта се добиени над 120 милиони евра. Преку ИПА во образованието, вработувањето и социјалната политика се реализирани 933 проекти во вредност од 97 милиони евра.

Скопскиот Регион има најголем број реализирани проекти, за вкупно 515 проекти од фондовите се повлечени 45 милиони евра. Вардарскиот Регион е лидер по висината на парите искористени од ЕУ, за 132 проекта се искористени 122 милиона евра.

Земјоделците се најзаинтересирани за ИПА-фондовите

ИПАРД-програмата има цел да се подобрат конкурентноста на земјоделството и производството на храна, со усогласување на стандардите на ЕУ. На самиот почеток во 2007 година на располагање беа ставени 60,7 милиони евра, од кои земјоделците до 2014 година искористија само 17 отсто или 10,3 милиони евра. Но од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство велат дека сликата за втората ИПАРД-програма е сосема различна.

Најголема искористеност од 98 отсто имаме на средствата од програмата ИПАРД 2, со 2.369 склучени договори и нула евра поврат на средства за целиот период, а од вкупниот број договори, дури 859 се со млади земјоделци, чии инвестиции во земјоделството изнесуваат девет милиони евра.

Во новата програма ИПАРД 3, која стартуваше годинава, на располагање има 97 милиони евра. Инвестиции во основни средства на земјоделските стопанства и диверзификација на фарми се мерките што беа објавени во јавниот повик од ИПАРД 3. На повикот, кој траеше до 30 октомври, стигнале барања за проекти од над 100 милиони евра, иако за реализација на овие мерки се предвидени средства од 30 милиони евра европски пари.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар