Високите цени ги променија македонските потрошувачи

Европската централна банка и овој пат одлучи да не ги менува каматните стапки, кои се највисоки во последните петнаесет години. Креаторите на политиките не се брзаат да ги намалат трошоците за задолжување, затоа што сè уште постојат ризици што можат да ја подгреат инфлацијата со која светот се бори во последните две години.

Најголемиот страв го носи растот на платите, а бројките за растот на цените за февруари се над очекувањата, иако трендот е надолен и инфлацијата во еврозоната е на најниско ниво по летото во 2021 година.

„Иако можеби е многу примамливо, прерано е да се намалат каматните стапки“, рече минатиот месец претседателот на Бундесбанк, Јоаким Нагел.

Земјава во претходниот период се соочи со највисоката инфлација во последните две и пол децении. Највисоко ниво трошоците на живот достигнаа во октомври 2022 година (близу 20 отсто). Лани таа почна да забавува и заклучно со февруари годинава стигна до три отсто.

Помалку се купуваа брендирани производи, повеќе се шеташе по маркети

Инфлацијата е причина луѓето да ги сменат навиките во обид да ги намалат трошоците, а статистиката за 2022 година, годината со највисока инфлација, го докажува тоа. Домаќинствата во земјава тогаш штеделе на сѐ, почнувајќи од храната.

„Некои истражувања заклучуваат дека растот на цените значително влијае на промени во однесувањето на потрошувачите, кои најчесто почнуваат да бараат производи што се со попусти, на распродажби, ги менуваат брендовите и производите што ги купувале со оние што се со попусти, а одредени групи на купувачи ја менуваат стратегијата и се префрлаат кон пониски брендови, со цел да заштедат или да ја задржат куповната моќ што ја имале претходно“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ професор Зоран Ивановски, проректор на Универзитет Скопје.

Експертите од областа на малопродажбата велат дека инфлацијата ги тера потрошувачите повеќе да се фокусираат на цените и да се оддалечуваат од брендовите што претходно ги користеле за сметка на приватни марки, но и поголеми поекономични пакувања. Во исто време, за да се наполни кошничката, купувачите посетуваат и повеќе маркети трагајќи по поповолни цени.

Дејан Манев, експерт за развој на малопродажни мрежи, во изјава за „Блумберг Адрија“ објаснува дека потрошувачите сè повеќе се фокусираат на цената и се оддалечуваат од популарните брендирани производи.

Блумберг Адрија

„Имаме големо префрлање на потрошувачите кон целосно задоволување на своите потрошувачки потреби во таканаречените тврди дисконтни продавници. Благодарение на постојаните инфлаторни притисоци, потрошувачите го осознаа и прифатија значењето на овие типови на продавници, т.е. дека тие се постојано доследни на политиката на општо ниски цени“, објаснува тој.

И професорот Ивановски вели дека купувачите во обид да ги намалат расходите се фокусираат на купување само на она што им е најнеопходно.

„Тие се свесни дека не можат да се заштитат целосно од инфлацијата, но се обидуваат да го намалат притисокот на инфлацијата врз нивниот буџет и животен стандард. Во такви услови, брендовите се најпогодени од инфлацијата, затоа што таа ги погаѓа и бизнисите и купувачите истовремено. Сите се соочуваат со раст на трошоците и заострување на конкуренцијата“, вели тој.

Појава на смарт купувачи и раст на дигиталната трговија

Сепак, мора да се јаде. Затоа потрошувачите продолжуваат да купуваат исти категории производи, но прават и приспособувања односно купуваат помалку.

„На пример, прават компромиси во делот на свежите производи, истите тие се купуваат во мали пакувани количества и со подолг рок на траење. Во друг сегмент, на долготрајните производи го скратуваат својот избор и постојано купуваат од ист тип на производ, но во многу големи економски пакувања итн. Во суштина, се трошат расположливите парични средства само за најосновните производи“, вели Манев.

Инфлацијата донесе и една придобивка. Купувачите се поинформирани, ги следат сите промени и тенденции.

„Во последните години на македонскиот пазар има високо ниво на смарт потрошувачи. Овие потрошувачи ги знаат цените на повеќето артикли во продавниците и секогаш забележуваат кога цената се менува, но исто така ги знаат и сите цени на намирниците што редовно ги купуваат“, вели Манев.

Купувањето онлајн, кон кое се свртевме за време на карантините во пандемијата, продолжи и во услови на раст на цените.

„Растот на цените влијае поволно на пораст на дигиталната трговија, поради фактот што купувачите на тој начин полесно бараат производи со пониски цени и со подобри услови за плаќање“, објаснува Ивановски.

Настрадаа задоволствата и заштедите, пораснаа задолженоста и сиромаштијата

Високата инфлација главно беше поттикната од високите цени на енергентите. По инвазијата на Русија врз Украина, во март 2022 година, експлодираа цените на горивата, во летото и на струјата. Тоа влијаеше владите да повикаат на штедење, а домаќинствата почнаа да возат помалку и скратија многу задоволства.

„Високата инфлација влијаеше врз секојдневните навики за живот, за посета на кафе-барови, ресторани, забава, облека и слично, таму има најмногу кратење“, вели Манев.

Професорот Ивановски вели дека високите цени удрија и врз заштедите на домаќинствата. Во услови на пад на реалните плати, депозитите го пополнуваа јазот во обид да се задоволат основните потреби.

„Кај купувачите што имаат тешкотии да врзат крај со крај, заштедите се први на удар, како и секогаш кога граѓаните се соочуваат со неизвесност и несигурност. Тоа придонесува за промена на валутните и на рочните склоности за штедење на домаќинствата. Тоа значи поголем придонес на штедењето во странска во однос на домашна валута, односно степенот на евроизација расте во услови на инфлација (на 52,2 отсто во 2022 година, споредено со 50,5 отсто во 2021 година, а и во текот на 2023 година продолжи да расте), а расте и краткорочната компонента на штедењето“, вели Ивановски.

Професор Зоран Ивановски,  проректор на Универзитет Скопје

Тој објаснува дека високите камати не беа пречка да растат задолжувањата, но тој тренд во земјава забави и стапката на задолженост на домаќинствата се задржа на умерено и релативно стабилно ниво од околу 30 отсто од БДП.

„Конечно, инфлацијата влијае на позасилено раслојување на населението и на креирање поголема социјална нееднаквост. Во такви услови, особено се ранливи повисоко задолжените слоеви на населението во споредба со нивниот расположлив доход, кои имаат поограничен простор за ублажување на ефектите од ценовниот и од каматниот шок“, вели Ивановски.

Статистиката потврдува дека штедењето не се преслика на состојбата во паричникот. Трошокот по член на домаќинство за храна во 2022 година, и покрај силното штедење, бил за близу 4.300 денари повисок во однос на 2021 година.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар