Во услови кога инфлацијата во Македонија спласнува, а просечната плата подолг период бележи раст, се наметнува дилемата каде ќе завршат вишокот расположливи средства на граѓаните - во потрошувачка или како депозити во банките. Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ очекуваат во наредниот период и потрошувачката и штедењето да продолжат да растат, но потенцираат дека растот на заработката повеќе ќе се одрази на потрошувачката.
„Северна Македонија бележи релативно ниско ниво на потрошувачка, од околу 50 проценти од просекот на ЕУ (според податоците за фактичката индивидуална потрошувачка за 2022 година), што укажува дека има простор за поголема потрошувачка, особено во средина каде што платите растат“, вели Андреј Кнез, главен аналитичар во „Блумберг Адрија“.
Се подобрува расположението на потрошувачите
Прочитај повеќе
Просечната плата чекор назад од границата од 40.000 денари
Просечната плата се намали од 39.998 денари во декември 2023 година на 39.542 денари во јануари 2024 година
21.03.2024
Граѓаните на ЕУ заштедиле 12,7 проценти од расположивиот доход
Највисоки бруто стапки на штедење меѓу членките на ЕУ во 2022 година се забележани во Германија (19,9 проценти), Холандија (19,4 проценти) и Луксембург (18,1 проценти).
23.11.2023
Каматите на Владата многу послатки од банкарските
Вкупните депозити во македонските банки изнесуваат над 8,3 милијарди евра.
20.10.2023
Раст на депозитите и на кредитите во февруари
Вкупните кредити се зголемиле за 0,9 проценти во споредба со минатиот месец, поради повисоките кредити на двата сектора, со поголем придонес на корпоративниот сектор.
21.03.2024
Тој додава дека ако се исклучат ефектите од инфлацијата, може да се види дека реално има намалување на заштедите на домаќинствата во 2022 и 2023 година, а истовремено има реален раст кај потрошувачката во 2022 година и мала надолна корекција во 2023 година.
„Во текот на 2022 година имаше реален пад на заработката, што не резултираше со пад на потрошувачката, бидејќи потрошувачките основи беа сè уште добри, вклучувајќи ги и акумулираните заштеди“, вели Кнез.
Нашиот аналитичар објаснува дека олабавувањето на инфлацијата во 2023 година повеќе одеше во прилог на штедењето, бидејќи заработката реално почна да расте, што ја зголеми куповната моќ, но и создаде простор за штедење.
„Во номинална смисла, растот на заштедите се забрза од околу пет проценти во 2022 година на околу осум проценти во 2023 година, додека продажбата на мало во номинална смисла беше под влијание на динамиката на цените, така што порасна за 18,2 проценти во 2022 година, додека во 2023 година растот забави на само 2,7 проценти“, укажува Кнез.
Тој посочува дека расположението на потрошувачите е значително подобрено од крајот на 2022 година, што укажува дека намалувањето на инфлацијата позитивно се одрази врз расположението на потрошувачите и ќе биде еден од одлучувачките фактори за забрзување на потрошувачката во наредните периоди, заедно со натамошниот раст на реалните плати.
Потребно е внимателно толкување
Народната банка ги прикажува анализите на остварувањата и задолженоста на домаќинствата, во рамките на извештајот за финансиската стабилност, кој го објавува еднаш годишно, обично во септември. Според последниот извештај од 2022 година, стапката на задолженост на домаќинствата, утврдена како сооднос помеѓу вкупниот долг на домаќинствата и бруто-домашниот производ, во 2022 година изнесува 29,7 проценти и е помала за 0,8 процентни поени во однос на 2021 година.
„Соодносот на долгот на секторот домаќинства со расположливиот доход изнесува 44,9 проценти и е понизок во споредба со 2021 година за 2,7 процентни поени. Во долгот на домаќинствата преовладува долгот кон домашните банки, со учество од 90,8 проценти“, велат од Народната банка.
Што е расположлив доход?
- Расположливиот доход претставува разлика на номиналниот износ на проценетите приливи и одливите на парични средства кон и од секторот домаќинства. Поради недостиг од податок за расположливиот доход во официјалната статистика, Народната банка од 2007 година изработува приближен податок за расположливиот доход на секторот домаќинства во земјата, кој се ажурира на годишна основа. За дел од компонентите на расположливиот доход за кои не постои официјален податок се врши процена.
- Како приливни компоненти се земени предвид: бруто-износот на надоместоците за вработените лица, доходот на индивидуалните производители, социјалните трансфери (пензии исплатени од ПИОСМ, социјална помош, помош за невработени, надоместоци за боледувања и сл.), пензии од вториот пензиски столб, приватни трансфери од странство, приходи од камати и од дивиденди, процени за оданочените приходи од други основи (приходи од авторски права и права на индустриска сопственост, приходи од имот и имотни права, остварена капитална добивка, приходи од добивки од игри на среќа и други награди), приходите од редовните отплати на обврзниците за денационализација, каматните исплати од државни хартии од вредност и надоместоците на вработени резиденти во странство.
- Како одливи се земени предвид: расходите за камати, придонесите од платите за фондот за ПИОСМ, за вториот пензиски столб, за државното здравствено осигурување, за осигурувањето во случај на невработеност, приватните трансфери кон странство и плаќањата за данок на личен доход.
Во извештајот за финансиска стабилност за 2022 година на централната банка се објаснува дека делот од расположливиот доход на секторот домаќинства што е непотрошен, по издатоците за личната потрошувачка, ги претставува заштедите на секторот домаќинства, кои служат како основа за пресметка на стапката на штедење на домаќинствата.
„Во 2022 година, во услови на номинален раст на просечните исплатени плати и натамошна солидна кредитна поддршка, личната потрошувачка оствари забрзан годишен раст од 14,4 проценти (10,4 проценти во 2021 година). Притоа, побрзиот раст на личната потрошувачка од растот на расположливиот доход оневозможи целосно покривање на личната потрошувачка со расположливиот доход, што од своја страна придонесе за намалување на стапката на штедење на секторот домаќинства“, се наведува во извештајот.
Во него се нагласува дека треба да се има предвид дека расположливиот доход се заснова врз процена на Народната банка и дека неговата распределба на личната потрошувачка и заштедите треба внимателно да се толкува, особено ако се знае дека вообичаено во нашата земја и сивата економија има удел во формирањето на расположливиот доход.
.webp){kind=icon}
