.webp){kind=icon}
Македонија не е дел од системот за известување што се однесува на даночните прашања на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД). Овој систем се нарекува стандард за заедничко известување - ЦРС (The Common Reporting Standard – CRS) и претставува меѓународна правна рамка развиена уште во 2014 година.
Целта на стандардот е автоматска размена на податоци помеѓу земјите членки како превенција од даночни затајувања. ЦРС предвидува сите држави да обезбедуваат информации од своите даночни управи и финансиски институции и на годишно ниво тие податоци да ги разменуваат со другите држави што се членки на системот.
Размената на информации се врши само меѓу земјите што го прифатиле стандардот. Според листата објавена во март годинава на веб-страницата на ОЕЦД, во овој систем се вклучени 125 земји. Земјите членки на Европската Унија се вклучени во системот од 2017 година.
Од земјите во регионот, освен членките на Европската Унија, стандардот од 2021 година го применува и Албанија, а од лани и Црна Гора. На листата, освен Македонија, не се ниту Босна и Херцеговина и Србија.
Македонија ќе го имплементира стандардот следната година?
Македонија во 2018 година ја потпиша Конвенцијата за заедничка административна помош за даночни прашања на Организацијата за економска соработка (ОЕЦД) и на Советот на Европа.
Потоа, во 2020 година Министерството за финансии ја изработи Стратегијата за реформа на даночниот систем за периодот 2021-2025 година и во неа предвиде мерка „подобрување на размената на информации“ преку ставање крај на банкарската тајна и борба со даночната евазија.
„Главна цел на оваа мерка е значително подобрување и олеснување на даночната соработка со други даночни администрации преку примена на меѓународните даночни стандарди и други инструменти, како и подобрување на способноста на даночните власти да ги одвраќаат, откриваат и попречуваат даночното затајување и избегнување“, се наведува во стратегијата.
Како активности што треба државата да ги преземе во насока на подобрувањето на размената се наведени воведување на ОЕЦД-стандардот за заедничко известување, воведување систем за размена на акцизни податоци и пристапување кон ЕУ конвенциите за размена на информации (Неапол 2).
Министерството за финансии го квалификува ЦРС како единствен глобален стандард за собирање, известување и размена на финансиски информации за странски резиденти.
Преку неговото воведување банките и другите финансиски институции ќе собираат и доставуваат извештаи до македонската даночна администрација што се однесуваат на финансиските сметки на странци.
„Усвојувањето на овој стандард ќе придонесе за размена на информации со странски даночни органи во врска со нерезиденти. Паралелно со тоа, даночната администрација ќе добива информации за финансиски сметки на македонски резиденти од даночните органи на другите земји. Тоа ќе помогне да се обезбеди македонските резиденти што имаат финансиски сметки во други земји да бидат усогласени со нашиот даночен закон и да се превенира затајувањето данок“, пишува во стратегијата на Министерството.
Како рок за воведување на стандардот, системот за размена на акцизни податоци и Неапол 2 е наведена 2025 година. За реализација на активностите се предвидени трошоци од 500.000 евра за техничка опрема и софтвер, и 42.240 евра за плати за вработените. Министерството наведува и можни ризици што би биле причина активностите да не се спроведат.
„Неуспех да се обезбеди стручна техничка помош. Недоволни административни и човечки капацитети“, се наведува во стратегијата.
Во моментов се користат други механизми, но исходот е несигурен
На веб-страницата на ОЕЦД се наведени земјите што најавиле дека до 2026 година ќе го воведат ЦРС. Украина, Молдавија, Грузија и Кенија е планирано да го сторат тоа годинава. Во 2025 година во системот ќе влезат и Ерменија, Уганда, Тунис, Сенегал, Руанда и Мароко, а во 2026 година Монголија и Камерун. Македонија не е на списокот.
„Блумберг Адрија“ минатата недела се обрати до Министерството за финансии со прашање до каде е процесот за воведување на стандардот. Одговор не добивме.
Од друга страна, сметководителите велат дека нецелосната усогласеност на земјава носи зголемен ризик за даночна евазија и затајување даноци, како и отежнета постапка за наплата на даноци во одредени ситуации.
„Едноставно кажано, без стандардот е потешко за нашата даночна управа да дојде до податоци за остварени приходи на наши даночни обврзници во странство. Истото тоа би важело и обратно, во случај кога странски резиденти оствариле приходи кај нас, а за кои податоци би барала странска даночна управа“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ Благоја Грозданов, претседател на Комората на сметководители.
Благоја Грозданов, претседател на Комората на сметководители/Приватна архива
Според него, во моментов постојат механизми за размена на податоци меѓу македонската Управа за јавни приходи и даночните управи на другите земји, но тоа не е доволно.
„Тие не се целосно во согласност со стандардот на ОЕЦД, што резултира со делумно стандардизирана комуникација и несигурен исход од истата таа, како и отсуство на конкретни правни механизми, постапки и процеси што се однесуваат на ваквите ситуации“, вели Грозданов.
Според процените на Европската комисија, годишно преку затајување данок и даночни измами се губат околу еден трилион евра. Бидејќи овој проблем не познава граници, ефективно може да се реши само со заеднички напори. „Иако националните мерки се важни, тие никогаш не можат сами да бидат успешни. Прекуграничната соработка останува клучна за постигнување резултати“, наведува Комисијата.
