Климатските промени ќе го поскапат осигурувањето и во Македонија

Во сите денови од 2023 година, и досега во 2024 година, просечната температура била за 1,5 степени повисока од прединдустриското ниво. Минатата година беше наведена како најтопла досега, оваа година се заканува да го урне и тој неславен рекорд.

Според податоците на реномирана глобална реосигурителна компанија „Свис Ре“ економските загуби од природните катастрофи кои се резултат на климатските промени достигнаа 280 милијарди долари. Уште пострашно е тоа што дури 62 отсто од овие загуби не биле осигурени. Во неразвиените земји, дури 90 отсто од загубите се без осигурување.

„Со многу брзо темпо се менува „околината на ризици од природни катастрофи“ и ќе претставува сериозен предизвик и закана за вкупната економија, државата, осигурениците и осигурителната индустрија“, вели во разговор за „Блумберг Адрија“ професорот Климе Попоски. 

Според него, зачестеноста и сериозноста на природните опасности предизвикани од климатските промени, ќе донесат поголеми економски загуби. Овие загуби од природни катастрофи на глобално ниво во идниот период ќе ги надминуваат стапките на економски раст.

И климатските промени и инфлацијата влијаат за раст на осигурувањето

Во вакви услови, и осигурениците и осигурителните компании ќе треба да се приспособат на „новиот ризичен пејзаж кој и натаму ќе еволуира“, вели Попоски и додава дека очекувањата за зголемување на цените на осигурувањето се реални.

Климе Поповски

„Друштвата за осигурување купуваат реосигурување за да се заштитат од големи загуби. Меѓутоа, како што се зголемува зачестеноста и сериозноста на природните катастрофи, се зголемуваат и трошоците за реосигурување. Глобалните реосигурителни компании ги приспособуваат своите модели и цени за да ги земат предвид растечките ризици поврзани со климатските промени, кои влијаат на целиот синџир на снабдување со осигурување. Овие повисоки трошоци обично се пренесуваат на потрошувачите во форма на повисоки премии“, објаснува тој.

Во последните години, посебно по големата поплава во скопско Стајковци во 2016 година кога имаше и човечки жртви, свеста за осигурување на имотот расте кај населението, но и натаму земјава влегува во групата земји со ниска осигурителна култура, вели за „Блумберг Адрија“ професорот на Факултетот за туризам и угостителство во Охрид, Бојан Србиноски.

„Историски гледано, осигурителната култура во Македонија е ниска поради државните интервенции низ историјата кои влијаат врз зависноста на граѓаните од владината помош наместо осигурување, и покрај значителната изложеност на Македонија на катастрофални ризици како што се поплави, град и земјотреси“, објаснува тој.

Освен честите непогоди, влијание за зголемување на свеста за осигурување имаше и инфлацијата, вели Србиноски.

„Неодамнешниот пораст на инфлацијата го влоши потенцијалното финансиско влијание на овие настани, што ги направи последиците од неосигурените загуби потешки и финансиски значајни, со што се мотивираат повеќе граѓани да купат осигурување на имот за да ги ублажат овие зголемени ризици“, вели тој.

Земјоделството е најизложено, земјоделците најмалку се осигуруваат

Освен имотите на граѓаните, на најголем ризик се изложени земјоделците, а овој сектор придонесува со 7,4 отсто во македонскиот бруто домашен производ. Од Министерството за земјоделство велат дека во изминатиот период голем број земјоделци целосно останаа без посевите посебно во регионите на Тетово, Гази Баба, Куманово, Пехчево, Гевгелија. И покрај обидите на властите да алармираат, интересот за осигурување на посевите е многу мал.

„Ваков вид на непогоди и загуби на производство се појавуваат секоја година, но сепак интересот за осигурување на посевите останува ист, односно само околу 3.000 земјоделци се осигуруваат годишно што е далеку од вкупниот број на земјоделци“, велат од Министерството за „Блумберг Адрија“.

Интересот е слаб и покрај државната поддршка која се реализира од 2008 година. Таа подразбира покривање на 60 отсто од трошоците за полисите за осигурување. Предвидена е и дополнителна мерка за поставување на заштитни мрежи кај повеќегодишните насади. И покрај сето ова, резултатите изостануваат.

„Земјоделците не го осигуруваат своето производство затоа што сметаат дека нема соодветни осигурителни полиси кои можат да ги заштитат од финансиски загуби и затоа што се скептични за процесот на процена на загубите“, велат од Министерството.

И тие полиси кои се купени главно покриваат само основни ризици, на пример штети од мраз кај овошјето и грозјето. Во многу ограничен број се полисите кои покриваат губење на квалитет и поплава.

Едностраното делување на државата не помага во борбата

На прашањето на „Блумберг Адрија“ дали со помошта што ја обезбедува државата при временски непогодни не ги дестимулира земјоделците да се осигуруваат, од Министерствто за земјоделство велат дека ваквите обесштетувања се согласно закон.

„Државата е секогаш тука да излезе во пресрет на потребите на земјоделците, така е и во делот на државна помош во случај на непогоди. Но и да воспостави систем којшто ќе биде ефикасен, правичен и брз во однос на исплатата на штетата. Државната помош која ја наведовте согласно која се исплаќаат штетите на земјоделците е пропишана во Закон за заштита и спасување и Методологија за процена на штета од природни непогоди и други несреќи, каде согласно расположливите средства државата може да исплати штети во висина од максимум 30 отсто од вкупната вредност на пресметаната штета“, велат оттаму.

Србиноски пак вели дека државата треба да интервенира во вакви случаи само „како осигурител во последна инстанца за да се избегне поткопување на развојот на пазарот на приватно осигурување“.

Бојан Србиноски

„Честите државни исплати може да го обесхрабрат купувањето на приватно осигурување преку создавање зависност од владината помош, а со тоа да го запре растот на осигурителниот сектор. Во Македонија, каде што пазарот е премал за да обезбеди доволно покритие за катастрофални ризици и покрај механизмите на реосигурување, решението лежи во воспоставување јавно-приватно партнерство или создавање регионален пазар за осигурување од катастрофи“, вели Србиноски.

И Попоски смета дека е клучно стратешкото партнерство меѓу сите страни – бизнисот, сопственици на имот, владите, регулаторите супервизори и осигурителната индустрија.

„Едностраното делување на Владите преку краткорочни и непромислени политички мотивирани одлуки за еднократна директна помош по настанување на елементарна непогода има погубно влијание врз развојот на осигурувањето. Сите успешни модели за јавно-приватно партнерство во сегментот на осигурувањето се засноваат на заеднички координирани акции. На пример, во земјоделието тоа претставува формирање на земјоделски осигурителен пул“, вели Попоски.

Турскиот пул пример за споделување на ризиците

Професорот Србиноски вели дека турскиот пример е добар. Во 2000 година, турската влада воспостави задолжителен систем за осигурување од земјотрес за сите станбени објекти на регистрирано земјиште во урбаните средини, со финансиска и техничка помош од Светска банка. Со ова беше создаден ТЦИП (од англиски: Turkish catastrophe insurance pool - TCIP), првиот национален фонд за осигурување од катастрофи во земјите клиенти на Светска банка што обезбедува самостојно осигурување од земјотрес за сопствениците на станбени објекти, и малите и средни претпријатија.

Стратегијата за финансирање на ризик од катастрофа на ТЦИП вклучува и задржување на ризикот и реосигурување: Фондот ги покрива загубите до одреден износ преку своите капацитети и ги пренесува вишокот загуби на меѓународните пазари за реосигурување. Турската влада покрива загуби кои го надминуваат капацитетот за плаќање на ТЦИП (TCIP), кој во моментов е доволен за да покрие штети од значаен земјотрес. Овој систем постигнува економии на обем преку диверзификација низ целата земја, што резултира во посоодветни премии за граѓаните“, вели Србиноски.

Сето ова придонесе преку здружување на ресурсите да се споделат ризиците што пак обезбеди значајна покриеност и стабилен приватен осигурителен пазар, вели тој.

Од Министерството за земјоделство велат дека ги следат новите модели и начини на системи за процена и исплата на штети со цел воспоставување на систем којшто ќе биде првично насочен кон земјоделците, посебно во делот на правична процена на настанатите штети и брза исплата.

„Во тек е анализа за потребите на Воведување на нов систем на осигурување во земјоделството којшто е во напредна фаза и во кој е предвидено Владата и министерството да имаат поголема улога во однос на дефинирањето на висината на полисите, процената на штетите и исплатата на штетите“, велат оттаму.

Македонија е земја со среден ризик

Според „Ворлд риск индекс“ (WorldRiskIndex) развиен од Институтот за животна средина и човекова безбедност на Универзитетот на Обединетите нации, земјава има средно ниво на изложеност од 6.12 индексни поени.

„Овој индекс се пресметува преку множење на изложеноста и ранливоста. Изложеноста ги опфаќа заканите поради земјотреси, циклони, поплави, суши и пораст на нивото на води. Додека ранливоста се состои од три компоненти, кои се подеднакво пондерирани во пресметката: подложност, справување и приспособување“, вели Попоски.

Според овие компоненти, во случај на поплава која во просек се појавува на 250 години, загубата на македонската економија се проценува на 930 милиони евра, а во случај на голем земјотрес која во просек се појавува на 250 години, загубата на македонската економија се проценува на 1,6 милијарди евра.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар