Во Македонија климатските цели заглавени во законските лавиринти

Европските директиви предвидуваат до 2030 година употребата на биогоривата во транспортот во земјите членки на Унијата да стигне до 14 отсто.

Според податоците на „Евростат“, скандинавските земји уште до 2022 година ја исполниле таа цел, а на ниво на Европската Унија во истата година употребата на обновливи извори на енергија во транспортот изнесувала 9,6 отсто.

Сепак, очекувањата се дека САД ќе доминираат во производството на биогорива во светот во наредниот период. До 2035 година таму ќе се произведуваат околу 1,3 милион барели дневно биогорива, или 40 отсто од вкупното светско производство.

Прогнозите за Европа се дека до 2025 година ќе произведува околу 580.000 барели дневно биогорива.

Во Македонија уделот на биогоривата лани изнесувал 0,16 отсто

Во Македонија бројките за употребата на биогорива се поразителни. Според извештајот на Регулаторната комисија за енергетика, во текот на 2023 година биле продадени 1.600 тони биодизел, што е 0,16 отсто од вкупната потрошувачка на нафтени деривати. Во однос на претходната 2022 година се продадени само 114 тони биодизел повеќе.

Дополнителен проблем за Македонија е тоа што законот што требаше да ја регулира материјата е готов од 2021 година, но сè уште не е донесен. Според тој текст, уделот на биогоривата во вкупната потрошувачка годинава требаше да стигне до 10 отсто, а до 2028 година да изнесува 30 отсто.

Една од причините за недонесување на законот е енергетската криза од 2022 година, кога цените значително се менуваа, а текстот бил пишуван во 2019 година во сосема различни пазарни услови. Друга причина е недонесувањето на Законот за климатска акција.

И овој закон е готов од 2022 година, но не се применува. Од Министерството за животна средина и просторно планирање велат дека текстот на законот сега е во фаза на финални консултации со Секретаријатот за законодавство.

Министерството ќе поставува нови цели

Според климатските цели што си ги постави земјава, емисијата на штетни стакленички гасови треба да се намали за 82 отсто до 2030 година. Но сега од Министерството за животна средина велат дека се работи на подготовка на нови цели.

„Претходните цели се поставени врз основа на анализи на проекции на емисии на стакленички гасови во секторите со потенцијал за намалување (енергетика, отпад, земјоделство, индустриски процеси и употреба на производи) правени во минатите двогодишни извештаи за климатски промени и национални комуникации. Новите проекции на емисии ќе се прават во рамките на првиот двогодишен извештај за транспарентност, за кој веќе е потпишан проектен документ, и истиот тој ќе биде усогласен со ревидираниот национален план за енергија и клима“, велат од Министерството

Циркуларната економија заглавена во законските лавиринти

Меѓу законите што профункционираа е Законот за управување со дополнителни текови на отпад. Тој почна да се применува на почетокот на годинава, а ефектите, според Министерството, ќе се мерат следната година откако ќе бидат доставени првите годишни извештаи.

Целта на овој закон е да се напушти досегашната практика „земи, направи, употреби, фрли и загади“ односно да се спречат и намалат негативните влијанија од отпадот. Тоа треба да се постигне преку негово собирање, складирање и преработка за повторна употреба. Законот предвиде таков третман на отпадот од текстил, гуми, масла и возила.

Од стапувањето во сила на законот, три непрофитни организации добија лиценци за собирање на текстилниот отпад, а 144 компании склучиле договори со нив.

Законот предвидува дека по него постапуваат не само производителите туку и секој увозник на готови текстилни производи што ги пласира на македонскиот пазар.

„Тексомак“ е една од организациите што управуваат со текстилниот отпад. Управителката Евгенија Најдоска во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека од почетокот на примената на законот до јуни собрале 125 тони текстилен отпад, што е околу половина од целта што си ја поставиле за до крајот на годината.

„Најголем дел од овој отпад е извезен во Турција, каде што потоа се преработува односно од него се генерира нов производ со додадена вредност. Во нашиот случај се произведува конец, но и производи за изолација што се користат во градежната индустрија“, вели Најдоска.

Сепак, бројката од 144 компании што склучиле договори со колективните постапувачи и плаќаат надомест е многу мала во однос на бројот на производители и увозници на текстил во земјава. Тоа значи дека ефектите од законот изостануваат.

Законот предвиде и казни, кои во некои случаи можат да достигнат и до 200.000 евра, но од Инспекторатот за животна средина за „Блумберг Адрија“ немаа конкретен одговор на прашањето кај колку компании е извршен надзор и колку казни се изречени. Проблем се измешаните ингеренции на државно и општинско ниво.

За разлика од постапувањето со текстил, гуми, масла и возила, кое законски е регулирано од почетокот на годинава, со отпадот од пакување се постапува од пред десетина години.

Според податоците на „Пакомак“, непрофитна компанија што управува со ваков отпад, од околу 40.000 тони ваков отпад лани биле рециклирани 24.000 тони.

„Саниленс“, компанија што има лиценца за собирање отпадни масла, на годишно ниво собира и третира 700-800 тони отпадни растителни масла од индустријата и домаќинствата. Тие се извезуваат како екосуровина за производство на одржлив биодизел.

Секој граѓанин лани фрлил 500 килограми отпад

А потенцијал за создавање нови производи од ѓубрето што го фрламе има. Секој жител на Македонија лани создал по 503 килограми отпад. Во однос на 2022 година сме фрлиле 36 килограми повеќе. Најголем дел од отпадот што сме го фрлиле, 99,8 отсто, завршил во депонија.

Вкупното количество отпад собрано лани изнесува над 878 илјади тони или 7,7 отсто повеќе во однос на претходната година. Количеството собран отпад, пак, лани е за над 250 илјади тони помало од создадениот.

Податок за рециклиран отпад државната статистика не објавува. Во Европската Унија, пак, на годишно ниво се рециклира половина од собраниот отпад. Најмногу рециклираат Германците, а во регионот лидери се Словенците.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар