Фантастичниот раст на цената на јагленот ќе го гори и нашиот буџет

Извонредниот раст на јагленот кој беше заборавено гориво го направи еден од најбараните производи во светот моментно и тоа веројатно ќе трае со години. Плановите на Европа да се одвикне од руските горива го јакнат пазарот на јаглен на два различни начини, а и двата значат раст на цените, тврдат аналитичарите на Fitch Solutions.

Забраната на ЕУ за рускиот јаглен почнувајќи од овој месец ќе ја зголеми побарувачката за увоз од други земји, како Индонезија, па дури и Австралија. Во меѓувреме, плановите за замена на увозот на руски гас со пратки на течен природен гас ќе остави помалку гориво за другите земји, принудувајќи ги да користат повеќе јаглен.

„Фич“ „значително“ ја зголеми прогнозата за цените на термалниот јаглен во Азија за оваа година но и понатаму. Сега очекува горивото натоварено во австралиското пристаниште Њукасл да изнесува просечно 320 долари за тон оваа година и 246 долари за тон од 2022 до 2026 година, што е повеќе од претходните прогнози од 230 и 159 долари за тон.

Bloomberg

Цените на јагленот во Азија достигнаа рекорд претходно оваа година, откако руската инвазија на Украина го влоши веќе затегнатиот пазар. Рударите се борат да ја следат зголемената побарувачка, додека комуналните претпријатија се обидуваат да обезбедат гориво.

Движењата на фјучерсите на јаглен укажуваат и на опстојување на високите цени. Договорната цена за јагленот на Њукасл во декември 2026 година е 233,15 долари за тон, што е зголемување од 111,15 долари од почетокот на оваа година и 80,8 долари од почетокот на 2021 година.

Ефектот за Македонија

Како ова ја афектира Македонија? Многу. Македонија преку државната компанија Електрани на Северна Македонија (ЕСМ) увезува јаглен за потребите на термоелектраните, најмногу за РЕК Битола. Во моментов залихите не се на завидно ниво, а првиот човек на компанијата Васко Ковачевски пред десетина дена тврдеше дека има резерви за работа на сите три блока на најголемиот електроенергетски капацитет РЕК Битола за околу десетина дена, ама тоа во случај да има комплетен застој на домашниот ископ.

„Нашата обврска е околу 100 илјади тони секогаш да имаме резерви на јаглен. Тоа сликовито значи ако воопшто не се произведува јаглен и ако нема испорака, ќе имаме за 10-тина дена работа, но тоа никогаш не се случило, ниту пак ќе се случи. Резервите на јаглен на депониите, се зголемуваат во есенскиот период и во октомври кога ќе почне грејната сезона треба да има меѓу 200 и 250 илјади тони јаглен коишто ќе гарантираат сигурно производство во текот на грејната сезона, изјави неодамна Ковачевски.

Тој тврдеше во друга изјава дека Македонија во моментов увезува јаглен по најниска цена.

„Просечната цена се движи од 55 до 62 евра по тон. Ако отворите на берзите денес ќе видите дека цените се движат 90, 100 до 120 евра по тон. Затоа кажав дека јагленот го набавуваме по пониски цени од сите останати држави, рече Ковачевски по средбата со енергетската асоцијација пред извесно време.

Македонија, како што потврди, набавувала јаглен од Грција и од Албанија, договори кои се направени во март, април и мај и додаде дека  ќе се преговара на состанок со претставници од Косово за дополнителна набавка.

За набавка на јагленот, досега потрошени се околу 32 милиони евра.

На Македонија до мај следната година ќе и бидат потребни 1,5 милиони тони увозен јаглен за задоволување на потребите на домаќинствата и малите потрошувачи. Ако земеме дека цената остане висока и по околу 300 долари за тон, тогаш излегува дека за овие колични би потрошиле над 450 милиони долари.

Со оглед на тоа што во кризна енергетска состојба Владата префрла финансии кон државните компании од државниот буџет, тоа значи дека зголемените потреби може да се покриваат од заедничката каса.

Bloomberg

Колку произведуваме и увезуваме?

Инаку според последните статички податоци во мај годинава  97,5 отсто од вкупната потрошувачка на јаглен се употребени за производство на електрична енергија.

Во земјава во април се увезени 11.173.000 тони суб-битуменозен јаглен и 52.122.000 тони лигнит (млад јаглен) и кафеав јаглен.

Во мај увозот на суб-битуменозен е 12,8 илјади тони, а на лигнитот е 43,5 илјади тони.

Во обработка на податоците помогна Dan Murtaugh/Bloomberg