„Фајненс тинк“: Буџетот е роб на социјалните потреби на економијата

Течат роковите за кроење на буџетот за идната година. Бројките низ годините се различни, но реториката на говорницата е слична секоја година. Независно од тоа кој седи во фотелјите, Власта го брани предлогот со укажување на важноста на капиталните инвестиции, кои инаку никогаш не се реализираат во доволен процент, тврдејќи дека се вметнати во буџетот многу развојни компоненти, додека опозицијата обвинува за недомаќинско трошење и зголемување на јавниот долг.

Конкретно за овој буџет од владата велат дека е скроен со цел да овозможи стабилност и развој на економијата, а тоа се базира на средствата за капитални инвестиции, но и повеќе средства за плати, пензии, социјални трансфери. Опозицијата, пак, тврди дека буџетот е неразвоен, недомаќински и ќе продолжи да го зголемува јавниот долг на државата.

Инаку, буџетот предвидува вкупни приходи од 358,8 милијарди денари, а расходите да бидат на ниво од 400,2 милијарди денари. Буџетскиот дефицит е проектиран на четири проценти од планираниот бдп, а се предвидува раст на економијата од 3,7 проценти. Согласно законот, буџетот за 2025 година треба да биде изгласан до 31 декември, откако претходно предвидува 10 дена комисиска и уште пет дена расправа на пленарна седница.                   

Во разговор за „Блумберг Адрија ТВ“, извршната директорка на „Фајненс тинк“, Благица Петрески, упатува на опасност јавниот долг да надмине 70 отсто. „Согласно проекциите за следна година јавниот долг е прогнозиран на 66 отсто од БДП, но ако се додадат доспеани неизмирени обрски може да надмине 70 отсто од бдп што навистина е ниво кое треба да не загрижува и треба да се преземат сериозни чекори за посериозна консолидација на јавниот долг“, вели Петрески. Таа додава дека за подолгорочно решавање на состојбата со јавниот долг треба да има структурно редизјнирање на страната на расходите, а можеби и на страната на приходите.

  

„Фајненс тинк“: Невозможен е раст пд 3,7 проценти

„Фајненс тинк“ проценува дека двете проектирани стапки на растот на БДП од 3,7 отсто и на цените од 2,2 отсто се разумен одраз на моменталните економски движења и претставуваат солидна основа за проектирање на Буџетот. Позитивно е тоа што започна ефективна реализација на клучни инфраструктурни проекти, се најавува инвестициски циклус на локално ниво и засилената поддршка на приватните инвестиции.

„Сепак, проектираната стапка останува под притисок од неизвесностите во економското окружување, главно од неодамна ревидираните очекувања за пониски остварувања во економиите на главните трговски партнери, главно на германската економија. Во случај на позначајна материјализација на ризиците за растот на европскиот континент, вклучително и поради најавените промени во трговската политика од страна на САД, кои може негативно да се одразат врз трговијата и оттука врз растот и цените, остварувањето раст од 3.7 проценти за македонската економија ќе стане невозможно“, велат од „Фајненс тинк“.

Приходите ќе растат поради сузбивање на сивата економија?

„Фајненс тинк“ проценува дека номиналната стапка на раст од 12,8 проценти е амбициозна и може да се постигне единствено ако се оствари едно од сценаријата: Економијата да расте побрзо од предвиденото, цените да растат побрзо од предвиденото или дека ќе се зголемуваат даночните стапки и стапките на социјалните придонеси и дека ќе отпочне сеопфатна и бескомпромисна борба со сивата економија.

Аналитичарите од „Фајненс тинк“ сметаат дека првата претпоставка е нереалистична, втората е непосакувана, a третата е ненајавена и делумно неизводлива во овој временски момент. Оттука, како реалистична останува четвртата претпоставка-борбата со сивата економија, за која проценуваат дека крие фискален потенцијал кој надминува 700 милиони евра на годишно ниво.

„Сепак, дури и во најоптимистичко сценарио, нашата проценка е дека борбата со сивата економија не може да донесе толку висок резултат во првата година од справувањето со неа. Дури и ако се погледне во ретроспектива, вкупните буџетски и даночните приходи оствариле номинални стапки на раст повисоки од 10 проценти само во постпандемиската 2021 година (поради ниската основа претходната година) и во кризните 2022 и 2023 година (поради високата стапка на инфлација). Во таа смисла, проекција дека буџетските приходи ќе растат со 12,8 отсто во 2025 година е амбициозна“, велат од „Фајненс тинк“.

Ниска продуктивност на администрацијата, а висок раст на плати

Растот на ставката плати и надоместоци од 8,1 отсто е понизок од проектираниот раст на вкупните расходи, иако и тој раст кој е движен од предвидените зголемувања на платите во (сегменти од) јавниот сектор, останува висок. Последното не кореспондира со динамиката на продуктивноста на јавната администрација која е во континуитет негативна и стагнантна“, велат од „Фајненс тинк“. Од друга страна, според нив, растот на трошоците на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување од 14.8 отсто е јасно воден од реализираниот (септември 2024) и предвидениот (март 2025) линеарен пораст на пензиите.

Според аналитичкиот тим, овие две ставки се особено значајни бидејќи ја ослабуваат фискалната консолидација и остануваат основен извор на инфлациски ризик во 2025 година.

Буџетот е роб на социјалните потреби на економијата

Буџетот и понатаму останува заробен во социјалните потреби на економијата и општеството во целина. Капиталните инвестиции се проектирани со раст од 13 и тој раст е поскромен споредено со претходните години. фокусирањето кон поголема ефективност на капиталните инвестиции, почетокот и интензивирањето на клучни инфраструктурни проекти, може да даде поддршка на ваквото проектирање на капиталните трошоци.

Сепак, од друга страна, и понатаму мора да се има предвид ограничениот институционален капацитет за реализација на јавните инвестиции, за што говори и фактот дека заклучно со средината на ноември 2024, капиталните трошоци се реализирани само до 42,8 отсто. Според овие движења, реализацијата до крајот на годината би изнесувала до 500 милиони евра од предвидените 725 милиони евра. Овој показател е поразителен. Гледано од таа перспектива, проектирањето на капиталните расходи за 2025 година на ниво од над 800 милиони евра останува со назнаката ‘преоптимистичко’ и со познатиот ризик тие да бидат значајно скратени при првиот ребаланс на Буџетот“, велат од „Фајненс тинк“ и апелираат средствата кои нема да се реализираат од капиталните расходи предвидени за 2025 година, а кои не се врзани со наменски заеми и грантови, да не се пренаменуваат за тековни трошоци, туку само да влијаат врз пониско остварување на буџетскиот дефицит.

Тие имаат забелешки и за буџетскиот дефицит, кој е поставен на ниво од четири отсто од БДП. Иако се работи за опаѓачко ниво на буџетски дефицит и соодветно ја одразува фискалната консолидација во одреден обем, сепак останува над фискалното правило според кое буџетскиот дефицит не смее да надминува три отсто од БДП.

„„Фајненс тинк’ укажува и остро забележува дека усогласувањето на платите согласно колективните договори во повеќе дејности, покривањето на високиот износ доспеани, а неплатени законски обврски и реализацијата на новите политики на Владата за подобар животен стандард на граѓаните преку линеарен пораст на пензиите не може да бидат основа за прекршување на фискалното правило“, посочуваат аналитичарите.

Буџетот сепак е пореален од минатите години

Предлог-уџетот 2025 покажува знаци на благи структурни поместувања во споредба со претходните години, поголема реалистичност на макроекономските претпоставки, како и одредена но ограничена фискална консолидација, додека критичните точки на проектирањето бараат понатамошен напор кој ќе ја оптимизира развојната компонента и ќе демонстрира солидна фискална дисциплинауџетските приходи подразбираат силна и истрајна борба со сивата економија и кријат ризик да не се реализираат според проекциите.

Според нивното мислење, кај расходите фискалната консолидација кај одредени ставки е недоволна, особено во контекст на влијанието врз инфлацијата, но веројатно ќе биде компензирана со кратење на високопоставените капитални расходи со првиот ребаланс во текот на 2025.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар