Стар или нов стан – што треба да знаете за квалитетот на градбите?

Становите во Македонија ја завршија 2024 година со поскапување, а како што пишувавме, ќе продолжат да поскапуваат и годинава. Познавачите на пазарот рекоа дека растот на цените и натаму ќе го диктираат истите услови како и досега - скапите репроматеријали на светските берзи, недостигот од квалификувана работна сила, немањето нови урбанистички планови, како и бавната администрација. Нов елемент што во текот на 2025 година ќе влијае на растот на цените на становите се повисоките цени на инженерските услуги, кои ќе почнат да се применуваат од годинава. Со новиот ценовник се опфатени сите инженерски услуги – проектирање, ревизија, надзор и изведба.

Колку ќе поскапат становите никој не прогнозира, а во моментов во најатрактивните скопски општини цената оди и над 2.000 евра за квадратен метар, па и до 2.800 евра на некои ексклузивни локации или во луксузни згради, како што ги рекламираат инвеститорите. 

Но што всушност значи „луксузна“ зграда во Скопје или во некој друг град од внатрешноста? Дали може под ексклузивитет да продавате нешто што повеќе личи на павилјон во воена касарна одошто на пристоен комплекс на станови за живеење, само затоа што е на атрактивна локација во централно градско подрачје? И зошто граѓаните неретко инсистираат на станови од постара градба наместо нови, со сиот напор што го носи нивното реновирање и слично?

Од агенциите за недвижности потврдуваат дека има клиенти што се повеќе заинтересирани за станови од „старата градба“.

„Има повеќе фактори за тоа – планското градење на времето овозможува повеќе простор помеѓу зградите, нема набиеност како сега, подобро е решено прашањето со паркинг-просторот, некои сметаат дека старите згради се поквалитетно изградени и сл. Купувачите особено забележуваат за лошата звучна изолација што ја имаат новите станови, и покрај тоа што топлотната веќе горе-долу не претставува проблем“, објаснуваат од агенцијата „Импулс недвижности“.

Оттаму додаваат и дека за станови од постара градба повеќе инсистираат купувачите што се од Скопје, додека оние што доаѓаат од внатрешноста повеќе бараат новоизградени станови.

„Проблемот кај постарите станови е што неретко тие се доста преценети од страна на сопствениците што ги продаваат, па оние што се на добра локација знаат да одат и по иста цена како новите станови во истата населба. Мора да имаме предвид дека има стари станови што се во доста лоша состојба, каде што треба комплет реновирање, кое сега со покачените цени на сите материјали и услуги, нема да ве чини под 20 илјади евра, и тоа во поскромна варијанта за помал стан, од педесетина квадрати. Побарувачката за постари станови веројатно би била и поголема да не постои ‘уплавот’ од реновирањето, односно сите предизвици што ги носи со себе, во услови кога поради недостигот од работна сила сѐ потешко се наоѓаат мајстори за молерисување, електрика, местење прозорци и слично“, велат од „Импулс недвижности“.

Деканот на Градежниот факултет во Скопје, проф. д-р Горан Марковски, смета дека квалитетот на станбените згради денес, генерално гледано, е подобар од оној пред 50 или 60 години, но, според него, сѐ уште има простор за негово подобрување.

„И покрај тоа што имаме доволна, според мене можеби и по малку претерана, регулација на процесот на градење, почнувајќи од проектирањето, ревизијата, контролата од страна на ИЗИИС (во поново време и од неколку други институти или самонаречени  институти), надзорот итн., сепак сметам дека кај одреден број градби се прават пропусти што се недозволиви во денешно време – лошо вградена арматура, неквалитетно вграден бетон, несоодветен квалитет на бетон и сл. Треба да се напомене дека не постои недеструктивна постапка што може да ги открие овие неправилности. За жал, тоа може да го стори само некој посилен земјотрес или друга наизглед безопасна причина, како што беше случајот со натстрешницата во Нови Сад. Со оглед на тоа што многу често инвеститорот е присутен во сите фази на изградбата, има случаи кога грешките свесно се затскриваат наместо за нив да се бара решение“, вели проф. Марковски.  

Науката и технологиите напредуваат, но свесноста и одговорноста опаѓаат

Тој вели дека доста време по скопскиот земјотрес од 1963-та кај тогашните градителски генерации бил присутен стравот, односно претпазливоста. Со искуството и знаењето, кои растеле низ годините, се зголемувале и свеста и одговорноста при градењето.

„Мислам дека некаде во 1980-тите таа свесност и одговорност го достигнаа својот максимум. Потоа доаѓа транзицијата, државата практично престана да гради станови, иницијативата ја презедоа приватни компании и со тоа почна да настанува деструкција на постигнатото ниво. Парадоксот е во тоа што во изминативе 30 години количеството на знаење во градежништвото се зголемува, се појавуваат поквалитетни градежни материјали, нови современи технологии итн., но истовремено одговорноста, свеста и совеста кај учесниците опаѓаат. Едновремено и искуството веќе станува дискутабилно, затоа што сѐ повеќе има компании и поединци што се практично залутани во оваа дејност и чии грешки може да имаат катастрофални последици“, истакнува нашиот соговорник.

Проф. д-р Горан Марковски, декан на Градежниот факултет / Фото: Веб-сајт на Градежен факултет

На прашањето зошто луѓето, особено од нешто повозрасните генерации, претпочитаат постара градба, односно од пред 1990-тите години, Марковски вели дека тоа е пред сѐ „поради недоверба во системот, нефункционирање на институциите, непочитување на правилата, прописите и стандардите“.

„Сето тоа е поради сѐ поприсутната корупција, и материјална и духовна“, вели професорот Марковски. „Покрај сѐ, не би можел да кажам дека стан изграден во 60-тите и 70-тите години од минатиот век е поквалитетен од стан изграден сега. Особено не од конструктивна гледна точка. Но во поглед на урбанистичкото и архитектонско проектирање мислам дека е поинаку. И покрај тоа што не се сметам за доволно стручен во оваа област, моја област на специјализација се конструкциите, сепак би се осмелил да констатирам дека во времето кога како инвеститор се јавувала државата, а не приватници, урбанистите и архитектите многу повеќе ги почитувале стандардите и добрите правила на струката. Тогаш, за разлика од сега, кога пазарот диктира изградба на станови од 50 м2 со три спални соби, не се проектирале соби со големина и осветлување на затворска ќелија. Заедничките простории во постарите т.н. ,,социјалистички“ згради се со за денешен поим раскошни, а всушност стандардни димензии. Во нив нема столб среде соба, нема ниски тавани, нема тесни и кривулести скали, минијатурни лифтови, неупотребливи рампи, шпекулативни платформи за автомобили, импровизации насекаде. Но денес, во (пре)густо ‘насадените’  згради низ сите зелени градски оази, може да се сретнат небулозни проектантски решенија. И тоа не само оние поврзани со организација на просторот. Никој, на пример, не води сметка дека стиропорот е лесно запалив материјал,  од кој се направени најголем број фасади на новите објекти. Понатаму, голем број згради, како на пример дел од оние во скопско Дебар Маало, атмосферската канализација ја имаат приклучено во фекалната и затоа при секој пороен дожд доаѓа до поплави во пониските подрумски простории“, истакнува професорот.

Паркинг-просторот – болка за која веќе нема лек

Еден од најгорливите проблеми на денешното живеење во Скопје и Македонија, за кој проф. Марковски вели дека веројатно е веќе предоцна да биде решен, е паркирањето.

„Само да се почитуваа пропишаните правила и прописи за обезбедување потребен број паркинг-места за станарите во новоизградените згради, многу од денешните проблеми на урбаното живеење немаше да постојат. Според мене, воопшто не требаше и не треба да постои можност за купување стан без соодветно паркинг-место, затоа што во спротивно се загрозува јавниот интерес – се создава метеж, се загадува воздухот, се загрозува пристапот на возила за брзи интервенции, се редуцираат зелените површини итн.. Да заклучам, ако само тоа се почитуваше, немаше да постои можност за изградба на толку големи згради и воопшто на толку голем број згради на мал простор. Ќе беа помалку, а животот ќе беше поквалитетен и похуман за сите. Но тоа е веќе завршена приказна, во која победници се негативните ликови. Ништо ново во ова транзициско време“, вели професорот.

Тој со жалење констатира дека граѓаните „станале жртви на инвеститорската алчност“.

„А материјализација на алчноста е корупцијата, која се покажа мошне помоќна од личниот и професионален интегритет. Бескрупулозната трка по материјални добра, или поедноставно кажано по пари, прераснува во автоимуна состојба за човекот. Опсесивно стремејќи кон повисока, поголема и погуста изграденост добивме стресен живот и најзагаден воздух, кој полека но сигурно нѐ убива сите, дури и оние што себеси се сметаат за победници во немилосрдното урбанистичко дивеење“, истакнува Марковски.   

„За жал, кај нас веќе нема вистински урбанизам, туку се работи некој вид нарачан ‘инвеститорски урбанизам’ и, за чудо, сето тоа е законски покриено. Нарачатели на урбанистичките планови најчесто се инвеститорите што се заинтересирани да градат на предметната локација. Чист конфликт на интереси, каде што плановите се прават исклучиво за задоволување на нивните лукративни цели, а не со цел да создадат животна средина по мера на човекот. Поразително е тоа што веќе прифативме тоа да го сметаме за нормално“, заклучува професорот.

Што значи еден стан да е квалитетен?

По сето ова, го прашавме професорот да сублимира што значи за него квалитетен стан. Кои фактори би биле клучни при евентуална одлука за купување?

„Ако се ставам во положба на некој што сака да купи квалитетен стан,приоритет при изборот би дал на квалитетот на конструкцијата. Со оглед на мојата стручност, тоа за мене би било нешто полесно отколку за оној што нема познавања од областа на градежништвото. Токму затоа неопходно е системот да не дозволи на пазарот на недвижности да се појават објекти со грешки во нивниот генетски код. Во тој случај потенцијалниот купец не треба да размислува за квалитетот на конструкцијата на објектот.

Depositphotos

Второ, квалитетен стан мора да има доволно природна светлина, да не биде стуткан  во тесен простор, каде што би бил принуден да водам социјален соживот со соседите со секое појавување на тераса или прозорец. Значи, стан во добро урбанизирана средина, со решено паркирање, зграда во која ќе бидат запазени сите стандарди за квалитетно живеење, со слободен пристап за пожарна, брза помош. Стан приклучен на централно греење или со инсталиран современ начин на ладење и греење. Стан во кој нема да има траги од влага, со прописно решена хидро и термоизолација. Стан со доволна големина на просториите и, секако, со квалитетно архитектонско решение. Нормално, со пристоен квалитет на вградените материјали – подови, прозорци, врати, санитарии, плочки. Со денешниов ум, повеќе би сакал да живеам на периферија, подалеку од центарот на градот, онаму каде што ќе има доволно отворен простор и чист воздух. Само искрено стравувам дека за исполнување на сите споменати критериуми ќе морам со себе да го понесам и пасошот“, вели проф. Марковски.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар