Стан во Скопје по секоја цена: Хипотекарните кредити надминаа 1,5 милијарда евра

Македонските граѓани продолжуваат да купуваат станбен простор и покрај тоа што во изминатиов период има континуирано зголемување на цените на становите, пред сѐ во главниот град Скопје, каде што во некои населби веќе е вообичаено квадрат да се продава за 2.500 евра. Податоците на Народната банка (НБРМ) откриваат дека банките заклучно со декември 2024 година на македонските граѓани им издале станбени кредити во вкупен износ од 94,3 милијарди денари односно 1,53 милијарда евра, при што е остварен годишен раст од 12,5 проценти и рекорд кога станува збор за апсолутниот износ на станбени кредити.

Од друга страна, податоците на Државниот завод за статистика за изминативе години само го потврдуваат општото мислење дека најмногу станови се градат и се продаваат во Скопје, но и дека граѓаните се подготвени да инвестираат во станови макар тие седеле празни.

Колку е оправдан растот на цените на становите?

Од Народната банка велат дека растот на цените на недвижностите во последните неколку години е речиси глобално присутен феномен и случувањата на домашниот пазар, иако со низа специфичности, генерално ги следат тие меѓународни појави.

„Според податоците, годишната динамика на раст на цените на становите кај нас постепено забавува, така што од максимумот во третиот квартал од 2022 година,кога достигна околу 21 процент, забави на околу 10 проценти во последниот квартал од 2024 година, при значително поумерена квартална динамика на раст на цените“, велат од Народната банка.

Оттаму додаваат дека Народната банка постојано оценува и следи дали цените на недвижностите се во линија со динамиката на клучните економски параметри.

„Растот на цените на пазарот на недвижности генерално ги рефлектира промените во понудата и побарувачката. На страната на понудата, градежната индустрија се соочи со висок раст на трошоците на влезните инпути, пред сè на трошоците за трудот, но и трошоците за градежните материјали, кои сепак бележат забавување во 2023 година, кога пак се забележани проширени профитни маржи во градежниот сектор“, велат од НБРМ.

Од централната банка посочуваат дека, од друга страна, промени бележи и побарувачката, поддржана со зголемувањето на расположливиот доход на населението, како и на станбените кредити.

„Уделот на станбеното кредитирање во финансирањето на истргуваните станови и куќи е релативно стабилен, од околу 50 проценти во последните четири години, но бележи намалување во однос на претпандемискиот период (за речиси 15 процентни поени споредено со 2019 година)“, укажуваат од Народната банка.                      

Пари за празни станови „Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека според последните податоци од пописот спроведен од страна на Државниот завод за статистика во 2021 година, од вкупно 839.174 стана, дури 307.187 се без постојан домаќин. Најмногу празни станови има во туристичкиот центар Охрид, над 17.000. Следуваат скопските општини Центар и Карпош. Вкупно, во главниот град се празни 59.300 стана. Над 4.000 празни стана има и во зимскиот туристички центар Маврово. Depositphotos

 

Постојат ли ризици од станбеното кредитирање?

Од Народната банка велат дека нашите банки во основа применуваат прудентен пристап при одобрувањето на станбените кредити, што е важен фактор за нивната заштита од можните ризици, што беше и дополнително зајакнато со воведувањето на макропрудентните мерки од страна на Народната банка насочени кон квалитетот на кредитната побарувачка (на кредитокорисниците).

„Така, станбените кредити вообичаено им се одобруваат на вработени лица со соодветни месечни примања, при што месечната рата за кредитите во просек зафаќа околу 40 проценти од доходот на кредитокорисниците. Како обезбедување за кредитите вообичаено се користи станбениот простор што клиентот го купува со средствата од кредитот, при што преовладуваат кредитите за набавка на стан за живеење. Ова се смета за колатерал од повисоко ниво на квалитет, бидејќи мотивираноста на кредитокорисниците за редовно сервисирање на обврските по кредитите обезбедени со станбен простор каде што лицето живее е многу повисока“, велат од НБРМ.

Од монетарната власт потенцираат дека станбените кредити се карактеризираат со релативно поволен сооднос меѓу износот на кредитот и проценетата вредност на станбениот простор даден под залог, кој, во просек, се движи некаде околу 60-65 проценти.

„Ова упатува на доволен простор на банките за апсорбирање ризици и од поголеми ценовни корекции доколку се случат“, велат од НБМ.

Третина од сите кредити за домаќинствата се станбени

Од НБРМ информираат дека изложеноста на домашните банки кон домаќинствата по основ на кредити за станбен простор на 30.9.2024 година изнесувала 89,4 милијарди денари (1,45 милијарда евра), што претставува 34,6 проценти од вкупната изложеност на банките кон домаќинствата, односно 11,3 проценти од вкупната кредитна изложеност на банките. Притоа, оваа изложеност бележи годишен раст од околу 10 проценти на годишна основа.

„Портфолиото на станбени кредити на банките е здраво и со највисок квалитет и засега нема знаци за остварување на кредитниот ризик. Показателот за учеството на нефункционалните кредити кај станбените кредитни производи и натаму останува низок и заклучно со третиот квартал во 2024 година изнесува 0,8 проценти“, велат од Народната банка.

Според податоците доставени од банките, вредноста на преземените станбени објекти врз основа на ненаплатени побарувања на 30.9.2024 година изнесува 45,8 милиони денари (750.000 евра), што, според НБРМ, е незначителен износ, особено доколку се спореди со вкупните станбени кредити (0,05 проценти) и со вкупната актива на банките (0,006 проценти).

„Народната банка продолжува со постојано следење на пазарот на недвижности и оцена на можните ризици, а подготвена е и за натамошно преземање соодветни макропрудентни мерки, доколку се оцени дека тоа е потребно за зачувување на финансиската стабилност“, велат од Народната банка.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар