Стан во Скопје или акции од МБИ10: Која инвестиција носи поголема заработка?

Граѓаните што долгорочно инвестирале во акции од македонскиот берзански индекс (МБИ10) имаат многу повеќе причини за задоволство отколку оние што решиле со парите да купат стан во Скопје бидејќи заработката на првите е значително поголема. Со помош на аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ пресметавме дека ако сте инвестирале 100.000 евра во 2020 година во МБИ10, денес би имале 278.000 евра (заработка од 178.000 евра), а ако сте инвестирале во стан со иста вредност, денес би можеле да го продадете тој стан за 208.000 евра (заработка од 108.000 евра).

Михаел Блажековиќ, главен аналитичар во „Блумберг Адрија“, вели дека македонскиот берзански индекс е апсолутен победник на пазарот во последните пет години и е во пораст од 178 проценти. Тој посочува дека 2024 година беше особено силна, додека оваа година моментално е околу нула поради зголеменото вреднување (сооднос цена/заработка 15,4 пати и сооднос цена/книговодствена вредност 2,2 пати) и донекаде послабите очекувања.

Михаел Блажековиќ, главен аналитичар во „Блумберг Адрија“

„Од друга страна, класичното вложување на просечниот Македонец е во недвижности. Сепак, доколку сте инвестирале во стан во Скопје на почетокот на 2020 година, до денес ќе сте заработеле помалку од домашниот берзански индекс за 108 проценти“, вели Блажековиќ.

Недостиг од финансиска писменост

Тој додава дека честопати поради слабата финансиска писменост и перцепцијата дека берзата е коцка, луѓето се одлучуваат само за недвижности и пропуштаат можности во други форми на инвестирање, кои всушност се многу полесни од купувањето и одржувањето недвижности.

„Доколку сте го изнајмеле тој стан за тие пет години, сте можеле да заработите околу пет проценти повеќе годишно, што е сепак под индексот МБИ10. Исто така, во споредба со глобалниот берзански пазар, становите во Скопје имаа помал раст на цените“, вели Блажековиќ.

На темата дали повеќе се исплати вложување во акции или недвижности неодамна се осврна и Иван Штериев, главен извршен директор на Македонската берза, во рамките на настанот „Од џепарлак до портфолио“ што се одржа на Економскиот факултет при УКИМ во Скопје.

Во однос на прашањето зошто треба да се инвестира во акции односно во финансиски инструменти тој рече дека емпириски е докажано дека тоа на долг рок носи супериорно поголеми приноси односно поголема заработувачка отколку банкарските депозити или недвижностите.

Иван Штериев, главен извршен директор на Македонската берза

„Ако имате долг инвестициски хоризонт, а не краток, вие секако добивате со вложување во акции и тоа носи супериорни приходи односно приноси на вашите вишоци на средства“, рече Штериев.                      

Рекорди кај станбените кредити, ама и кај купопродажбите во готовина Македонските граѓани продолжуваат да купуваат станбен простор и покрај тоа што во изминатиов период има континуирано зголемување на цените на становите, пред сѐ во главниот град Скопје, каде што во некои населби веќе е вообичаено квадрат да се продава за 2.500 евра. Податоците на Народната банка (НБРМ) откриваат дека банките заклучно со ноември 2025 година на македонските граѓани им издале станбени кредити во вкупен износ од 107,5 милијарди денари односно 1,74 милијарда евра, при што е остварен годишен раст од 16,5 проценти и рекорд кога станува збор за апсолутниот износ на станбени кредити.   Од друга страна, „Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека голем дел од становите во Македонија се плаќаат во готовина. Станбените кредити се значаен извор на финансирање на купопродажбата на станови и куќи во земјата, но од вкупната вредност на истргуваните станови и куќи во 2024 година, само 49,7 проценти била финансирана со новоодобрени станбени кредити, соопшти Народната банка на Македонија во последниот извештај за финансиска стабилност. На тоа неодамна укажа и гувернерот Трајко Славески, кој изјави дека дури една половина од новопродадените станови се купуваат во кеш. „Според она што го добивам како информација, процена, околу 50 проценти од новопродадените станови се купуваат на кредит, другите 50 проценти се во готовина. Ние немаме сознанија од каде доаѓа таа готовина, дали е од заштеди, дали е од некои приливи за кои не сакаме да зборуваме, има други институции што треба да го утврдат тоа, секако и Народната банка“, изјави Славески.

  

Какви се прогнозите за регионалниот пазар на капитал за 2026 година?

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекува континуиран раст кај повеќето индекси на акции во регионот Адрија, иако со побавно темпо во споредба со последните години, поради повисоката база по силните перформанси во 2024-2025 година.

„Перспективата останува поддржана од солидната корпоративна заработка, здравите нарачки и отпорните дивиденди профили, особено во Словенија и Хрватска, кои продолжуваат да комбинираат раст на заработката со сè уште привлечни вреднувања“, напишаа аналитичарите во новиот квартален извештај за пазарите на капитал.

 

Во исто време тие имаат повнимателен став кон индексите BELEX во Србија и BIRS во Босна и Херцеговина.

„Во двата случаи зголемената политичка неизвесност продолжува да влијае врз расположението на инвеститорите, додека BIRS се соочува со дополнителен притисок од слабите перформанси на енергетските компании, кои носат значајна тежина на индексот. Ограничената ликвидност на пазарот дополнително го ограничува краткорочниот раст на овие пазари“, наведуваат нашите аналитичари.

Општо земено, тие сметаат дека регионот Адрија продолжува да нуди привлечни можности за инвеститорите, поткрепени со атрактивни метрики за вреднување, силни приноси од дивиденда и постепено подобрување на макроекономските и фискалните фундаменти.

„Иако краткорочните предизвици продолжуваат, особено политичките ризици и ограничувањата на ликвидноста на одредени пазари, гледаме простор за постепено ревреднување на среден рок, како што се продлабочува учеството на инвеститорите“, укажуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.