Само на едно место во Македонија се плаќа со крипто на самото место

Развојот на технологијата не само што ги унапредува постојните сектори и пазари туку креира и многу нови можности. Тоа може да се каже особено за финансискиот сектор. Технологијата што напредува со огромна брзина во последните неколку децении целосно ги промени начините на плаќање. Таа отвори толку многу можности, што дури е тешко да се следат сите. Плаќањето со криптовалути е една од таквите опции што се актуелни во последните неколку години, а се чини дека допрва ќе се развиваат и усовршуваат.

Да се поседува криптовалута, не значи само сопственост врз имот туку и средство за плаќање. И тоа не зборуваме само за виртуелни трансакции, односно онлајн купување, туку и за употребата на ова платежно средство на каса во некоја продавница. Во поразвиените држави ваквото плаќање со криптовалути станува тренд во секојдневниот живот. Но истото тоа не може да се каже и за Македонија.

Александар Тасевски, еден од основачите на асоцијацијата „2 д Мун“ (2 the Moon), вели дека во Македонија постои само едно место каде што физички може да се плати нешто со криптовалути, а тоа е криптоклубот „Криптохаус“. Таму, на пример, со биткоин може да се плати сок, кафе, пиво...

„Се плаќа преку мобилен, користејќи ги таканаречените криптопаричници. И кога одите да платите, му го префрлате потребниот износ на продавачот, а тој веднаш ги добива парите“, објаснува Тасевски.

Bloomberg

Позитивната страна е што со криптовалути може да се пазари преку интернет од повеќе трговци во земјава, но негативното е што во Македонија не постои одреден регистар или база со податоци од трговците што применуваат ваков начин на плаќање. Па, за да се дознае каде може да се купи нешто онлајн и да се плати со криптовалута, мора конкретно да се провери секој трговец.

„Нема мрежа или некоја платформа каде што може да се пристапи и да се провери кој трговец ја нуди таа опција. Засега не постои ништо што би имало улога на регистар, каде што се достапни сите информации за објектите што нудат плаќање со крипто“, вели Александар Тасевски, кој има веќе неколкугодишно искуство во сферата на криптовалутите.

Со најмалку 10 долари може да се инвестира во криптовалути

Основниот влог за да се инвестира во криптовалутите е 10 долари, а постојат три начини на заработка на пари. Првиот начин се нарекува „мајнинг“ и се однесува на заработка преку копање со машини одредени криптовалути. Вториот начин е заработка преку тргување, односно размена на криптовалути за други валути и обратно. А, третиот начин е преку инвестиција, односно сега се вложува во крипто, се купуваат тие валути и се чека нивната вредност да порасне во некој иден период.

„Нема гаранции дека вредноста на криптовалутата ќе порасне, но станува збор за инвестиција на среден или долг рок, што би требало да резултира со заработка“, објаснува Тасевски.

Александар Тасевски / Приватна архива

„Секако дека постои опасност вредноста на криптовалутата да оди надолу, но тоа се тие шпекулативни вредности. Шпекулативните имоти зависат, односно се базираат единствено на понудата и побарувачката. На пример, нафтата има и своја употребна вредност. Е, сега, има и одредени криптовалути што имаат своја употребна вредност, како бајнанс или БНБ, бидејќи станува збор за блокчејни и на нивните мрежи има трошоци. Но поголемите, како биткоин или етериум, се криптовалути чија вредност единствено зависи од понудата и побарувачката“, објаснува Тасевски.

Секој сам тргува на пазарот

Пазарот на криптовалути во практика функционира на тој начин што секој инвеститор сам може да тргува. За тоа е потребно да се отвори налог во некоја од менувачниците, кои сега веќе се широкораспространети низ земјава, и секој може да купува и продава криптовалути.

„Кај нас нема институции преку кои може да се вложат пари, па тие да управуваат со нашиот фонд. На Запад има, но уште не е регулирано. Всушност, целиот криптопазар е доста нерегулиран. Генерално, постои можност да ѝ се препуштат вложените средства на некоја финансиска институција, која ќе тргува со нив во име на инвеститорот, но тоа не се практикува“, вели Александар Тасевски од асоцијацијата „2 д Мун“.

Во менувачниците се прави размена на криптовалутите со која било од моментално достапните парични валути.

Bloomberg

 

Во Македонија најатрактивни се биткоинот и етериумот

Искуството покажува дека кај нас најтргувани и најатрактивни за инвестирање се биткоинот и етериумот. Повеќе од 80 проценти од инвеститорите вложуваат во биткоин или етериум.

„Тоа е така затоа што тие спаѓаат во таканаречените нестабилни криптовалути, чија вредност зависи од понудата и побарувачката и затоа трпат големи промени. Но постојат и стабилни криптовалути, кои генерално се поврзани со вредноста на доларот и обично се движат од 0,99 до 1,01 долар. Сега се прават обиди некои од нив да се врзат за еврото“, вели нашиот соговорник Тасевски.

Инаку, нема конкретни податоци, но претпоставките се дека во Македонија има неколку десетици илјади инвеститори во криптовалути, додека, на пример, во Србија има над 200.000 илјади.

„Но криптовалутите се пробиваат, како кај корисниците, така и кај фирмите. И тие сфаќаат дека дигиталните валути имаат перспектива и започнуваат срамежливо и полека да ги имплементираат во својата работа. За жал, заостануваме, особено во однос на Србија и Бугарија. Ние сме неколку чекори назад, но се надевам дека работите ќе се наместат како што треба за да го добие криптото своето заслужено место“, вели Тасевски од асоцијацијата „2 д Мун“.

„Виза“ и „Мастеркард“ веќе ги инкорпорираат криптовалутите

„Блумберг“ веќе пишуваше дека компанијата „Мастеркард“ (Mastercard Inc.) неодамна ја претстави услугата со која на клиентите им овозможи да купуваат и продаваат дигитални средства преку нивните банкарски сметки, потенцијално отворајќи го патот за илјадници финансиски фирми првпат да понудат криптотргување.

И „Виза“ (Visa) склучи партнерство со менувачницата за криптовалути ФТХ (FTX), овозможувајќи на тој начин нивните клиенти да ги користат дебитните картички за плаќање со криптовалути во 40 држави во Латинска Америка, Азија и Европа. На овој начин корисниците ќе може да ги трошат своите дигитални пари без провизија и да ги префрлаат средствата од сметка на сметка. Ваквиот потег ќе значи плаќање на производи и услуги со дигитални валути на повеќе од 80 милиони продажни места во светот што ги поддржуваат картичките „виза“ .

„Блумберг“ веќе пишуваше дека оваа година е обележена со влез на многу финансиски корпорации во светот на криптовалутите. „Виза“ претходно договори соработка и со менувачниците за криптовалути „Коинбејз“ (Coinbase) и „Бајнанс“ (Binance).

Bloomberg

„’Виза’ и ’Мастеркард’ склучуваат договори со оператори, со финансиски институции. Кај нас картички издаваат банките. Ако таа банка или финансиска институција има интерес да ги имплементира дигиталните валути, тогаш ’Виза’ и ’Мастеркард’ би дале одобрување. Тоа е исто како што ’Пајонир’ интерно ги заменува валутите. Вие плаќате со картичката, а во заднина е финансиската институција што ги конвертира валутите и ги прави трансакциите“, објаснува Александар Тасевски.

Што е всушност криптовалута?

Година 2008. Сатоши Накамото објави метод за да може секој да креира база на податоци, нарекувајќи го тоа крипто. Најбргу го измисли биткоинот. Тоа што Сатоши рече дека го измислил е вид платежно средство за онлајн трансакции, односно „електронски состав за плаќање што се базира на криптирани докази наместо на доверба и документи за идентификација, допуштајќи им на кои било двајца партнери што имаат желба и волја за размена да направат директна трансакција меѓу себе, без потреба да биде вклучена трета страна како посредник за доверба“, пишува Мет Левин, колумнист на „Блумберг“ специјализиран за секторот финансии.

Bloomberg

Ако едно лице сака да купи нешто од некого со дигитални пари, односно биткоин, тоа се реализира многу едноставно. Купувачот праќа соодветен износ на биткоини, а продавачот ја испорачува нарачката. И тука не е вклучена трета страна што гарантира доверба, како на пример банката. И кога тоа ќе се каже така, звучи како Сатоши да измислил систем во кој само се праќа биткоин и никој друг не е вклучен со тоа. Но тоа што всушност го измислил е систем во кој се вклучени многу други луѓе.

Криптографијата е проучување тајни пораки, кодирање и декодирање. Базата на криптовалутите всушност се наоѓа во криптографијата. Основната работа што се случува во криптографијата е корисникот да има влез (кој може да биде изразен како број, збор или дури и цел текст) и да започне некаква функција со тоа, што значи производство на друг број, збор или текст како излез. Постојат мноштво начини како се инкриптира нешто.

Функцијата на инкриптирање може да биде т.н. Цезарова шифра, што значи секоја буква од зборот да се помести за одреден број букви по редоследот од азбуката. Па, така, на пример „caesar“ ќе стане „dbftbs“. Друг начин е т.н. свинска латиница, според која првата согласка во зборот се вади од својата позиција и се става на крајот од зборот, а потоа како суфикс се додаваат буквите „ay“. Според овој начин на кодирање, зборот „caesar“ ќе стане „aesar-say“.

Bloomberg

Едноставниот облик на биткоин оди вака: постои голема јавна листа на адреси, секоја со своја уникатна ознака, што личи на случајна комбинација од бројки и букви, и во секоја од нив има дел од биткоин. На пример, адресата може да има ознака "1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa" и во неа всушност постојат, на пример, 68,6 биткоини. Таа адреса функционира како јавен клуч. Ако ги „поседуваме“ тие биткоини, тоа значи дека всушност го поседуваме приватниот клуч што ја отвора таа адреса, односно лозинката за пристап до таа сметка.

Со оглед на тоа што го имаме приватниот клуч, односно лозинката, сега може да потпишеме порака со својот приватен клуч. Продавачот може да го провери потписот според јавниот клуч и според јавниот попис на адреси и состојбата со биткоини. Трикот е во тоа што тие информации се доволни за да се потврди дека купувачот ги контролира биткоините што ги праќа, но не се доволни за да се открие приватниот клуч и да се украде остатокот од биткоините на сопственикот. Тоа значи дека купувачот може да прати биткоини без да е потребна меѓусебна доверба или гаранција со продавачот или, пак, без да е потребно посредување од банка за верификација на сопственоста над тие пари.

„Ние ги дефинираме електронските пари како синџир на дигитални потписи“, напиша Сатоши. Комбинацијата од јавни адреси и приватен клуч е доволна да дефинира валута. Криптовалутата се нарекува криптовалута токму поради фактот дека произлегува од криптографијата.

 

Текстот е напишан со помош на Мет Левин, колумнист на „Блумберг“ специјализиран за секторот финансии