Анализираме кој останува без гас, ќе се затвораат фабрики

Од 1 јануари во земјава нема да има гас за парното за домаќинствата во Скопје, за Клиничкиот центар, за неколку училишта што се приклучени на мрежата. Гас нема да добиваат ниту фабриките во зоните што се носители на извозот во земјава, ниту, пак, најголемите компании, како „Алкалоид“, „Европа“, „Макстил“, „АрцелорМиттал“, „11 Октомври ФЗЦ Куманово“, „Жито лукс“, „Титан цементарница Усје“, „Пивара“ ... Од гас се зависни меѓународниот аеродром „ТАВ Македонија“ во Петровец и скопското јавно сообраќајно претпријатие.

Преговорите меѓу „Макпетрол“ и државата пропаднаа. Компанијата вчера соопшти дека веќе нема да увезува и испорачува гас во земјава по Нова година. „Макпетрол“ тврди дека не му одговара да работи по новите правила, подзаконски акти што допрва треба да бидат донесени, и побара време до септември идната година за да се приспособи. Според компанијата, по членот 24 од договорот што државата сега сака да го примени, тоа е можно.

Државата, пак, го обвинува „Макпетрол“ дека објавува гасна војна затоа што се плаши дека со новите услови и некој друг ќе влезе на пазарот и ќе го урне дводеценискиот монопол. Целта на договорот потпишан во Софија е токму тоа, намера за диверзификација во снабдувањето, за земјава да не биде една од вкупно трите земји во Европа што се стопроцентно зависни од рускиот гас.

„Блумберг Адрија“ вчера се консултираше и со компаниите што работат на гас. Заедничко и за менаџерите и за државата и за „Макпетрол“ е дека сите се револтирани и разочарани. Обид за наоѓање решение ќе има денеска. Државните институции и компаниите потрошувачи на гас ќе седнат на заедничка маса, на јавна расправа. Од „Макпетрол“ најверојатно нема да одат на расправата.

Клуч на врата за фабриките

На гас работат компаниите во зоните. Затечен од развојот на настаните е и директорот на Дирекцијата за индустриски развојни зони, Јован Деспотовски. Во изјава за „Блумберг Адрија“ тој вели дека се „на чекање“ за наоѓање решение.

Јован Деспотовски, директор на ТИРЗ

„Внимателно ја следиме новонастанатата состојба со снабдувањето со гас. Ризиците во однос на работењето на самите компании во зоните во близината на Скопје ќе бидат сериозни. Остваривме контакти со надлежните институции за енергетика во Владата и Регулаторната комисија. Очекуваме дека нивните напори за наоѓање решенија во наредните денови ќе дадат плод. Диверзификацијата на изворите за снабдување со природен гас е чекор во вистински правец за обезбедување стабилност во снабдувањето гас и за нашите клиенти на долг рок“, рече Деспотовски.

Прашавме и во големите компании, најголеми потрошувачи на гас. Оттаму велат дека сега е толку доцна што им останува само да затворат.

„Ова не е фер. Имаме нарачки за јануари што треба да ги сработиме. Илјада семејства живеат од оваа фабрика. Не може на една недела пред Нова година да ни кажат дека нема да има гас. За да продолжиме со работа ни треба нова опрема, која ниту имаме време да ја набавиме, ниту пак може да се инсталира. Единствената опција ни е клуч на врата“, револтирано вели за „Блумберг Адрија“ менаџер на скопска компанија што влегува во групата најголеми потрошувачи на гас.

„Во ред е државата да сака да постави правила. Во ред е да сака да најде алтернатива за рускиот гас. Ама тоа се прави во април, а не по 20 декември. Истата ситуација се повторува секоја година. Лани до 30 декември немавме договори за снабдување. Ова е многу сериозно и многу неодговорно“, тврди менаџер во друга скопска компанија зависна од гас.

Аргументот на државата – да се елиминира зависноста од руски гас

Договорот за интерконекција (или официјално наречен Договор за меѓусистемско поврзување за снабдување и дистрибуција на гас на интерконективната точка Ќустендил - Жидилово помеѓу ГА-МА АД и „Буглартрансгаз ЕАД“) го потпиша министерот за економија Крешник Бектеши, на 1 ноември годинава. Целта е земјава да добие можност да се снабдува со гас од повеќе извори, а не како досега само од Русија.

„Потпишувањето на овој договор е од големо значење, бидејќи отвора можност за зголемување на сегашниот капацитет на гасоводот со Бугарија, како и ослободување дополнителни капацитети за користење од повеќе снабдувачи и диверзификација на нашите извори на снабдување, но и користење на сите извори што во моментов се присутни на пазарот на природен гас во Република Бугарија“, кажа министерот за економија Крешник Бектеши при потпишувањето на договорот во Софија.

Со договорот за интерконекција помеѓу ГА-МА АД и „Булгартрансгаз“ се одредуваат детално условите, оперативните процедури и одредби во врска со испораката на природен гас на точката на интерконекција на македонско-бугарската граница на интерконективната точка Ќустендил - Жидилово, за да се олесни ефикасната интероперабилност на меѓусебно поврзаната преносна мрежа.

Конкретно, со договорот се регулира зголемувањето на притисокот на компресорската станица. Техничкиот капацитет на точка на испорака ќе биде 3.044.000 нормални кубни метри, што значи дека техничкиот капацитет ќе се зголеми за 500.000 нормални кубни метри, со можност за ослободување дополнителни неискористени сегашни капацитети.

МИА

Со договорот исто така се менува методологијата за пресметка на количеството на гас и начинот на определување на квалитетот на гасот, како и негова анализа и редовна проверка, односно мерењето на енергијата ќе се пресметува во киловат-часови [kWh] наместо во досегашните стандардни кубни метри на референтна температура од 20℃ [nm3].

Опсегот на дозволениот состав на гасот се зголемува, со што се овозможува увоз на гас од различни извори. Минимално/максимално дозволените вредности на составот на гасот се изедначени со оние на соседите Грција и Бугарија, каде што е и можен влез на гас од други извори.

Почетокот на имплементацијата е договорено да биде од 1.1.2023. Периодот до почетокот на имплементацијата ќе биде искористен како тест-период помеѓу двата оператора, при што ќе треба и практично да се разработат сите процедури на работа. Во меѓувреме треба да се потпишат нови договори со снабдувачите и корисниците и да се усвојат нови правила на работа.

Ѓаволот е во деталите, проблемот е во мерните единици

И тука тргнуваат проблемите. Според вчерашното соопштение на „Макпетрол“, до овој момент не се донесени подзаконските акти во согласност со Законот за енергетика, кои ќе го регулираат работењето на пазарот на природен гас во согласност со договорот за интерконекција, и „Макпетрол“ АД Скопје нема можност да почне со новите услови на работа предвидени со новиот договор за интерконекција. Дополнителен проблем претставува и фактот што и по пет години од донесувањето на Законот за енергетика, сè уште нема сертифициран оператор на системот за пренос на природен гас, кој е должен да ги донесе потребните подзаконски акти“, стои во дописот до медиумите.

Во изјава за „Блумберг Адрија“ од „Макпетрол“ рекоа дека, според новиот договор,наместо во нормални кубни метри како досега, гасот сега ќе се мери во киловат-часови. Ова за компанијата е неприфатливо, затоа што ќе треба да набавува прецизни количества по однапред утврдени цени. Тие количества „Макпетрол“ ќе мора да ги потроши, а ако има потреба од уште – нема да може да набави.

За власта, пак, токму оваа одредба ќе ја донесе либерализацијата на пазарот, затоа што ќе овозможи во земјава да влегува и гас од други земји.

Сепак, познавачите велат дека целиот процес е набрзина подготвен и ниту една друга компанија, иако власта вели дека има заинтересирани понудувачи, не може да ги обезбеди потребните количества на гас до наредната недела.  

Скопје без парно – загадувањето допрва почнува

Ако престане испораката на гас од „Макпетрол“, освен што ќе се затворат фабрики, без парно ќе останат и домаќинствата, болниците и училиштата во Скопје. Алтернатива за гасот е мазутот, кој е силен загадувач. Втората алтернатива, која исто така загадува, ама помалку, е дизелот, за кој државата нема лиценца да го користи.

Ако се случи над 60.000 домаќинства во Скопје што се греат на парно на Нова година да се разбудат со студени радијатори, тие ќе вклучат грејни тела на струја. Тоа ќе биде дополнителен удар на и така кревкиот енергетски систем.

Блумберг Адрија

„Државата е оптимист дека, сепак, решение ќе има, а дека компаниите како „Макпетрол“ треба да бидат соодветно казнети, за што, ако треба, ќе бидат донесени и законски измени“, рече синоќа министерот за економија Крешник Бектеши во интервју за Дневникот на Сител.

„Најверојатно ќе се најде опција и ќе има гас од 1 јануари од други снабдувачи, но останува фактот дека „Макпетрол“ не покажува општествена одговорност како компанија што дваесет години имала монополска позиција на пазарот“, рече Бектеши.

Оптимизмот на министерот дека „најверојатно“ ќе бидат обезбедени количествата гас од други извори засега не го делат македонските компании, кои немаат никаков избор во моментов, а немаат ниту верба дека за една недела ќе биде обезбедено целосното количество гас.  

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар