.webp){kind=icon}
Големината на глобалниот пазар на луксузни пенкала се проценува на 2,5 милијарди американски долари во 2022 година и се очекува да порасне за дополнителни 265 милиони американски долари во 2023 година, според „Евромонитор“. Се предвидува дека ќе достигне очекувана вредност од 3,8 милијарди американски долари до 2031 година, со CAGR од 4,8 отсто во периодот од 2023 до 2031 година.
Се сеќавате на вчерашната објава на Инстаграм? Дали чувате стари писма и дреболии во кутија некаде во подрумот? Без разлика каков е вашиот одговор, емоциите се различни во овие две прашања. „Ракописната порака“, според есеистот Џозеф Епштајн, „е најличната, а со тоа и најискрената форма на комуникација“. Се чини дека некои чувства едноставно не се исти ако не се изразат со мастило на хартија. Тоа се наведува како една од главните причини зошто пенкалото сè уште се смета за многу вреден подарок, на повеќе начини. На крајот на краиштата, не сме заборавиле да пишуваме, и не само тоа: ако, да речеме, се продава еден од најбараните модели на пенкала од серијата „Монблан врајтерс лимитед - Хемингвеј“ (Montblanc Writers Limited), кој кога беше лансиран во 1992 година чинеше еквивалент на 1.000 долари, а денес е 3.500 долари, изгледа како добро време да ја побарате таа кутија во подрумот.
Постојат докази дека социјалната изолација поврзана со пандемијата ги натера луѓето да му се вратат на пишувањето писма. Според истражувањето спроведено од американската поштенска служба во раните денови на пандемијата, две третини од испитаниците испратиле или рекле дека ќе испратат пошта до семејството и пријателите, при што 61 отсто изјавиле дека поштата е „особено вредна“ во време на социјално дистанцирање.
„Ракописна белешка или писмо е навистина моќна алатка што треба да ја имате во вашиот арсенал“, смета Зоран Рибариќ, основач на „Инкспајар“ (Inkspire) и еден од ретките луѓе што се занимаваат со рачна изработка на пенкала и наливни пенкала во регионот Адрија. Негови клиенти се оние што ја ценат рачно направената работа и кои можат да бидат инспирирани да бидат креативни пишувајќи со пенкало. „Пенкалата што ги произведувам се масивни, направени од метал и дрво, и сосема е поинакво чувството да се пишува со нив отколку со нешто комерцијално произведено. Клиентите особено ги ценат квалитетот на изработката и фактот што јас и пред и по продажбата ги имам достапни. Повеќето од нив се направени во договор со клиентите за да го добијат тоа што го сакаат и да испратат одредена порака со тоа пенкало до лицето на кое ќе му го дадат. Или до самите себе. А тоа е всушност најголемата вредност на пенкалата „инкспајар“. Тие се пенкала со приказна и душа“, вели нашиот соговорник.
А дека постои причинско-последична врска меѓу емоциите и пенкалата говори и неговата мотивација за овој деловен потфат. „Главниот ’виновник’ е дрвото“, вели тој. „Ја сакам природната разновидност на бои и дезени на годината и фактот дека тие често носат приказна. Имајќи предвид дека во процесот на производство е многу важно дрвото да е суво и без микропукнатини, во почетокот дрвото го набавував од проверени доставувачи од Германија. Што се однесува на домашното дрво, првенствено мислам на далматинската маслинка, верувале или не, беше многу тешко да се дојде до него. Со текот на времето научив да го стабилизирам дрвото и тоа ми отвори сосема нова област. А тоа е производство на пенкала од парчиња дрво со кои клиентите на некој начин се емотивно поврзани. Можеби станува збор за дрво од детството на кое сте се качувале или парче дрво од куќата на баба и дедо што веќе го нема. Честопати имав можност да работам за наши иселеници, а нивниот единствен услов беше дрвото да е од татковината. Особено ми се допаѓа приказната во која добив трупец од црешово дрво на кое личноста што ми зборуваше го поминала своето детство, а кое неодамна беше урнато од невреме“, вели нашиот соговорник.
Покрај дрвото, Рибариќ од неодамна експериментира и со епоксидни вештачки материјали, бидејќи вели дека има неограничен број различни комбинации на бои што може да се постигнат со лижење на самата егзокси смола. Што се однесува на вештините, тој вели дека најважна е стабилната рака, особено при вртење.
Сепак, највозбудливиот дел од неговата работа е, како што вели, вртењето, каде што дефинира како ќе изгледа едно парче дрво кога ќе стане пенкало, а другиот дел е полирањето, каде што за првпат гледа каков е изгледот на производот. Тој вели дека кај нас пенкалата се купуваат главно за подароци (роденден, пензија, свадба) или како деловен подарок, најмногу за Божиќ.
Во светот, пак, вели дека најголем дел од светските производители се распродадени со месеци, а некои и години однапред.
Пенкало „стар-влакер карбон“, модел од едицијата „Винтер“, посветено на Оноре де Балзак/Фото: Патрик Т. Фалон/Bloomberg
Сакате да бидете забележани на работа? Носите пенкало наместо накит
Велат дека за деловните луѓе луксузните пенкала се како накит. Нив ги користат оние што сакаат да го направат својот бизнис попривлечен или да го зголемат својот статус во денешната конкурентна сцена на посакуваниот начин на живот. Се очекува дека сегментот на пенкалата ќе придонесе најмногу за растот на пазарот на луксузни пенкала во текот на прогнознираниот период. Фактори што влијаат на мотивацијата за купување се престижот на оваа категорија како поло, потоа фактот дека тие траат подолго од другите видови пенкала и што често се направени од злато, платина, челик и други скапоцени материјали, што ги прави долгорочна инвестиција. Се очекува најбрзорастечки регион да биде Азија-Пацифик поради присуството на истакнати производители на пенкала во Јапонија, Кина, Хонгконг и во Индија. Пазарот на луксузни пенкала во Индија расте со значителна стапка. Зголемените стапки на писменост и технолошкиот развој доведоа до тоа купувачите да бараат луксузни пенкала. Побарувачката за брендирање преку промотивни производи исто така го поттикна пазарот на луксузни пенкала во Индија.
Фото: Патрик Т. Фалон/Bloomberg
Без разлика на регионот, растечкиот тренд е персонализација на пенкалата. Бизнисите користат персонализирани пенкала како промотивна алатка, давајќи им ги на деловните партнери и на вработените, што им помага да ги зголемат репутацијата и присуството на нивниот бренд.
Некои од трговците на мало лансираат и луксузни пенкала во ограничени серии за да креираат желба. „Монблан инетрнешнал“ (Montblanc International), клучен продавач на пазарот, го произведе на пример наливното пенкало „јоханес кеплер хај артистри“ (Johannes Kepler High Artistry Stella Nova Limited Edition 1) како почит на Јоханес Кеплер, германски математичар, астроном и астролог. Ова пенкало има 620 карати дијамант вграден во тридимензионална структура од бело злато и чини 1,5 милион долари.
Истиот производител нуди и ограничено издание фино пенкало на Новак Ѓоковиќ. Сетот со потписот на Ѓоковиќ, кој се чека неколку месеци, чини 705 евра и е направен во соработка со неговата фондација.
Како почна сè?
Првите модерни модели на пенкала беа патентирани во 1884 година благодарение на Луис Ватерман, кој ги подобри претходните верзии и ги реши проблемите со истекување мастило. Тој ја основал првата компанија за производство на пенкала. Потоа на пазарот се појавија Паркер, Шифер и Вал-Евершарп. Во 1954 година, француската подружница на „Ватерман“, „Ватерман Џиф“ (подоцна позната како „Ватерман С.А.“), преживеала и го апсорбирала она што останало од американската компанија и нејзината британска гранка. „Ватерман С.А.“ беше купен од „Санфорд“ во 2001 година и стана дел од „Њуел брендс“, сопственик на компанијата „Паркер пен“ (The Parker Pen Company). Подобрувањето на перото како што го знаеме денес се должи на Едоард Антон Пешев Пенкала, натурализиран Хрват, кој подоцна го зел името Славољуб. Во 1906 година, тој го патентирал и започнал да го произведува првото механичко пенкало во светот, а во 1907 година првото наливно перо. Цела категорија на производи е всушност именувана по него. Во соработка со претприемачот Едмунд Мостер ја основал компанијата „Пенкала-Мостер“ и изградил фабрика за производство на моливи, која во тоа време била една од најголемите во светот. Како што растеше бизнисот, беше отворена втора фабрика во Берлин. Компанијата сега е позната како „ТОЗ Пенкала“ (TOZ Penkala).
Покрај тоа, тој го конструирал првиот хрватски авион, кој подоцна го управувал Драгутин Новак, првиот хрватски пилот. Благодарение на соработката со неговиот син, инженерот Крунослав Пенкала, компанијата ТОЗ ја продолжи традицијата на Пенкала во претставувањето производите под тој заштитен знак во 2000 година, додека името на компанијата беше сменето во 2001 година. Овој човек со повеќе таленти се вклучил и во маркетингот на својот производ и ја дал идејата за дизајнот на заштитниот знак - слатко мало човече со огромни уши и зашилен нос (всушност карикатура на самиот пронаоѓач).
Самиот знак го изработи сестрата на сопругата, академската сликарка Јадвига Матавовска. Пенкала пред пенкалото, во 1903 година го измислил термосот. Иако тој изум го патентирал во Будимпешта, извесен Мајер од Волфенфелд ја добил идејата и се појавил на пазарот со шише со термос под неговото име, пишува на официјалната веб-страница на ТОЗ. Многу други негови патенти имале слична судбина: кочница за железнички вагони, анодна батерија, одреден вид детергент за перење, шноли, лек против ревматизам. За среќа, не и наливното перо, односно пенкалото.
