Кој управува со нашите податоци кога нас веќе нè нема и каква врска има Данило Киш со тоа?

Цитатот на Џорџ Орвел: „Кој го контролира минатото, ја контролира сегашноста. Кој ја контролира сегашноста, ја контролира иднината“, од неговиот најпознат роман „1984“, досега им служеше како потсетник на идните генерации да бидат внимателни за да не стане реалноста на романот нивна реалност. Сепак, дури ни самиот Орвел не можеше да предвиди колку ќе биде важна таа изјава во ерата на дигитализацијата, особено кога станува збор за нашите податоци што ги споделуваме секојдневно на социјалните мрежи, со задоволство и без размислување.

Д-р Карл Охман, вонреден професор на Универзитетот во Упсала, Шведска, кој со години го истражува влијанието на вештачката интелигенција врз општеството, особено во областа на визуелната политичка комуникација, ја објави книгата „Задгробниот живот на податоците: Што се случува со вашите информации кога ќе умрете и зошто треба да ви е грижа“. Авторот прашува што се случува со нашите податоци и онлајн идентитети кога нас веќе нè нема - и зошто тоа е важно прашање за сите нас.

Во ерата на дигитализација, речиси секој следен чекор што го преземаме може да се предвиди или можеби само сме обликувани според потребите на алгоритмите. Секојдневно и без размислување оставаме неколку информации за себе на социјалните мрежи, па тие стануваат места што нè познаваат подобро и подлабоко од нашите соседи, па дури и од нас самите. Сепак, што се случува со тие информации кога некој ќе почине? Како можат да се користат, а можеби веќе се користат? Повеќето од нас не размислуваат за тоа, а оваа кратка (помалку од 200 страници), но многу интересна книга се занимава токму со тоа.

Книгата е поделена на пет поглавја, секое почнува со релевантни цитати - од Цицерон до Славој Жижек. Почетокот на книгата нè води далеку во минатото, до натуфиската култура пред 12.500 години, кога за првпат има докази дека човечки останки биле закопани во близина на населби.

Авторот потсетува дека темата за смртта и бесмртноста е присутна во литературата уште од самиот почеток - од Епот за Гилгамеш и пораката за прифаќање на смртноста. Професорот го цитира и делото на Данило Киш „Енциклопедија на мртвите“, кое од оваа перспектива, според него, дејствува како претходник на дигитална база на податоци за оние што веќе не се таму.

Оман се навраќа на двете книги и ја гледа сегашноста низ таа призма, наведувајќи дека до 2070 година ќе има повеќе починати отколку живи корисници на Фејсбук. Слични трендови важат и за другите социјални мрежи.

Како би изгледал светот ако Наполеон имал компјутер? Фотографија: Depositphotos

Авторот се прашува како би изгледала историјата денес ако социјалните мрежи постоеле во времето на Наполеон или други важни личности што го промениле текот на историјата.

Во таа смисла, тој ја истакнува тезата дека, на прв поглед, социјалните мрежи изгледаат како хаотична архива на неважни информации, но всушност претставуваат вредно богатство за идните археолози, етнографи, историчари и политичари. Најголемото прашање, сепак, е - кој има право на тие информации.

Кој има корист од податоците на починатите? Што треба да се случи со нив? Дали за нивната судбина треба да одлучуваат членовите на семејството, социјалните мрежи, државата или некој друг? Кој и да ги контролира, ќе има и моќ над колективното дигитално минато, што може да има сериозни политички и финансиски последици.

Според авторот, соочувањето со овие предизвици бара колективно преиспитување и на технолошките и на етичките системи, така што податоците на починатите не стануваат само профитабилна стока или оружје за манипулација и злоупотреба.

Важноста на темата и на ова дело беше препознаена и од медиумите – „Гардијан“ (The Guardian) и „Економист“ (The Economist) ја рангираа книгата меѓу десетте најважни публикации минатата година. Таа веќе е преведена на осум јазици, вклучувајќи кинески, шпански и арапски.

Но, ако очекувавте дефинитивни одговори - нема. Вредноста на делото е во тоа што нè инспирира да размислиме: како сакаме дигиталниот свет да нè памети и што оставаме зад себе?

Дали ние, како поединци или како општество, сме подготвени да започнеме дискусија за тоа сега? Можеме ли да го контролираме тоа наследство? Што ќе одлучат оние што ќе останат по нас за нашите профили и податоци доколку имаат пристап? И кој всушност ги наследува?

Топла препорака за овој единствен водич што нè принудува да ја преземеме контролата врз нашата дигитална сегашност и минато - пред да биде предоцна.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар