Портер: Не следете ги парите за да го најдете победникот на Мундијалот

Англија ќе го освои Светското фудбалско првенство. победувајќи го Бразил во тесно финале. по исто така тесната победа против Португалија. Освен ако пазарот не пропадне. Тешко е да се дојде до тој заклучок по размислувањето за импозантниот попис на вредноста на тимот на Англија од над 1,3 милијарда долари. Англија е најбогатата репрезентација на натпреварувањето, за околу 80 пати повредна од домаќините, фудбалерите на Катар, кои се на самото дно на листата.

Ако Англичаните се способни за постигнување голови правопропорционално со парите колку што вредат овие играчи, тогаш репрезентацијата би требало да го реши Иран на отварањето со 21 спрема еден.

Но дури и да постои тим што е подготвен да плати 166 милиони долари за француското фудбалско чудо Килијан Мбапе, колку што го вреднува фудбалската интернет-страница „Трансфермаркт“, веројатно е неразумно да се очекува дека ќе постигне 1.600 гола повеќе од Австралиецот Гаранг Кол, кој вреди само околу 104.000 долари.

Јазот помеѓу процените на елитните играчи и цената на обичните смртници што се занимаваат со истата работа, но надвор од светлата на рефлекторите на европските лиги, не е поттикнат од фудбалските способности. Ова е само уште една приказна за технологијата што поттикнува нееднаквост во нашиот свет, каде што победникот зема речиси сѐ.

Бразилецот Пеле, кој веројатно уште е најдобриот фудбалер на сите времиња, дебитира на Светското првенство во Шведска, во 1958 година, со само 17 години. Во 1960 година, неговиот тим Сантош наводно му плаќаше 150.000 долари годишно, што би било околу 1,5 милион долари во денешната вредност на парите. Денес тоа би бил ранг на просечна плата. ПСЖ го плаќа Мбапе 110 милиони долари или дури и повеќе ако се вклучат и спонзорствата. Е па, Мбапе не е 67 пати подобар од бразилскиот мајстор. И не станува збор само за фудбалот.

Во 1981 година, економистот Шервин Розен од Универзитетот во Чикаго објави статија насловена „Економија на суперѕвезди“. Розен тврдеше дека технолошкиот напредок овозможува најбараните таленти во кое било занимање да бидат застапени во поголемиот дел од пазарот и да собираат поголем дел од приходите. Тоа би го намалило достапниот плен за помалку талентираните во работата.

Пеле едноставно имаше мала база на приходи зашто малку луѓе можеа да го гледаат како игра. Во 1958 година во Бразил имаше околу 350.000 ТВ-приемници. Првиот телевизиски сателит, Телстар 1, е лансиран дури во јули 1962 година, што е предоцна за дебито на Пеле на Светското првенство.

Шефот на ФИФА, Џани Инфантино, предвидува дека натпреварите во Катар ќе ги гледаат пет милијарди луѓе. Тоа е околу 66 проценти од вкупната светска популација во 1960 година. Ваквиот образец се појавува и во другите спортови.

Во 1990 година најскапиот платен список во бејзбол од Големата лига, вреден 24 милиони долари, му припаѓаше на Канзас Сити Ројалс. Оваа година Њујорк Метс е на врвот на листата, со 287 милиони долари. Нееднаквоста значајно се зголемила.

И музичката индустрија покажува слична динамика: технолошкиот напредок што ги замени винилните плочи и локалните радија со Ајтјунс и Спотифај го надмина досегот на врвните изведувачи, поттикнувајќи глобализација на индустријата и туркајќи поголем дел од парите во џебовите на светските бендови од самиот врв.

Секако дека дел од истите работи се случуваат и во деловниот свет. Економистите Хавиер Габакс од „Харвард“, Августин Ландир од „ХЕЦ Париз“ и Џулиен Савагнат од универзитетот „Бокони“ во Милано проценија дека брзиот раст на платите на извршните директори на корпорациите главно ја одразува растечката големина на самите корпорации. Вработувањето на најдобриот на највисоката раководна позиција може само незначајно да ја зголеми вредноста на акциите на компанијата. Но кога пазарот на капитализација е 2,4 милијарди долари, сосема мали добивки можат да донесат вистински пари. Како што напишаа претходно Габакс и Ландир, „значајната големина на компаниите доведува до економија на суперѕвезди, прикажувајќи ги малите разлики во способноста во многу големи отстапки во платите“.

За среќа на сите љубители на фудбалот, без разлика дали пијат „кока кола“ во алкохолната пустина на катарските трибини или гледаат удобно дома додека го пијат своето пиво, пазарот може да потфрли и да нѐ прати на крив пат. Постојат различни фактори на фудбалскиот пазар, како долгорочни договори со огромни откупни казни што бараат од тимовите да го проценат талентот на играчите не само во текот на година или две туку за целата кариера.

Се чини дека цената за Роналдо и Меси е оптоварена со носталгија. Можеби Мбапе не вреди 166 милиони долари, ако се мери чисто за фудбал. Можеби неговата животна приказна, растењето во предградие, има некоја посебна вредност за париските навивачи. Со некои 78 милиони долари, аргентинскиот напаѓач Лаутаро Мартинез вреди можеби 2,5 пати повеќе од својот сонародник Пауло Дибала. Но досега оваа година тој даде само осум гола за Интер, наспроти седумте на Дибала за Рома.

Па, можеби ниту оваа година Светското првенство нема да се врати „дома“. Тоа нема да биде ниту прво ниту последно разочарување за Англија. Впрочем, најскапиот клуб во светскиот фудбал е англиски Манчестер Сити. Колку пати овој клуб ја освои Лигата на шампионите? Нула.