Четбот кој не зема поткуп за давање совети е хит во Индија

Чет ГПТ (ChatGPT) брзо најде дом во софистицираните ешалони на инвестициски банки и фирми за лекови. Сега, напредната вештачка интелигенција доаѓа до огромна работна сила која главно е технолошки неписмена и не говори англиски: домашните работници во Индија, рециклирачите на отпад и земјоделците.

Во преполните населби на Бангалор, готвачи, чистачи и други работници учествуваат во истражување за вештачката интелигенција, чија цел е да им помогне на некои од најсиромашните луѓе во нацијата да имаат пристап до парите од владините програми за борба против сиромаштијата, без да бидат жртви на бирократија и корупција.

Тоа е можност за луѓе како што е Виџајалакшми, кој заработува само 100 долари месечно како готвач во Џајанагар. Таа го користи својот паметен телефон само за основни цели и не зборува англиски. Сепак, таа се придружи на група домашни работници за да експериментира со технологијата за вештачка интелигенција.

Виџајалакшми, чие име е вообичаено во јужна Индија, го праша ботот на нејзиниот мајчин јазик Каннада за можности за стипендии за образование. Неколку моменти подоцна, глас сличен на човек ја објасни владината помош достапна за нејзиниот 15-годишен син.

Големата промена по објавувањето на ЧетГПТ и Опен еј-ај во ноември ја доведе до израз загриженоста за улогата на вештачката интелигенција во ширењето на дезинформации и потенцијалното губење на работни места. Но, тестовите во Бангалор и во Меват во северна Индија покажуваат дека тоа е исто така алатка која може да помогне во социјалната еднаквост. Технологијата може да помогне во професионалните комуникации, да ги поттикне луѓето кои немаат јазични вештини и да им помогне на оние кои имаат попреченост, како што се корисниците на „Би мај ајс“ (BeMyEyes), личен асистент за лицата со оштетен вид.

Помагање на непривилегираните

Отстранувањето на јазичните и технолошките бариери е особено важно во Индија, каде што околу 16 проценти од луѓето живеат во сиромаштија, според Обединетите нации. Најнаселената нација во светот се позиционира да биде целосно отворена за развојот на вештачката интелигенција, за разлика од Кина, која ја забранува употребата на Чет ГПТ, и САД и Велика Британија, кои проучуваат како да ја регулираат вештачката интелигенција. Водачите во Индија велат дека земјата не брза да воведе регулативи и наместо тоа, може да најде начини да иновира и да ја користи технологијата за да ги намали јазичните, образовните и културните нееднаквости.

Aparna Jayakumar/Bloomberg

Во Индија се работи на повеќе чет-ботови за вештачка интелигенција за да им помогнат на непривилегираните да бараат правна правда, да им даваат совети на земјоделците и да им помогнат на работниците мигранти да добијат поддршка во градовите.

„Милијарди стојат зад технологијата, но вештачката интелигенција може да им помогне да ги надминат бариерите на писменоста и технолошкиот такт“, вели Рахул Матан, партнер кој раководи со технолошката пракса во адвокатската фирма „Трилегал“ и е советник на индиското Министерство за финансии за дигитална јавна инфраструктура. „Забраните или опсежните регулативи не се патот за Индија“, вели тој.

Сатја Надела, кој е роден во Индија и е главен извршен директор на „Мајкрософт“,  инвеститорот во Опен Еј-Ај, говореше за разликата што технологијата може да ја направи во животот на еден оддалечен селанец на Светскиот економски форум претходно оваа година. „Голем основен модел развиен на западниот брег на САД неколку месеци претходно го најде својот пат до развивач на софтвер во Индија“, рече Надела. „Никогаш досега не сум видел таков вид на дифузија. Чекаме индустриската револуција да достигне големи делови од светот по 250 години“, додаде тој.

Сепак, молскавичното ширење на технологијата е причина за аларм кај многумина. Истражувањата во Бангалор се одржаа токму кога главниот извршен директор на Опен Еј-АЈ, Сем Алтман ги повика американските законодавци да ја регулираат вештачката интелигенција, со загриженост за политичка манипулација, дезинформации за здравјето и хипертаргетирано рекламирање. Алтман и другите лидери на компании за вештачка интелигенција оттогаш предупредуваат на егзистенцијални штети на технологијата, вклучително и ризик од исчезнување.

Загриженост има и во Индија. Џибу Елијас, постар соработник на Моѕила (Mozilla) за одговорно компјутерско работење со седиште во Њу Делхи изразува загриженост околу согласноста, приватноста на податоците и безбедноста. Ова станува особено проблематично кога се работи со луѓе на кои им недостасуваат технички вештини и формално образование.

Не е потребно мито

Ниту една од жените во вклучени истражувањето во Бангалор не слушнала за ЧетГПТ и некои од нив се откажале од добивањето помош поради проблеми со јазичните бариери и барањата за поктуп од страна на владините службеници и посредниците.

Испитувањата во Бангалор беа предводени од Саураб Карн и неговиот тим во непрофитната организација OpenNyAI. Со внесување на колекција од милиони паралелни реченици изговорени на различни индиски јазици во софтвер за автоматско преведување и додавање илјадници часови дијалог за препознавање говор, ботот, наречен Југалбанди, нуди брз превод на повеќејазици. На пример, рурален земјоделец може да постави прашање на Харјанви, јазикот што се зборува надвор од Делхи, и алатката го преведува на англиски, ја пребарува базата на податоци за соодветен одговор, а потоа го преведува одговорот назад на Харјанви и го изразува на човечки глас преку „Уатс ап“ (WhatsApp) на „Мета“ до фармерот.

Aparna Jayakumar/Bloomberg

Ботот е обучен да ги филтрира информациите за лична идентификација, како што е уникатниот дигитален идентификациски број на Индија или детали како телефонски броеви и локација, дури и пред да се преведе прашањето на корисникот. Сепак, Карн признава дека огромните социјални предизвици во Индија се премногу големи за да може да се решат само вештачката интелигенција.

Но, за жените навикнати на предизвици од бирократијата и корупцијата, тоа е почеток.

„Роботот не може да ја фрли нашата апликација во корпа за отпадоци како што тоа го прави владиниот функционер кога е незадоволен од износот на поткупот“, рече Јашода, чистачка на домови која ја испроба алатката на судењето на домашните работници.

Една недела по истражувањето на Виџајалакшми, група собирачи на отпад во населбата Хебал на другиот крај на Бангалор презентираа нова реалност. Жените ги поминуваат деновите чистејќи ги улиците и собирајќи отпадна пластика, метални остатоци и хартија, а потоа заработуваат за живот продавајќи ја дневната колекција на локалниот рециклар. Повеќето од нив не поседуваат паметни телефони, што покажува дека иако вештачката интелигенција може да премости некои празнини како јазикот и писменоста, исто така може да ја влоши поделбата со целосно исклучување на оние кои немаат пристап до технологијата.

Во меѓувреме, четботот со вештачка интелигенција ги подигна инстинктите за преживување во Виџајалакшми.

„Роботите што одбиваат поткуп се во ред, но немојте да создавате такви што може да ги извршуваат домашните обврски“, рече таа. „Не сакам да ја изгубам работата поради робот“.