Доаѓа време на банкроти, а има кандидати и во Македонија

Ќе се зголемува бројот на компании што нема да можат редовно да ги враќаат своите долгови поради ограничените можности за рефинансирање односно зголемувањето на каматите на кредитите, кое дојде откако повеќето централни банки во светот решија да ја затегнат монетарната политика за се справат со високата инфлација. Според истражувањето на „Алијанц трејд“ (Allianz Trade), се очекува во 2023 година да има раст на бројот на банкротирани компании на глобално ниво за 21 процент. Како главни причини за ваквите прогнози се наведуваат забавувањето на економскиот раст и заострувањето на кредитните услови.

„По овој силен пораст во 2023 година, бројот на банкроти низ светот ќе се зголеми уште за четири проценти следната година“, се наведува во истражувањето, според кое три од пет земји во 2024 година ќе го надминат нивото на банкроти од пред пандемијата на ковид.

Од „Алијанц трејд“ очекуваат бројот на банкроти во Франција годинава да се зголеми за 41 процент, во САД за 49 проценти, а во Холандија за 52 проценти.

Нивните прогнози полека се остваруваат. Имено, во текот на првите шест месеци од оваа година, во Шведска банкротирале вкупно 3.949 компании, што е највисок број во последната деценија, објави неодамна Шведската телевизија (СВТ). Повеќе од 28.000 работни места биле изгубени поради банкроти во тој период. Од друга страна, бројот на барања за стечај во САД оваа година исто така нагло се зголеми, на нивоа што не се забележани од 2010 година.

Расте задолженоста и на македонските компании

И во Македонија уште од минатата година има континуирано затегнување на монетарната политика. Тоа доведе до пораст на каматите на кредитите за компаниите и беше причина за забавување на кредитирањето на корпоративниот сектор.

Сепак, компаниите продолжија да се задолжуваат. Состојбата на вкупните кредити на корпоративниот сектор се зголеми од 3,34 милијарди евра во декември 2022 година на 3,40 милијарди евра во јуни годинава, што е раст на 60 милиони евра. 

Податоците на Народната банка откриваат дека во првиот квартал од 2023 година се забележува забрзување на растот на редовните пролонгирани кредити. Така, вкупните пролонгирани кредити пораснаа за 9,5 проценти, што е поголем раст во споредба со крајот на 2022 година (3,9 проценти). Анализирано од аспект на секторот, продолжувањето на рокот на достасување е главно застапено кај нефинансиските друштва (учество од речиси 92 проценти). 

„Пролонгирањето може да биде потенцијален извор на ризик, особено доколку тоа се користи како начин за олеснување на должничкиот товар на нефинансиските друштва што немаат одржливи оперативни парични текови или имаат тешкотии во задржувањето на својата конкурентска способност на пазарот“, се наведува во последниот извештај за ризиците во банкарскиот систем на Народната банка.  

 

Во извештајот се додава дека засега остварувањето на овој ризик би имало ограничени ефекти, поради ниската застапеност на пролонгираните кредити во вкупното кредитно портфолио на банките (4,3 проценти на крајот на првиот квартал од 2023 година). 

„Сепак, поради трендот на раст на овие кредити е потребна поголема претпазливост при управувањето со кредитниот ризик од овие кредити. Ова е многу порелевантно за кредитите кон нефинансиските друштва, каде што пролонгираните кредити учествуваат со 8,1 проценти во вкупните кредити, во споредба со домаќинствата каде што учеството на овие кредити е незначително (0,7 проценти)“, укажуваат од Народната банка.

Инаку, нефункционалното кредитно портфолио на корпоративниот сектор во првиот квартал од 2023 година е намалено за три проценти, но, како што велат во НБМ, намалувањето е побавно во споредба со претходниот квартал и со првиот квартал од претходната година. Намалување на нефункционалните кредити има кај повеќето економски дејности, а е најзначајно кај „трговијата на големо и мало“ и кај секторот за производство на метали, машини, алати и опрема. 

„Наспроти тоа, зголемување на нефункционалните кредити има кај прехранбениот сектор, градежништвото и угостителската дејност. Високата годишна стапка на раст на нефункционалните кредити од дејноста ’градежништво’ во одредена мера е последица и на споредбената основа, односно падот на почетокот на првиот квартал од 2022 година како последица на наплатата на побарувањата, но делумно е резултат и на неповолните ефекти од енергетската криза и зголемените цени на градежните материјали и другите трошоци“, објаснуваат од Народната банка.

Потребна е внимателност

На нашето прашање колкав е вкупниот корпоративен долг во Македонија, од Народната банка велат дека во согласност со последните расположливи податоци, на крајот на 2021 година тој изнесувал 495,1 милијарди денари (околу осум милијарди евра) или 68,5 проценти од БДП.

„Доколку од вкупниот долг се изземат краткорочните трговски кредити, кои вообичаено се бескаматни инструменти што се користат за финансирање на трговската размена со странство, тогаш учеството на вкупниот долг на домашниот корпоративен сектор во БДП е понизок и на крајот на 2021 година изнесува 54,7 проценти“, велат од Народната банка.

Оттаму додаваат дека во структурата на вкупниот долг на корпоративниот сектор поголемо е учеството на надворешниот долг, кое во 2021 година изнесува 57,5 проценти, додека долгот кон домашните банки учествува со 40,8 проценти.

„Околу половината од надворешното задолжување е во форма на меѓукомпаниско задолжување, а истото  тоа учествува со нешто помалку од 30 проценти во вкупниот долг на корпоративниот сектор“, објаснуваат од Народната банка.

Според централната банка, последните показатели со кои располагаат покажуваат соодветен капацитет на корпоративниот сектор за сервисирање на долгот, а нивото на задолженост е под меѓународните прагови за ранливост и засега не упатува на ризици врз одржливоста на долгот.

„Сепак, потребна е внимателност, особено ако се земат предвид сè уште неизвесниот амбиент и растот на трошоците за финансирање што бара поголема внимателност при управувањето со долгот и планирање на новите задолжувања во согласност со финансиските капацитети на компаниите“, велат од НБМ.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар