Отплатата на кредитите сè уште е проблематична

Иако забавено, трендот на раст на проблематичните кредити кај домаќинствата продолжува. Во вториот квартал од оваа година растот изнесуваше 10,7 отсто. Во јули биле  за 559 милиони денари (9 милиони евра) повисоки отколку во првиот квартал.

Според извештајот за ризиците во банкарскиот сектор за вториот квартал од оваа година на Нардоната банка, сепак, растот во вториот квартал е помал отколку во претходното тримесечје. Тогаш нефункционалните кредити изнесуваа 1.022 милиони денари (16,6 милиони евра) односно остварија раст од 24,2 отсто.

Растот на нефункционалните кредити кај домаќинствата главно се должи на потрошувачките кредити кои сè уште растат со двоцифрена стапка, 13,4 отсто или за 520 милиони денари (8,4 милиони евра).

Во претходниот квартал растот на проблематичните потрошувачки кредити беше значително поголем, изнесуваше 25,3 отсто односно 784 милиони денари (12,7 милиони евра).

Во услови на монетарно затегнување подигнати 293 милиони евра

Монетарното затегнување предизвикано од кризата со инфлацијата кое почна во април 2022 година не влијаеше на побарувачката за потрошувачки кредити и покрај тоа што во периодот од март 2022 година до септември лани основната каматна стапка се зголеми од 1,25 на 6.30 отсто.

Во април 2022 година, според податоците на Народната банка, потрошувачките кредити дадени од банките и штедилниците изнесуваа над 107 милијарди денари, а во септември годинава надминуваа 125 милијарди.

Трендот на раст на побарувачката за овие кредити продолжи и во услови на раст на каматните стапки. Највисока просечна камата од седум отсто во септември имало кај потрошувачките кредити со рок на отплата од над пет години.

Растот на потрошувачките кредити се должи на полесните критериуми кои треба да ги исполнат клиенти за да дојдат до готовина која во услови на високи цени на храната и енергентите стана многу потребна.

Но, според експертите, токму во тоа е замката затоа што во апликацијата до банката секогаш пишуваме сума која е поголема од потребната и токму оттука почнуваат проблемите.

Сања Митровска, финансиски советник и основачка на платформата „Нетворкер“ во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека секогаш мораме да тргнеме од основното правило.

„Ако не можеш да си го дозволиш во готово, а не е стан или друга животна инвестиција, тогаш немој да го купиш на кредит. Да, кредитните картички изгледаат примамливо, но тие се првата стапица во која влегуваме кога не ги контролираме своите импулсивни желби“, вели таа.

Неконтролираното задолжување води до дополнително осиромашување

Според неа, растот на нефункционалните кредити, особено во делот на потрошувачките кредит, укажува дека има голем јаз во финансиската писменост кај населението. Една од причините е непознавањето на последиците од неконтролираното задолжување, што води до доосиромашување.

Од овој круг може да се излезе со мали чекори кои можат да доведат до голема промена, вели Митровска.

„Не мора веднаш да ги смениме сите навики од корен, но можеме постепено да се ослободиме од непотребното трошење. На пример, ако забележиме дека секој ден трошиме на кафе или работи кои всушност не ни се неопходни, првиот чекор би бил да ги идентификуваме тие „незначајни трошења“ и да ги намалиме“, објаснува таа.

Понатаму, мора да се работи на промена на свеста за парите која „е клучна иако тоа звучи како клише“.

Препорачува да си ги анализираме трошоците за да видиме каде ни одат парите, дали се трошат на нешто важно или само ги следиме импулсите.

Сања Митровска/Лична архива

„Не можеме да очекуваме дека ќе ги контролираме финансиските навики ако немаме поставено јасен буџет. Одредувањето на колку пари ќе потрошиме за месецот и придржувањето до тие бројки е клучно за да го избегнеме задолжувањето“, вели Митровска.

Медиумите и рекламите не помагаат за контролирање на потрошувачката култура, напротив нè охрабруваат да купуваме повеќе од она што реално ни е потребно затоа е потребна промена на менталитетот. Клучниот чекор е да се префрлиме од „троши сега, плати подоцна“ кон „што реално ми треба и што можам да си дозволам“.

„Многу е важно да се разбере дека малите, постепени промени водат кон долгорочна стабилност. Ако секојдневно ги преиспитуваме нашите одлуки за трошење и си поставиме јасни финансиски цели, полесно ќе го избегнеме кругот на задолжување“, вели Митровска.

Регулаторните промени ја зголемија стапката на нефункционалните кредити

Двоцифрениот раст на нефункционалните кредити за домаќинствата, посебно кај потрошувачките се должи на промените во регулативата од страна на Народната банка. Имено, до крајот на минатата година секој кредитен продукт се следеше одвоено.

Од 1 јануари годинава банките ја следат вкупната задолженост на клиентот кај нив. Или ако физичкото лице во една банка има станбен и потрошувачки кредит, станбениот го плаќа редовно, а доцни со ратите за другиот кредит, се смета дека и станбениот кредит станува нефункционален.

Во согласност со регулативата нефункционален кредит станува долгот кој е достасан повеќе од 90 дена во континуитет.

„По првичниот ефект од регулаторните промени и позначителниот раст на нефункционалните кредити во првиот квартал од 2024 година (за 11,5 отсто или 1.403 милиони денари), во вториот квартал од годината, растот на вкупните нефункционални кредити на нефинансискиот сектор забави и изнесува 4,2 отсто (или 568 милиони денари). Зголемувањето на нефункционалните кредити произлезе од портфолиото на домаќинствата, а незначителен придонес имаше и корпоративниот сектор“, констатира НБРМ.

Промените кај нефункционалните кредити, при забрзан раст на кредитна активност, придонесоа вкупната стапка на нефункционалните кредити да се задржи на нивото од 3,1 отсто.

Нефункционалните кредити не се значаен ризик за банките

Според извештајот на НБРМ за ризиците во банкарскиот систем во вториот квартал од оваа година, ограничени се опасностите по банките од ненаплата на целиот износ на веќе идентификуваните нефункционални кредити. Ова се должи на високата покриеност со исправка на вредноста за очекуваните кредитни загуби.

„И резултатите од стрес-тест симулациите за кредитниот ризик ја потврдуваат отпорноста на банкарскиот сектор на релативно екстремни влошувања на ризичноста на кредитното портфолио. Сепак, неизвесностите од нестабилното окружување, заедно со затегнатоста на монетарната политика, упатуваат на потребата од натамошна зголемена претпазливост на банките во управувањето со кредитниот ризик, но и на Народната банка, којашто ќе ги преземе сите потребни мерки доколку е потребно за зачувување на финансиската стабилност“, наведува НБРМ.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар