Ретка можност за „брак“ меѓу македонски банки, колку кеш ќе чини?

Потребна ли е понатамошна консолидација во македонскиот банкарски сектор и какви ефекти би донело ново окрупнување на капиталот се прашања што заслужуваат внимание откако официјално беше најавено дека се разгледува можноста за присоединување на „Стопанска банка“ АД Битола кон „Комерцијална банка“ АД Скопје. Од Народната банка за „Блумберг Адрија“ велат дека поддржуваат окрупнување на банкарскиот систем и дека тоа го истакнале во повеќе наврати во минатото.  

„Ова е особено значајно за помалите банки, во услови на континуирано јакнење на европската, но и домашната регулатива за банкарскиот систем. Ваквите промени секако се и во насока на подобрување на ефикасноста на работењето на банкарскиот систем. За потребата од натамошно окрупнување на банкарскиот систем и позитивните ефекти од тоа укажуваат и некои од меѓународните финансиски институции“, велат од Народната банка.

Оттаму додаваат дека, сепак, станува збор за деловна одлука што треба да ја донесат два приватни субјекта, додека во согласност со Законот за банките, статусните промени се предмет на лиценцирање од страна на Народната банка, врз основа на пропишана документација и критериуми.

„Комерцијална банка“ и „Стопанска банка“ АД Битола веќе најавија дека вистинската длабинска анализа ќе биде спроведена по усвојувањето на завршните сметки за 2023 година на двете банки на нивните собранија во 2024 година.

Што велат нашите аналитичари за можното присоединување?

Од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ велат дека за разлика од претходните времиња, на пример во 2000-тите, во последните години немало многу трансакции за спојување и преземање банки во поширокиот регион.

„Така, во последните пет години во Источна Европа се склучени само четири трансакции, при што вредноста на трансакцијата во однос на регистрираната вредност на капиталот се движи во распон од 0,75 до 6,82 пати“, вели Андреј Кнез, главен аналитичар во „Блумберг Адрија“.

Според него, со оглед на разновидната големина на банките што биле цел на овие трансакции, ова дава просечен пондериран множител од 1,04.

„Со други зборови, инвеститорите плаќаа во просек за банката колку што е нејзината регистрирана вредност на капиталот“, вели Кнез.

Тој додава дека акцијата на „Стопанска банка“ АД Битола моментално се тргува по вредност од 0,6 пати поголема од книговодствената вредност на капиталот, што е малку повисоко од годинешниот просек.

„Сепак, да забележиме и дека во седмиот месец акцијата се тргуваше на ниво нешто повеќе од 0,3 пати поголемо од книговодствената вредност на капиталот. Доколку се следи просечниот множител на другите трансакции во регионот, тешко е да се очекува значително зголемување на цената на акцијата во случај на потврда на трансакцијата за преземање на ’Стопанска банка’ АД Битола“, вели Кнез.

Андреј Кнез

Тој објаснува дека во контекст на спојувањата и преземањата на банки, цената најчесто се дефинира со елементи како што се ИТ-инвестициите во последните три до пет години, покриеност на пласманите на лоши заеми со корекции на вредноста, можности за добивка на наследеното портфолио и со тоа очекуваните приноси на капиталот, но и од просторот за рационализација на трошоците.

„Меѓутоа, во овој случај станува збор за преземање многу мала банка, а во таква ситуација мотивацијата за преземање најчесто е едноставно преземање на кредитното портфолио на целната банка или за влез на еден инвеститор или зајакнување на неговото присуство во конкретен дел од пазарот или регионот“, вели Кнез.

Поради таа причина, Кнез вели дека можноста за брзо пренесување на портфолиото во билансот на состојба на стекнувачот и можното намалување на оперативните трошоци со отпуштање непотребен персонал се најрелевантни за дефинирање на цената.

„На пример, ’Стопанска банка’ АД Битола работи со многу висок сооднос на деловни расходи кон вкупните деловни приходи од нешто повеќе од 80 проценти, што не е изненадувачки за малите банки што немаат корист од економиите на обем“, вели Кнез.

Тој додава дека со евентуално преземање на „Стопанска банка“ АД Битола од страна на „Комерцијална банка“ АД Скопје не би дошло до материјална промена во концентрацијата на банкарскиот систем.

„Според податоците заклучно со 30.6.2023 година, ’Стопанска банка’ АД Битола има пазарен удел од 1,7 отсто, а преземањето би го зголемило уделот на ’Комерцијална банка’ АД Скопје на нешто над 24 отсто, односно 6 процентни поени над вториот играч на пазарот, ’Стопанска банка’ АД Скопје“, вели Кнез.

Првите четири банки, според него, тогаш би имале пазарен удел од 71 процент, што е високо, но во регионот има примери со слична концентрација во банкарскиот систем.

„На пример, во Хрватска првите четири банки во однос на големината на билансот на состојба заземаат 74 проценти од пазарот, додека во Србија концентрацијата е нешто помала, бидејќи првите четири банки заземаат 51 процент од билансот на состојба на секторот“, посочува Кнез.

Пропаст наместо присоединување на „Еуростандард банка“

Не е првпат „Комерцијална банка“ да изразува интерес за окрупнување. Во 2019 година, преку Македонската берза, „Комерцијална банка“ објави дека ја разгледува можноста за стекнување акции издадени од „Еуростандард банка“ АД Скопје, поради што е остварен контакт со раководството на банката за првична размена на информации.

И тогаш, како и сега, „Комерцијална банка“ соопшти дека станува збор за рана фаза и дека постапката не претставува намера за преземање и во ниту еден аспект нема обврзувачки карактер, освен да го изрази првичниот интерес во рамките на претходна постапка да се стекнат информации, врз чија основа би се дефинирала евентуална намера за преземање во иднина.

Меѓутоа, како што е веќе познато, набрзо потоа на површина излегоа проблемите во „Еуростандард банка“, која на крајот беше згасната од страна на Народната банка.

Од 21 спаднавме на 13 банки

Од 2004 година бројот на банки во Македонија се намали од 21 на 13 банки, колку што има во моментов. Некои од банките згаснаа, а некои беа преземени односно се присоединија кон поголемите банки.  

Последното големо окрупнување во македонскиот банкарски сектор беше официјализирано во 2019 година, кога „Штаермеркише банка и Шпаркасен АГ“ (Шпаркасе банка) ја купи „Охридска банка“ од „Сосиете женерал“ за сума од 48 милиони евра. Тогаш, „Шпаркасе банка“ стана четврта најголема банкарска групација во Македонија.

Карактеристично за домашниот банкарски сектор во изминативе години е што се зголемува групата големи банки, која сега има пет банки, а се намалува бројот на средните и на малите банки. Податоците на Народната банка покажуваат дека големите банки доминираат во пазарното учество.

Очигледно е дека се засилува конкуренцијата кај големите играчи и затоа не треба да биде чудно што тие ќе бараат понатамошен раст во преземање на малите и средните банки.   

Во македонскиот банкарски сектор доминираат странци 

Од вкупно 13 банки во Македонија, девет банки се во претежна странска сопственост, од кои пет се подружници на странски банки. 

„Банките во претежна странска сопственост преовладуваат во структурата на поважните позиции од билансите на банкарскиот систем и во првиот квартал од 2023 година“, се наведува во последниот извештај на Народната банка за ризиците во банкарскиот систем во првиот квартал од 2023 година. 

Најзначителна промена е забележана кај финансискиот резултат, каде што учеството на овие банки е намалено за 2,1 процентни поена. Забележителна е промената и кај активата, каде што учеството на банките во странска сопственост се намали за 0,6 процентни поени. Банките во странска сопственост и натаму имаат највисоко учество во вкупните кредити на нефинансискиот сектор, кое изнесува 81,8 отсто и бележи пад за 0,2 процентни поена.

„Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека Македонија со години беше активна во отворањето на банкарскиот пазар за странци. „Кредитна банка“ беше преземена од „Алфа банка“, „Стопанска банка“ од „Националната банка на Грција“, а мнозинскиот удел во „Тутунска банка“ го купи „Нова љубљанска банка“. До првата половина на 2008 година, на пазарот влегоа и други странски банки преку аквизиции - бугарската „Централна кооперативна банка“ презеде две помали македонски банки, за тоа време „Ерсте“ доби приближно три проценти пазарен удел со преземањето на „Инвестбанк“ АД Скопје, а подоцна од „Сосиете женерал“ ја презеде „Охридска банка“.

Брак на македонски банки?

Интересно е што доколку евентуално дојде до присоединување на „Стопанска банка“ АД Битола кон „Комерцијална банка“ АД Скопје, тоа ќе биде, условно кажано, брак на македонски банки. Имено, повеќето акционери во двете банки се домашни правни и физички лица. Според податоците на Централниот депозитар за хартии од вредност, единствен акционер што поседува над пет проценти од акциите во „Комерцијална банка“ е „Адора инженеринг“, која е сопственик на 14,99 проценти од вкупниот број обични акции, а единствен поголем акционер во „Стопанска банка“ АД Битола е компанијата „Пелистерка“, која поседува 16,99 проценти од вкупниот број акции во банката.

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар