Автоматизацијата и геополитиката се клучни фактори за економскиот раст

Со кои предизвици се соочува реалниот сектор во време на интензивен развој на новите технологии? Како геополитичките тензии влијаат на бизнисот? Што очекуваат компаниите од државата и какви се прогнозите за следната година? 

Овие теми беа во фокусот на панелот „Македонскиот реален сектор: Бизнис-модел воден од новите технологии“ во рамките на првата годишна конференција на „Блумберг Адрија“ во Скопје, „Back to business: Економски потенцијал и развојни можности на Македонија“. 

„Живееме во време на крај на четвртата и почеток на петтата индустриска револуција, кога виртуелниот и реалниот свет се испреплетуваат. Во овој нов свет дигиталната писменост ќе биде многу важна за да може сите луѓе да се приспособат на новите времиња“, рече претседателот на Управниот одбор на „Алкалоид“, Живко Мукаетов. 

Блумберг Адрија

„Ние како компанија инвестираме многу во нови технологии. Во однос на роботизацијата, таа е воведена во двете линии за производство на влажни марамчиња, финалната фаза ни е роботизирана. Надвор од тоа, работиме многу на имплементација на софтвери што ѝ се потребни на компанијата. Имаме софтвер за имплементација на регулаторни работи, во делот на аналитика на производството, во делот на интегрирање на комплетната работа на нашите лаборатории и во делот на документацијата“, рече Мукаетов. 

Автоматизацијата е реалност 

Во челичната индустрија, иако е стара и традиционална, автоматизацијата исто така станува реалност. Генералната директорка на „Макстил“, Марија Дуковска-Павловска, вели дека во овој сектор при носењето одлуки прво се поставува прашањето за безбедноста на работниците. 

„Прво се прашуваме дали работната позиција е високоризична бидејќи се работи во една таква средина во која има големи ризици, високи температури, во секој момент има можност од некаква опасност. Оттука, тоа е првото прашање што си го поставуваме при носењето одлука каде и во што да инвестираме и каде и што да автоматизираме. Со автоматизацијата неминовно доаѓа до подобрување на безбедноста. Исто така имаме заштеда и на енергенти, сето тоа придонесува за зголемување на продуктивноста“, вели таа. 

Дигитализацијата и дигиталната трансформација се веќе завршена приказна и живееме во дигитален свет, вели Методија Мирчев, главен извршен директор на А1. 

„Сакале или нејќеле, ние веќе имаме дигитален идентитет во тој дигитален свет. Таа технологија забрзува експоненцијално и, практично, како што поминува времето така новите технологии почнуваат да стануваат секојдневие“, вели тој. 

Помали трошоци, поголема продуктивност 

Според него, вештачката интелигенција е стратегиски катализатор што ја зголемува продуктивноста на средствата, ги зголемува перформансите во производството, влијае на намалувањето на потрошувачката на електрична енергија и, крајно, влијае на зголемување на продуктивноста. 

„Продуктивноста на работната сила, за жал, во нашата држава е многу ниска и вештачката интелигенција тука оди во прилог на два сегмента, од една страна преку имплементација на одредени алатки се зголемува продуктивноста на вработените, но исто така во одредени сегменти што се повторливи доаѓа до заменување на работната сила со вештачката интелигенција“, вели Мирчев. 

Автоматизацијата во „Пивара Скопје“ пред сè се користи за задоволување на потребите на консументите. Станува збор за компанија што работи со многу обемни податоци, многу клиенти и големи нарачки, па процесот на автоматизација помага за оптимизација на производството. 

„Овие алатки особена примена наоѓаат во маркетинг-сферата. Во тој дел имаме прилично напредни решенија, особено околу персонализацијата на пораките што стигнуваат до потрошувачите, а помагаат и за наоѓање иновативни продукти и услуги со кои би ги задоволиле нивните потреби“, вели Душан Митрев, генерален директор на „Пивара Скопје“. 

Зголемување на свеста за сајбер-безбедноста 

Поголемата употреба на дигиталните алатки го прави бизнисот поранлив на сајбер-напади. Мирчев од А1 вели дека дневно се менаџираат по повеќе инциденти и, според него, важно е да се издигне свеста за сајбер-безбедноста. 

„Затоа што веќе не е прашање дали, туку кога ќе се случи ваков напад“, вели тој и додава дека е важно да се инвестира во сајбер-безбедноста. Тој го посочува примерот на Министерството за образование, каде за шест месеци биле спречени повеќе илјади напади. 

„Во фармацијата велиме подобро да се спречи отколку да се лечи“, се надоврза Мукаетов, кој даде пример кога бил извршен хакерски напад на веледрогерија во Хрватска. 

„Ним им беа потребни дваесетина дена за да се вратат во нормална работа, во тоа време ние не можевме да соработуваме, што значи дека ризиците се огромни“, вели тој. 

Геополитиката ќе нè остави без кафетин 

„Влегуваме од криза во криза, сето тоа влијаеше на цените и на работата на компаниите“, рече Мукаетов ,кој зборуваше за нападите на бродовите во Црвено Море. „Не бев чул на Хутите додека не почнаа да напаѓаат на коридорите по кои поминуваат бродовите и ги искомплицираа работите. Суровините што ги добиваме од Азија доцнат и по два-три месеци, а сето тоа влијае на раст на цените“, објасни тој. 

Европската фармацевтска индустрија се соочува со итна ситуација затоа што еден дел од кафетинот се произведува само во Азија, ваквиот монопол придонесе цената двојно да се зголеми. Предизвик во претстојниот период ќе биде Европа да најде форма како суровините да си ги врати назад од Азија. 

„Ние сме ценовно регулирана индустрија, нас нѐ регулираат државите и немаме простор за играње со цените. Затоа некои од компаниите се откажуваат од делови од своето портфолио затоа што е неисплатливо“, вели тој. 

Од државата се очекуваат предвидливост и владеење на правото 

Од државата се очекува да се фокусира на реализација на капиталните инвестиции затоа што од тоа ќе зависи и економскиот раст, велат учесниците на конференцијата. 

„Нам ни е важно да имаме предвидливост, да имаме поддршка од државата и да бидеме вклучени во процесот на носење одлуки“, рече Дуковска-Павлоска. 

Владеењето на правото е исто така важно за бизнис-заедницата, а најважен предизвик во следниот период ќе биде да ги научиме младите иднината да ја гледаат во својата земја.