Градежниците за скапите станови: На цената влијаат политички одлуки

Мал пад на цените до крајот на годината - да, но вистинско ладење на пазарот со недвижности во Македонија по примерот на западноевропските земји нема да се случи.

Поради затегнувањето на монетарните политики и зголемените камати се намали побарувачката за станови, што придонесе за подрастичен пад на цените на недвижностите во повеќе европски земји, особено во Шведска и Унгарија.

Сепак, според македонските бизнисмени од градежниот сектор, ова сценарио не може да се преслика во земјава од повеќе причини, а главната е дека Македонија сè уште е пазар во развој, со висока побарувачка.

За состојбите на пазарот се разговараше на првата конференција за недвижности, која вчера се одржа во Скопје.

И државата влијае за раст на цените на становите

Фатмир Етеми од ЗСФ КОМ вели дека во Македонија во последните години се случуваат работи што ги нема никаде во светот.

 „Како прво имате мораториуми за градење во дел од атрактивните општини. Следен проблем е тоа што иако има детални урбанистички планови (ДУП), одобренијата за градба се издаваат бавно. Трето, имате поништување на ДУП-овите. Сите тие се чисто политички одлуки, кои влијаат за одолжување на процесите, а тоа чини пари, кои на крајот ги плаќаат граѓаните што купуваат станови. Колку подолго траат овие административни постапки, толку повеќе растат трошоците што влијаат на крајната цена. Затоа апелирам администрацијата да се разбуди од зимскиот сон и да стане поефикасна“, вели Етеми.

Блумберг Адрија

Според Александар Ивановски од „Порта инженеринг груп“, македонскиот народ е штедлив, но знае да инвестира само во две работи – во банкарски депозити или во недвижности. Затоа побарувачката останува висока, ја надминува понудата и влијае на цената. Друга причина зошто македонскиот пазар нема да се излади како европските е тоа што долго време заостануваме зад пазарите во регионот.

„Најголемо зголемување на становите имавме кога се претвораше од марка во евро. Од 950 марки се зголеми на 950 евра во 2000 година. Во 2018 година во Порта Аеродром квадратен метар се продаваше за 1.050 евра. Во другите земји отидоа по илјадници евра, во Македонија се зголемија само за 100. Сега овие цени што ги имаме се оптимални“, вели Ивановски.

Етеми додава дека иако цените на енергентите и материјалите за градба се во пад, трошоците за градење во земјава остануваат високи затоа што општините скапо ги наплатуваат комуналиите.

„Нашите општини се сиромашни и бидејќи немаат друг начин да ги полнат буџетите, тоа го прават преку комуналиите. Па, така, надоместокот што го плаќаме за уредување градежно земјиште е поскапен за 90 отсто. Од 115 евра за квадратен метар стигна до 200 евра во некои општини. Тоа влијае на цената и ја држи висока“, вели Етеми.

Што се бара при купување стан?

Според Катерина Николов од „Фортон МКА“, купувањето стан во Македонија е емотивна работа, но сè повеќе луѓето инвестираат и во втор и трет стан. Сето тоа ја држи побарувачката висока и затоа не се очекува поголем пад на цените.

„Најголем интерес и во наредниот период очекуваме дека ќе има во Центар и Карпош. Таму станови главно купуваат млади луѓе, на кои им е важна локацијата. Цените ќе останат во распон од 1.200 до 1.400 евра за квадрат“, вели таа.

Едно истражување  за тоа што е важно при купување стан покажува дека македонските купувачи најмногу водат сметка за местоположбата, за квадратурата, за бројот на собите. Но истражување направено една година подоцна, според Велимир Петровски од „Кнауф“, покажува дека потребите се смениле.

„Ако претходно топлотната и звучната изолација беа на 11-то место според потребите на клиентите, сега работите се изменети. Сега на првите три места се топлотната изолација, звучната изолација и влажноста на становите, што покажува дека на клиентите им е важен комфорот“, вели Петровски.

Следно што е важно за домашните купувачи е бројот на собите. Стандардот е низок, па луѓето сакаат во што е можно помалку квадрати да добијат повеќе соби, па затоа поголем дел градби што се нудат на продажба се под архитектонските стандарди.

Deposit photos

„Не можете да продавате стан од 75 квадрати со четири соби. Не може спалната соба да е под 14 квадратни метри. Сето тоа се супстандардни услови. Друг проблем е околината. Сеедно дали станува збор за центар или периферија, вие го имате истото опкружување – ѓубре, лоша инфраструктура, недостиг од паркинг-простор“, вели Мартин Пановски од „Партнер радиус архитекти“, главен архитект на проектот „Гранд Скопје“.

Александар Стефанов, генерален директор на фабриката „Карпош“, вели дека во однос на архитектонските стандарди сè зависи од тоа каде се наоѓаат градбите.

„Не можете да ги излажете нашите клиенти со лош квалитет, тие знаат што бараат. Сè зависи од нивното барање. Ако некој бара стан од 65 квадрати, тоа сигурно нема да биде на Водно. Ние мораме да ги запазуваме стандардите и потребите на клиентите“, вели Стефанов.

Различен третман за домашните и странските инвеститори

Домашните бизнисмени од градежниот сектор се жалат дека за нив е проблематичен и односот на јавноста кон нив. Тие сметаат дека странските инвеститори во овој бизнис имаат многу подобар третман од домашните, кои со години се третирани како урбана мафија.

За Етеми овој момент е многу важен, затоа што тие останале во земјава и вложуваат тука, а градежништвото е гранка што влече повеќе дејности.

Bloomberg Adria

„Ако и ние ги иселиме бизнисите, што ќе остане овде. Ние останавме тука и вложуваме тука, но не само во Македонија, општо на Балканот успешните луѓе не се сакани“, вели тој.