Бледнее ли ѕвездата на ДДВ во македонскиот буџет?

Најдоцна до утре Собранието ќе го изгласа буџетот за следната година. Ова е најголем буџет досега. Со него е планирано во 2024 година да бидат потрошени над 5,5 милијарди евра или 5,8 отсто повеќе од годинава. Планот е да бидат собрани 10 отсто повеќе пари од годинава или нешто над пет милијарди евра.

Најголем дел од приходите проектирани со буџетот за следната година треба да се собере од даноци. Или по оваа основа државата планира во 2024 година да собере 10 отсто повеќе од годинава – вкупно 2,9 милијарди евра.

Сумата што државата планира идната година да ја собере од стопанството и од домаќинствата изнесува 18,1 отсто од бруто-домашниот производ за 2024 година, што е речиси на исто ниво како годинава.

„Најголем пораст кај даночните приходи е проектиран кај приходите од данокот на личен доход во однос на годинава, во согласност со очекувањата за зголемување на бројот на вработени, порастот на платите и зголемувањето на даночната основа и можноста за доброволно приклучување во системот од страна на дел од привремено вработените. Се очекува подобро остварување кај данокот на добивка, но и кај данокот на додадена вредност, што се должи на проектираниот пораст на финалната потрошувачка“, се наведува во образложението на буџетот за следната година.

Амбициозни проекции за собирање на данокот на додадена вредност

Ѕвезда на буџетот за 2024 година треба да биде данокот на додадена вредност. Министерството за финансии испланира дека најголем дел од парите што ќе бидат собрани во државната каса ќе биде токму по таа основа – од ДДВ.

Приходите по основа на данокот на додадена вредност изнесуваат над 1,3 милијарда евра и учествуваат со 45,3 отсто во вкупните даночни приходи за 2024 година и со 8,2 отсто во БДП.

Министерството за финансии во образложението наведе дека оваа сума „се должи на проектираниот пораст на финалната потрошувачка и пролонгираните инфлаторни движења во економијата“.

Проекцијата за 2024 година е малку повисока од таа за 2023 година, само 36 милиони евра. Лани државата амбициозно испланира дека ќе собере 1,276 милиони евра од ДДВ, пред сè поради пролонгираната инфлација.

Но се покажа дека планот беше преамбициозен. Од податоците за реализација на буџетот се гледа дека првпат во мај годинава има позначителен скок во собирањето на парите од потрошувачкиот данок.

По ваквите резултати, проекцијата за приходите од ДДВ се намали есеноска, кога Владата донесе одлука за прераспределба на пари од буџетот (наместо ребаланс). Со прераспределбата, планираните приходи од ДДВ беа намалени за близу 100 милиони евра. Заклучно со октомври, за кога има последните податоци за реализацијата на буџетот за годинава, собрани се 77 отсто од намалените средства.

Минатата 2022 година беше најдобра за собирање на данокот на додадена вредност. Благодарение на забрзаната инфлација, која во октомври таа година стигна и до 20 отсто, за првпат во буџетот беа собрани над милијарда евра по таа основа.

Зошто потфрли ДДВ?

Што се случи во 2023 година за да потфрли реализацијата на ДДВ? Владата водена од добрите бројки за 2022 година, но и од очекувањата за висока инфлација, и годинава излезе со висока проекција за собирање на потрошувачкиот данок. Сепак, реализацијата покажа дека погрешила, па ги ревидираше проекциите.

Една од главните причини зошто не се оствари планот за годинава е што, сепак, инфлацијата забави.

Според даночниот експерт Павле Гацов, она што ја разликува оваа од минатата година е тоа што лани потрошувачката во туризмот беше поголема, поголеми беа дознаките, а влијание имаа и ланските фискални стимулации, кои ја зголемија потрошувачката. Сепак, пресудна беше енергетската криза.

„Влијание имаше и таканаречената панична потрошувачка предизвикана од почетокот на војната во Украина. Влијание имаше и одложеното плаќање на ДДВ при увозот на електрична енергија. Ланските цени на нафтените деривати и цените на електричната енергија беа рекордни, а со тоа и основата за пресметување на ДДВ на овие важни ставки беше највисока“, вели Гацов.

На полошата реализација на ДДВ, според него, влијае и тоа што власта го зголеми прагот за поврат на ДДВ од 1.800 на 2.100 денари.

Павле Гацов, даночен експерт

„Но сивата економија и ефектот од неиздавањето фискални сметки се една од причините за помалите приходи од ДДВ во однос на потенцијалот“, објаснува Гацов.

ДДВ годинава не закрепна и покрај тоа што даночењето на сметките за струја се врати на нивото од 18 отсто, а со измените во Законот за данокот на додадена вредност голем број прехранбени производи, наместо со пет, сега се даночат од стапка од 10 отсто.

За следната година не се планирани никакви измени кај тој данок, инфлацијата и натаму забавува, па останува отворено прашањето дали проекциите на власта ќе се остварат.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар