Часот работа во Македонија вреди двојно помалку од најнискиот во ЕУ

Со растот на платите се зголемува и вредноста на еден час работа во земјава. Трендот имаше нагорна линија и минатата година, па за еден час работа лани просечен македонски работник заработувал 208 денари, што во однос на 2022 година е зголемување од 27 денари. Нашите пресметки на јануарските плати годинава покажуваат дека во тој месец еден час работа просечно чинел 225 денари (3,65 евра).

Најниската заработувачка по час во земјава, со последното зголемување на минималната плата, изнесува 128 денари. Со ланскиот минималец, кој важеше до минатиот месец, саатнината беше за близу 14 денари пониска.

Трошоците за трудот растат во цела Европа. Според европската статистичка служба („Евростат“), лани просечната саатнина во однос на 2022 година се зголемила за 5,3 отсто на ниво на Европската Унија и за 4,8 отсто на ниво на еврозоната.

Саатнините се движат од најниските 9,3 евра во Бугарија, до 53,9 евра во Луксембург. Податоците на „Евростат“ се однесуваат на бруто-износите. Пресликано на домашен терен, тоа значи дека бруто-трошокот на еден час работа на македонски просечен работник лани изнесувал 312 денари и бил за 15,5 отсто поголем од 2022 година. Од европските земји, само Унгарија (17 отсто) и Романија (16,5 отсто) бележат поголем процент зголемување на саатнината во споредба со земјава.

Растат платите, расте продуктивноста, но се намалува бројот на вработени

Просечната плата во земјава лани во декември го достигна историскиот рекорд 39.998 денари, а бруто-износот 60.036 денари. Растот на просечната плата почна да забрзува во март 2022 година, кога беше сменета методологијата за пресметка на минималната плата. Покрај законската обврска за усогласување на платите со минималната, на растот влијаеше и недостигот од работници.

Според податоците на Народната банка (НБРМ), пак, за истата 2022 година е забележан  и висок раст на продуктивноста. „Од аспект на показателите за конкурентноста, продуктивноста на корпоративниот сектор расте, и тоа забрзано втора година по ред (за високи 13,6 отсто во просек, наспроти 3 отсто во претходната година), при намалување на трошоците по единица труд (за 1,6 отсто наспроти зголемувањето во претходната година од 4,2 отсто)“, се наведува во годишниот извештај за финансиска стабилност.

Сепак, НБРМ забележува дека високиот раст на продуктивноста доаѓа во период на „стагнација, па и негативни движења кај вработеноста“, што значи дека намалувањето на бројот на вработените за време на пандемијата ги подобри бројките за продуктивноста и ги намали трошоците на трудот.

Од последните податоци на државната статистика, пак, се гледа дека во услови на забрзан раст на платите, во периодот од пред пандемијата во 2019 до 2022 година, бројот на вработени се намалува. Намалувањето е особено видливо во приватниот сектор, каде што разликата изнесува над 100.000 лица.

Оттука, експертите сметаат дека растот на продуктивноста е комбинација на повеќе фактори. Професорот на Економскиот факултет во Прилеп, Димитар Николоски, во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека претходните истражувања укажуваат на поврзаност меѓу платите и продуктивноста, односно дека порастот на платите значително предизвикува и пораст на продуктивноста. Но влијание имаат и новите технологии.

„Постојат забрзано вклучување на компаниите во глобалните снабдувачки синџири и потреба за поголема конкурентност на пазарите во светски рамки. Трето, ефектите на дигиталната транзиција придонесуваат за поголема примена на ИКТ-алатките во производството и услужниот сектор, повторно поттикнато од глобалната конкуренција“, вели Николоски.

Новите технологии се поголема закана за интелектуалниот труд

Напредокот на технологијата, особено развојот на вештачката интелигенција ќе донесе промени на пазарот на трудот. Според Николоски, во овој случај промените ќе бидат позитивни за продуктивноста.

Професор д-р Димитар Николоски, Економски факултет, Прилеп/Приватна архива

„Некои компании веќе ги препознаваат можностите што ги нуди вештачката интелигенција (ВИ) како дополнителна алатка за носење одлуки или решавање некои технички прашања за кои е потребна обработка на голем број податоци. Сепак, постои резерва при употребата на генеративна ВИ, бидејќи таа сфера сè уште не е целосно истражена. Во секој случај, крајниот ефект од примената на ВИ врз продуктивноста ќе биде позитивен“, вели тој.

Технолошките револуции низ историјата секогаш носеле промени. Според Николоски, за разлика од порано, кога страдале најниско платените работни места, сега вештачката интелигенција ќе донесе промени што се поголема закана за интелектуалниот труд. Токму тие работни места може да се случи да бидат вишок.

„Прашањето е дали општеството и економијата ќе може доволно брзо да се приспособат на новите облици на ’креативна деструкција’, односно во колкава мера би се апсорбирал редундантниот интелектуален труд“, вели Николоски.

Технолошките промени се очекува да имаат поголемо влијание врз земјава во следните три години. Тоа го покажуваат резултатите од истражувањето што неодамна го спроведе „Прајсвотерхаускуперс“. Освен технолошките промени, влијание врз начинот на кој компаниите ќе креираат и добиваат вредност ќе имаат и промените на потрошувачките навики, конкурентските компании и климатските промени.

„Технолошките и климатските промени, како и другите растечки мегатрендови, продолжуваат да ги водат извршните директори кон адаптација на бизнисите“, велат од „Прајсвотерхаускуперс“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар