.webp){kind=icon}
Изминува втората година откако на почетокот на 2023-та стапи во сила новиот закон за платежни услуги и платни системи, кој требаше да донесе либерализација односно нови платежни услуги на македонскиот пазар, како и издавање на таканаречените електронски пари. Сепак, од Народната банка информираат дека од почнувањето на примената на новиот закон досега не издале ниту една дозвола за издавање електронски пари.
„Народната банка има проактивен пристап и со сите потенцијални апликанти што имаат изразено интерес за добивање дозвола за издавање електронски пари сѐ уште е во фаза на спроведување процес на консултации околу постапката за лиценцирање и потребната документација“, велат од Народната банка.
Какви измени донесе новата регулатива?
Прочитај повеќе
Ангеловска-Бежоска: Напорно работиме за пристапување кон СЕПА
Преку СЕПА, граѓаните и фирмите ќе може да вршат безготовински плаќања во евра
24.03.2024
Прв пат во историјата: Надоместоците на македонските банки на дланка
Новата онлајн алатка на Народната банка овозможува споредба на надоместоците што ги наплаќаат банките
01.10.2023
Од Народната банка посочуваат дека со примената на новиот закон за платежни услуги и платни системи од почетокот на 2023 година, како и подзаконската регулатива, се обезбеди еквивалентност на правната рамка во земјава со правната рамка во Европската Унија, преку што се поставија услови за збогатување на понудата на платежни услуги за нашите граѓани, особено на платежните услуги засновани на дигиталните технологии.
„Најнапред, освен банките, во улога на даватели на платежни услуги може да се јават и штедилниците, платежните институции, институциите за електронски пари, како и т.н. финтек-сектор - давателите на услуги за иницирање на плаќањата и давателите на услуги за информации за платежни сметки“, велат од Народната банка.
Народна банка/Фото: Александар Димитриоски/Bloomberg Adria
Оттаму објаснуваат дека овие играчи на пазарот на платежни услуги освен т.н. плаќања со платни налози (кредитни трансфери) и со платежни картички, кои и досега им беа овозможени на граѓаните и на компаниите од страна на банките, за извршување на секојдневните плаќања може на граѓаните и на компаниите да им понудат и овозможат електронски пари, парични дознаки во земјата, како и купување производи и услуги преку интернет без употреба на платежна картичка (со користење на услугите на давателите на услуги за иницирање плаќања).
„Доколку кон сето ова дополниме дека која било од овие платежни услуги може да биде заснована на некоја од дигиталните технологии, кои во светот веќе нашироко се користат, како на пример различните апликации во кои се интегрирани не само платежните картички туку и кју-ар (QR) кодовите, дигиталниот идентитет со зголемени и нагласени аспекти на сигурност и брзина на плаќање или т.н. инстант плаќање 24/7/365, но и многу други кориснички удобности, со сигурност може да истакнеме дека новата законска рамка дава можност граѓаните и компаниите во нашата земја на поедноставен и поефикасен начин да ги извршуваат плаќањата и да ги управуваат своите финансии“, велат од Народната банка.
МКПЕЈ сака да стане прва институција за издавање електронски пари
Сашка Костовска-Длака, консултантка за лиценцирање и операции на институции за електронски пари, активно работи на процесот МКПЕЈ да стане првата институција за издавање електронски пари во Македонија, чија цел е преку иновативно решение вистински да го трансформира начинот на кој сега се извршуваат платежните услуги.
„Како пионери во финтек-секторот во државата, ние ќе овозможиме брзи, сигурни и економични платежни трансакции без потреба од физичко присуство на корисниците не само за вршење традиционални плаќања туку и за вршење платежни трансакции со електронски пари, локално и глобално. За првпат во нашата држава корисниците ќе можат целосно дигитално, без потребно физичко присуство, да отвораат платежни сметки преку средства за комуникација на далечина со цел истите тие да бидат достапни за иницирање електронски платежни трансакции преку интернет или преку уред што може да се користи за комуникација на далечина“, вели Костовска -Длака.
Сашка Костовска-Длака
Таа додава дека МКПЕЈ ќе го воведе првиот македонски електронски паричник (digital wallet) за онлајн плаќања и трансфер на електронски пари и на физичките и правните лица ќе им овозможи да плаќаат и да им биде платено веднаш и без одлагање, по принципот 24/7.
„За разлика од традиционалните начини на плаќање, кои често се ограничени со работно време и вклучуваат одложена обработка, платежните трансакции со електронските пари преку МКПЕЈ ќе се извршуваат моментално, без временски ограничувања во однос на денот и времето“, вели Костовска-Длака.
Според неа, значајна иновација на пазарот ќе биде и плаќањето преку кју-ар код - едноставен и ефикасен метод што овозможува корисниците само со едно скенирање да ги завршат своите платежни трансакции веднаш.
„Дополнително, со цел да создадеме уникатно и иновативно корисничко искуство, ќе воспоставиме програми за лојалност и ќе градиме партнерства со широк спектар на трговци и даватели на услуги. Со ова, целиме да изградиме широка мрежа на партнери што ќе ги наградуваат корисниците, истовремено поттикнувајќи го растот на дигиталната економија и е-трговијата во Македонија“, информира Костовска-Длака.
Таа посочува дека целта е парите да се движат побрзо и побезбедно, следејќи ги глобалните трендови и примерите на водечките светски решенија, како што се „Пејпал“ (PayPal), „Револут“ (Revolut) и други успешни електронски паричници.
„Ќе се стремиме да бидеме активни креатори на дигиталната трансформација на платежните услуги, овозможувајќи сосема ново и супериорно корисничко искуство за граѓаните и за компаниите“, вели Костовска-Длака.
Во однос на тоа колку е комплицирана постапката за добивање лиценца од Народната банка, таа одговара дека носењето на долгоочекуваниот нов закон за платежни услуги и платни системи и подзаконската регулатива што произлегува од него претставува значителен чекор напред за финансискиот сектор во Македонија, отворајќи го просторот за иновации и конкурентност во финтек-индустријата.
„Овој правен развој е основа за прифаќање нови технологии и за збогатување на понудата на финансиски услуги, што е од суштинско значење за економскиот раст, и модернизација на финансискиот систем. МКПЕЈ, како една од првите финтек-компании што ги користат новите можности произлезени од новата законска и подзаконска регулатива, е во завршна фаза од процесот на стекнување со дозвола и согласност за издавање електронски пари, што претставува клучен елемент за нашето активно учество во овој сектор. Постапката за стекнување дозвола од Народната банка на Република Северна Македонија е комплексна и бара сериозен ангажман, бидејќи регулаторот инсистира на исполнување на строгите критериуми, кои особено се однесуваат на капиталот, безбедноста на информативните системи и почитувањето на највисоките стандарди во согласност со светската регулатива и пракса“, посочува Костовска-Длака.
Таа објаснува дека сите регулаторни барања што произлегуваат од законот и подзаконската регулатива се исти за сите учесници во платниот систем, вклучувајќи банки, платежни институции и институции за издавање електронски пари.
„Особено значајни за Народната банка при процесот на издавање дозвола се: нивото на почетниот капитал, утврдувањето на изворите на средства за истиот тој, сопственичката структура, идентитетот, репутацијата и професионалната компетентност на членовите на органот на управување, организираноста на подносителот и неговиот систем на управување и усогласеност со прописите. Целта на сите овие критериуми е да се обезбедат стабилност, сигурност, транспарентност и доверба во системот, што е од суштинско значење за успешно функционирање на финтек-индустријата и интеграцијата на новите платни решенија во официјалниот финансиски систем“, вели Костовска-Длака.
Таа додава дека иако регулаторните барања и сложената постапка бараат време и ресурси, тие се клучни за стабилноста и безбедноста на финансискиот систем.
„Овие чекори ќе ја зголемат довербата во новите електронски платни услуги и ќе ја поттикнат дигитализацијата на финансиските услуги во Македонија. Сепак, со оглед на глобалниот напредок на финтек-секторот, важно е регулаторот да продолжи да ја поттикнува иновацијата и да обезбеди поголема флексибилност за финтек-компаниите, што ќе создаде простор за раст и конкурентност на македонскиот финансиски систем“, вели Костовска-Длака.
На прашањето кога се очекува МКПЕЈ да ќе почне со работа, таа вели дека компанијата планира да започне со работа веднаш по добивањето на дозволата и согласноста од Народната банка.
„Нашиот тим активно и посветено работи на сите аспекти на процесот, со цел да обезбеди напредни и безбедни платни решенија што ќе доведат до трансформација на платниот систем. По добивањето на лиценцата, нашите услуги ќе бидат подготвени за брза и ефикасна имплементација, создавајќи значајни придобивки за нашите корисници и за економијата на Македонија во целина“, вели Костовска-Длака.
Засега старо-нови играчи
Од централната банка информираат дека досега се издадени пет дозволи на трговски друштва за давање платежни услуги како платежни институции. Станува збор за друштва што веќе давале услуги на пазарот.
„Од нив, четири платежни институции имаат дозвола за давање на платежната услуга парични дознаки, определена во членот 8 став 1 точка 6 од Законот за платежни услуги и платни системи. Станува збор за трговски друштва што претходно беа даватели на услугата брз трансфер на пари и по лиценцирањето, во согласност со Законот за платежни услуги и платни системи, продолжија да ја нудат истата услуга како платежни институции“, информираат од Народната банка.
Исто така, издадена е дозвола на една платежна институција за давање платежни услуги од членот 8 став 1 точка 4 - извршување платежни трансакции кај кои паричните средства се обезбедени со кредитна линија за корисникот на платежни услуги. Станува збор за платежната институција за издавање и администрирање кредитни картички „Дајнерс клуб интернационал МАК“ АД Скопје, која овие услуги ги нудеше и претходно, при што во текот на 2024 година е извршено нејзино лиценцирање во согласност со барањата на Законот за платежни услуги и платни системи.
Голем потенцијал за плаќање со дигитални технологии
Во однос на прашањето за каков вид услуги има најголем интерес, од Народната банка велат дека традиционалните начини на плаќање, како што се платните налози, платежните картички и готовинските трансакции, остануваат и понатаму доминантни на платежниот пазар.
„Меѓутоа, анализите покажуваат дека интересот на пазарот во нашата земја сѐ повеќе се насочува кон новите, дигитално базирани платежни услуги. Ова укажува на тоа дека во нашата земја постои значителен потенцијал за развој на платежни решенија што користат дигитални технологии. Интересот за овие услуги не е само од страна на корисниците туку и од бизнисите, кои препознаваат можности за зголемена ефикасност и конкурентност“, велат од Народната банка.
Според централната банка, платежните услуги базирани на дигитални технологии се оние што ќе го обликуваат идниот платежен пејзаж, а сервисите што веќе се достапни за граѓаните во други земји се очекува наскоро да бидат достапни и за нашите граѓани.
„Ова ќе отвори нови можности и за побрзи и поудобни трансакции, како и за подобрена финансиска вклученост. Одредени правни лица веќе покажаа интерес пред Народната банка дека имаат намера да издаваат електронски пари и да им понудат иновативни платежни услуги на граѓаните и бизнисите откако ќе ги исполнат условите за добивање соодветна дозвола од Народната банка“, наведуваат од НБРМ.
Ги исполни ли новиот закон очекувањата?
Една од основните карактеристики на новиот закон за платежни услуги и платни системи е зголемување на конкуренцијата на пазарот на платежни услуги, посочуваат од Народната банка.
„Новата правна рамка е изработена во согласност со европските стандарди и има за цел да овозможи поголем влез на нови играчи на пазарот, вклучувајќи финтек-компании, концептот „отворено банкарство“, платформи за мобилни плаќања и други иновации во финансиите. Со овие измени се отвора простор за поголема конкуренција, што ќе доведе до поефикасни и поволни услови за корисниците, но и до нови можности за компаниите што нудат иновативни платни решенија“, велат од Народната банка.
Depositphotos
Според НБМ, влезот на нови актери на пазарот, како што се технолошки компании и финтек-стартапи, се очекува да ја поттикне иновацијата и да го унапреди развојот на дигиталните плаќања.
„Во контекст на либерализацијата, новиот закон и подзаконските акти ги исполнија очекувањата, создавајќи правна основа што ќе им овозможи на новите учесници да понудат конкурентни и иновативни услуги на пазарот, истовремено подобрувајќи ги условите за потрошувачите“, посочуваат од централната банка.
Оттаму објаснуваат дека во тој контекст интензивните активности во изминатите неколку години за усогласување на домашната правна рамка во платежната сфера со правото на Европската Унија создадоа основа за започнување на процесот за интеграција на земјата во Единствената област за плаќања во евра (СЕПА), пред да пристапиме во ЕУ.
„Во таа насока, на почетокот на јули годинава Народната банка поднесе апликација за пристапување на земјата во СЕПА до Европскиот совет за плаќања, при што процесот на оценување на апликацијата напредува. СЕПА ќе донесе голем број придобивки за граѓаните, фирмите и целокупната економија, преку обезбедување побрзи, поефикасни и поевтини плаќања во евра кон и од земјите членки на СЕПА, поедноставување на процедурите, поголема транспарентност и засилена заштита на потрошувачите“, информираат од НБРМ.
Depositphotos
Со тоа граѓаните ќе можат поевтино, побрзо и поедноставно да примаат и да испраќаат парични средства во евра во земјите од СЕПА. Фирмите ќе можат полесно да се вклучат во прекуграничната трговија со стоки и услуги во земјите од областа на СЕПА, да го прошират својот бизнис и да ја зголемат конкурентноста.
„Пристапувањето за нив подразбира и пониски надоместоци, како и подобрено управување со паричните текови, имајќи предвид дека трансферите на СЕПА вообичаено се обработуваат во рок од еден работен ден, а кај инстант плаќањата преносот на паричните средства ќе се извршува за 10 секунди најмногу, во кое било време во текот на денот. Оттука, новата правната рамка дава поттик за бизнис-секторот да покаже поголема иницијативност и интерес за влез на пазарот на платежни услуги, со што би се зголемиле конкуренцијата, иновативноста и дигитализацијата на платежните услуги“, велат од Народната банка.
