.webp){kind=icon}
Турската инфлација забави за првпат во последната година и пол, иако мерките за заживување на економијата во пресрет на изборите во 2023 година би можеле да се задржат високо уште некое време.
Податоците објавени денеска покажуваат дека потрошувачките цени на годишно ниво пораснаа за 84,4 отсто во ноември, што претставува пад во однос на инфлацијата од 85,5 проценти, колку што беше во октомври.
Според просечните прогнози на економистите што ги анкетира „Блумберг“, инфлацијата требаше да изнесува 84,8 отсто. Статистичките факти за висока основица од пред една година и двата последователни месеца со релативна слабост на турската валута почнаа да помагаат во зауздување на зголемувањето на трошоците, иако инфлацијата и натаму е блиску до најголемата од 1998 година.
Инаку, цените на прехранбените производи, кои сочинуваат четвртина од потрошувачката кошничка, на годишно ниво пораснаа за 102,6 отсто во ноември, додека во октомври инфлацијата за тие производи беше 99 проценти. Енергетската инфлација, еден од водечките фактори за крајната цена на другите производи, изнесува 118 проценти.
На месечна основа, цените во ноември пораснаа за 2,9 проценти. Инфлацијата оваа година достигна највисоко ниво откако претседателот Реџеп Таип Ердоган ја презеде власта пред речиси две децении, а Турција започна со политика што му дава предност на економскиот раст преку евтини кредитирања, а по цена на слабеење на лирата и загрозување на стабилноста на цените. За брзиот раст на цените надлежните ги обвинија високите цени на суровините, делумно предизвикани од руската инвазија врз Украина, како и други надворешни фактори.
Што велат економистите на „Блумберг“?
„Експанзивната политика во пресрет на изборите следната година ќе долее масло на огнот. За да бидат работите уште полоши, постојат и многу ризици, како тоа дека неодамнешното забавување на економијата може да поттикне уште поголем фискален стимул, што дополнително може да ги поттикне побарувачката и растот на цените“, вели економистката Селва Бахар Базики.
Додека инфлацијата го достигне врвот подоцна отколку што првично се очекуваше, Ердоган го повторува својот неконвенционален став дека пониските трошоци на задолжување имаат моќ да ги намалат цените. Тој изврши притисок врз централната банка да ја намали својата референтна вредност на едноцифрена стапка, цел што банката ја постигна со своето четврто по ред намалување што го направи на крајот од ноември, со што клучната каматна стапка ја доведе на ниво од девет отсто. Како резултат на тоа, Турција има една од најдлабоките негативни стапки во светот кога станува збор за цените. Но претседателот, кој самиот себеси се нарече „непријател на каматните стапки“, веќе сигнализира дека земјата засега ќе го задржи ова лабаво ниво на пристап на монетарната политика.
Долгорочната штета од кризата може да се манифестира на повеќе начини. Истражувањата на централната банка во ноември покажаа дека испитаниците очекуваат дека инфлацијата ќе биде 68 проценти на крајот од 2022 година и околу 21 отсто во следните две години. Централната банка има оптимистичка оцена. Банкарите предвидуваат дека потрошувачката инфлација ќе ја заврши годинава на ниво од 65 проценти, што претставува 13 пати повисоко отколку нивната цел. Гувернерот Саап Кавичоглу рече дека намалувањето на каматните стапки е одговор на знаците на економското забавување. Тој се потпре на низа мерки за контрола на растот на кредитите и за широката употреба на лирата. Потрошувачките цени би можеле повторно да дојдат под притисок ако властите поттикнат дополнителен стимул во пресрет на изборите, кои треба да се случат за неколку месеци. Се очекува дека зголемувањето на минималната плата ќе се случи во декември.
„Иако годишната инфлација ќе забави поради базичните ефекти поврзани со падот на вредноста на лирата од пред една година, сепак темелните трендови и натаму загрижуваат. Не очекуваме дека инфлацијата ќе се врати на ниво блиску до целта на централната банка во скоро време“, вели Марек Дримал, стратег во Сосиете женерал (Societe Generale).
