.webp){kind=icon}
Инфлацијата на светско ниво полека забавува, но не и растот на цените на дел од храната. Последниот извештај на ФАО, Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации (ОН), за април покажува дека на годишно ниво индексот на цени на храната FFPI се зголемил за 19,7 отсто, а на месечно ниво за 0,6 проценти.
Овој индекс се состои од пет групи производи: месо, млечни производи, житарки, растителни масла и шеќер. Од ФАО образложуваат дека малиот раст на индексот FFPI во април е предводен од наглото зголемување на индексот на цените на шеќерот, заедно со тој на месото, додека индексите на цените на житарките, млечните производи и растителните масла продолжија да опаѓаат.
Цената на месото расте во последниот период
Иако на годишно ниво е помал за 6,1 отсто, индексот на ФАО за цените на месото во април се зголемил за 1,3 отсто во споредба со претходниот месец.
„Во април меѓународните цени на свинско месо пораснаа најмногу поради зголемениот увоз од азиските земји и континуираните ограничувања на понудата кај неколку водечки извозници поради високите трошоци за производство и проблеми со здравјето на животните. Во меѓувреме, светските цени на живинското месо пораснаа по девет месеци континуиран пад, бидејќи побарувачката за увоз од Азија се зголеми, а ограничувањата на понудата што произлегуваат од широкораспространетите епидемии на птичји грип продолжија во многу региони“, објаснуваат од ФАО во својот извештај.
Нивните податоци покажуваат дека се зголемиле и цените на говедското месо како одговор на падот на резервите на добиток, особено во САД. Цените на овчото месо се стабилни поради тоа што Океанија нуди исто толку зголемен извоз колку што порасна увозот од азиските и земјите од Блискиот Исток, па балансот се одржува.
Гоце Трајчев, претседател на Групација на производители и преработувачи на месо од Сојузот на стопански комори (ССК), вели дека поскапувањето на месото е последица на повеќе фактори и не е само инерција од високата инфлација со која се соочува светот.
„Ваквите цени се последица на војната во Украина, потоа се појавија некои болести во последната година кај животните, а секако, поради инфлацијата, некои од производителите ги намалија капацитетите, што сега е пречка откако потрошувачката се врати по пандемијата. Сето тоа влијае за раст на цената на месото, но не е само инфлацијата, туку постојат повеќе други фактори. Дури и поскапувањето на работната рака има мала улога во сето тоа, иако не е пресуден фактор за толкав раст на цените“, вели Трајчев.
Тој вели дека за да се одгледа едно грло свиња се потребни шест месеци, а за едно грло јунешко месо дури 15 месеци и тие последици допрва ќе се чувствуваат во наредниот период, дури и покрај тоа што житарките поевтинија во последниот период.
Bloomberg
Во Македонија цената на месото, според податоците за април од Државниот завод за статистика, е покачена дури за 26 проценти на годишно ниво, односно за 1,4 отсто споредено со март годинава.
Од Групацијата на производители и преработувачи на месо при ССК велат дека ситуацијата е променлива, нестабилна и тешко предвидлива, а велат и дека во моментот побарувачката за месо во земјава е значајно ослабена.
Шеќерот не престанува да поскапува
Индексот на ФАО за цените на шеќерот покажува дека само за еден месец овој продукт на светско ниво поскапел за 17,6 отсто, што претставува трето последователно месечно зголемување и највисоко ценовно ниво од октомври 2011 година.
„Постојат надолни ревизии на прогнозите за производство во Индија и Кина, а резултатите се пониски од претходно очекуваното и во Тајланд и во Европската Унија. И покрај позитивните изгледи за посевите на шеќерна трска во Бразил во 2023 година, бавниот почеток на жетвата поради натпросечните дождови им обезбеди дополнителна поддршка на високите цени“, пишува во образложението на извештајот од ФАО.
„Блумберг“ веќе пишуваше дека шеќерот забележа најголем ценовен скок во повеќе од една деценија поради зголемените грижи за ограничените резерви, заканувајќи се да го задржи притисокот врз глобалната инфлација на храната.
Постои загриженост дека неодамнешното зголемување на цената на нафтата може да ги поттикне бразилските и индиските фабрики да пренасочат повеќе трска за производство на етанол. Мелничарите во тие земји можат сами да одлучат дали ќе произведуваат повеќе шеќер или биогориво, секако, во зависност од тоа што е попривлечно.
Зголемените цени на шеќерот го зголемуваат трошокот за производство на производи, како слатки и печива, во време кога трошоците за енергија, гориво и работна сила исто така се зголемени. Големиот род во Бразил за претстојната сезона може да помогне да се ублажи затегнатоста на пазарот. Аналитичарите велат дека тие се многу потребни, но сè уште не се тука.
Кај нас, според државната статистика, шеќерот и кондиторските производи во април се поскапи за 12,8 проценти споредено со истиот месец лани.
Житарките поевтинуваат, но оризот поскапува
Индексот на ФАО за цените на житарките во април е за 1,7 отсто понизок на месечно ниво, а дури за 19,8 отсто на годишна основа. Главна причина е поголемата достапност на тие производи за извоз во Руската Федерација и Австралија, како и поволните услови за културите во Европа, заедно со договорот на крајот на април со кој се дозволува украинските жита да транзитираат низ земјите на Европската Унија што претходно истиот месец воведоа ограничувања за увоз на жито од Украина.
Спротивно на тоа, големата продажба во текот на минатиот месец на азиските купувачи ги поттикна меѓународните цени на оризот.
Македонија не е исклучок за ова, иако уште е рано да се предвиди каква ќе биде годинашната реколта на оризот. Сепак, според оризопроизводителите во земјава, почетокот на сезоната не ветува добра година.
„Моментално имаме околу 20 проценти од минатогодишната реколта, или околу четири-пет илјади тони арпа, и тоа е сосема доволно количество за македонскиот пазар до наредната жетва и нешто за извоз. Но не може да се предвиди цената, бидејќи е берзански производ“, вели Сотир Ангелов, оризопроизводител, менаџер на „БМФ“-Зрновци.
Тој како пример ја спомнува Италија, која сега има за околу 30 проценти намалено производство, а тој недостиг е за 20 пати повеќе од вкупното македонско производство.
„Ние моментално имаме четири-пет илјади хектари површини под ориз. Никој не може да предвиди како ќе се одвива сезоната. Реалноста е дека од една страна се намалија цените на енергијата и на вештачките ѓубрива, а од друга страна се покачија цените на машините, резервните делови, водните надоместоци и работната рака“, вели Ангелов.
Bloomberg Mercury
За речиси извесното намалено производство на ориз, што потенцијално може да ја покачи цената на овој производ, иако уште е рано да се прогнозира, зборува и оризопроизводителот Здравко Арсов. Според него, оваа култура во моментов се соочува со временски непогоди.
„Вакви врнежи немало во последните децении, механизација не може да влезе во нивите. И дури и ако посеат земјоделците, што не верувам, ќе бидат изложени само на трошоци, а оризот нема да успее во вакви временски услови. Ние засега се снаоѓаме, со оглед на тоа што цените на некои производи се намалени, но поскапени се пестицидите и семенскиот материјал. Сепак, крајната цена за оризот е во рацете на откупувачите, поради што ние долго апелираме да се дефинираат откупните цени уште пред сеидбата, за од една страна земјоделците да имаат интерес да ја одгледуваат оваа култура и да не се во незавидна ситуација, а од друга страна да нема големи ценовни шокови за крајните купувачи“, вели Здравко Арсов, кој е дел од иницијативен одбор за спас на оризопроизводителите.
