Инфлацијата повторно се разгорува, потребни се нови мерки

Инфлацијата повторно се разгорува. Цените во октомври пораснале за 3,5 проценти на годишно ниво, покажуваат податоците на Државниот завод за статистика (ДЗС). Тоа е веќе трет месец по ред како се зголемува инфлацијата.

Најзначајно зголемување на цените се забележува кај рестораните и хотелите, од 10,7 проценти, алкохолните пијалаци и тутунот од 9,4 проценти и здравствената заштита од 5,1 проценти, каде што цените скокнале буквално на сите ставки, почнувајќи од фармацевтски и медицински производи и помагала, па до вонболнички и стоматолошки услуги.

 

 

Пресметката на ДЗС покажува дека цените на храната и безалкохолните пијалаци во октомври годинава се за 3,3 проценти повисоки од истиот месец лани. Притоа, најмногу поскапел зеленчукот, за 11,9 отсто, исто колку што пораснале цените и на безалкохолните пијалаци. Млекото, сирењата и јајцата се продавале по 5,7 отсто повисоки цени, а маслото поскапело за 4,3 отсто. При споредбата на годишна основа, поевтинување, но од минорни размери, има кај овошјето, чии цени се пониски за 0,6 отсто, рибата и морските плодови се намалени за 0,3 отсто и лебот и житата поевтиниле за 0,4 проценти.

 

 

Со оглед на тоа што повеќе од третина од потрошувачката кошничка отпаѓа на храната, релативно помалата инфлација кај оваа ставка во извесна мера ја зауздува вкупната инфлација, сметаат нашите аналитичари.

„Стапката на инфлација од 3,5 отсто во голема мера е под влијание од цените на храната бидејќи маржите за голем број прехранбени производи се замрзнати, па цените на храната дури и се намалени во однос на претходниот месец за околу 2,5 отсто. Со оглед на тоа што 37,5 проценти од потрошувачката кошничка што се користи при пресметката на инфлацијата отпаѓаат на храна, ефектот врз вкупната инфлација е значаен“, вели Марина Петров Савиќ, аналитичарка на „Блумберг Адрија“.

Имено, цените на храната во пресметковниот период беа опфатени со владината мерка, со која бруто-профитната маржа беше ограничена на 10 отсто за 73 основни прехранбени производи што според владината одлука беа дел од есенската кошничка. Таквиот начин на интервенции на пазарот имаше цел да ги намали трошоците на граѓаните за храна. Мерката стапи во сила кон крајот на септември, а траеше до 31 октомври.

Намалување на цените на годишна основа има единствено кај транспортот, кој во октомври годинава е за 1,8 проценти поевтин од лани.

„Во делот на транспортот бележиме пад од година на година, што не нė чуди бидејќи е под влијание на пониските цени на горивата во однос на претходната година. На годишна основа продолжува да доминира растот на цените на услугите, кој во октомври изнесуваше 6,5 проценти и е речиси двојно побрз од вкупната инфлација“, смета аналитичарката на „Блумберг Адрија“.

Важно е да се напомене дека цените се вивнале и во повеќе ставки во делот на домувањето, каде што наемнините пораснале за 6,3 отсто, снабдувањето со вода е поскапо за 12,2 проценти, а услугите за одржување и поправки на домовите се за 16,8 отсто повисоки од лани. Од друга страна, поевтинување има кај електричната енергија, гасот и другите горива, и тоа за 1,7 проценти.

Што ја разгорува инфлацијата?

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ смета дека инфлацијата ја движат домашни, а не увезени фактори. Односно, растот на платите ја активира инфлаторната спирала, што инаку се смета за најлошо сценарио во борбата со растот на цените, за што „Блумберг Адрија“ пишуваше повеќепати досега.

„Домашните фактори одат во прилог на зголемување на инфлаторните притисоци. Домашната побарувачка е добра поради растот на реалните плати од околу 10 отсто во август 2024 година, што се одрази и на растечкиот промет во продажбата на мало од три отсто реално во септември годинава. Растот е изразен во доменот на дискрециската потрошувачка – продажбата на производи пораснала дури за 7,2 проценти на годишна основа по исклучувањето на енергетските производи и храната. Покрај растечката заработка, добрата побарувачка го отсликува и доброто расположение на потрошувачите, гледано преку растечкиот тренд на расположението на потрошувачите, кое според октомвриските анкети влезе во позитивната зона“, посочува нашата аналитичарка Марина Петров Савиќ, додавајќи дека дел од инфлацискиот притисок доаѓа од производствената страна, така што растот на цените на индустриските производители за домашниот пазар во доменот на производи за широка потрошувачка изнесува 6,1 отсто на годишно ниво во септември 2024 година.

Блумберг Адрија

Што предвидуваат аналитичарите на „Блумберг Адрија“?

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекува стабилизација на растот на цените во наредниот период, но предупредува на нужноста од мерките што ги опфаќаат прехранбените производи.

„Во наредниот период очекуваме стапките на инфлација да останат стабилни и да се водат од елементите на базната инфлација, каде што гледаме забрзување доколку не продолжат мерките поврзани со цените на храната“, вели Савиќ.

Според најавите од Владата, мерката што беше во сила минатиот месец ќе се применува и во наредниот период, но не постојано, туку ќе се применува како привремена мерка во одредени периоди од годината, на пример како божиќна кошница, рамазанска кошница, велигденска кошница со ограничено времетраење пред и за време на празниците, кога вообичаено се зголемуваат цените на основните прехранбени производи, со цел да се заштити стандардот на граѓаните.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар