.webp){kind=icon}
Парите поскапуваат, ама растат и цените на недвижностите. Во специфични услови, односно во време на висока инфлација, воени дејства во Европа и изгледи за рецесија во повеќе национални економии - тешко е да се носат инвестициски одлуки. Особено затоа што во вакви времиња брзо се менуваат околностите, а неизвесноста е ноќна мора за инвеститорите, но и за домаќинствата што имаат некакви заштеди. Само парите што стојат немаат вредност, па прашавме познавачи каде би инвестирале евентуално заштедени 100.000 евра. Овој пат не дадовме избор само меѓу хартии од вредност туку оставивме опција оваа сума да ја поделат и да купат стан, куќа, нива, односно некаква недвижност можеби, некој луксузен производ или злато, или секако акции и обврзници.
Петар Андреевски, генерален директор на „ВФП фонд-менаџмент“ за „Блумберг Адрија“ вели дека сите моментални фактори влијаат сентиментот на пазарите да е негативен, инвеститорите да се многу претпазливи и аверзични на ризик, да претпочитаат ликвидност и да го одложуваат инвестирањето за периоди кога економијата ќе расте.
„Голем дел инвеститори ставаат голем фокус на моменталната ситуација, гледаат краткорочно, понесени се од моменталните новости, со што забораваат да гледаат долгорочно на своите инвестиции и на целокупната економија. Јас лично верувам во инвестирање во диверзификувано портфолио на долг рок, без да се обрнува преголемо внимание на краткорочната слика, составено во најголем дел од акции на компании што имаат квалитетни и стабилни бизниси со изгледи за раст на долг рок. Поради поголемиот страв што владее, цените на акциите особено на ваквиот тип компании забележа намалување, што, според мене, ги направи уште поатрактивни за купување. Сакам да вложувам во високоликвидни компании од развиените држави што имаат историја на раст на приходи и добивки, кои испорачуваат висок поврат на средства и имаат висок капацитет да ги опслужуваат своите долгови. Верувам дека овој тип компании ќе опстојат и ќе излезат посилни од кризата, со што приносот што ќе го генерираат за своите акционери ќе биде задоволителен“, вели Андреевски.
Тој ги подели своите 100.000 евра во согласност со оваа логика, па вели дека за одредена диверзификација и стабилизација на приходот од инвестициите, коректно е мал дел од портфолиото да е во обврзници или обврзнички фондови, имајќи предвид дека приносите, особено на некои од државите во регионот, се релативно атрактивни.
Андреевски образложува дека секоја економска криза или рецесија е различна по својата природа и секоја нова криза со која се соочуваме оддава впечаток дека моменталната ситуација е потешка од некоја претходна и ни изгледа дека тешко ќе се преброди.
„Но реалноста е дека секоја криза во минатото била следена со закрепнување и експанзија, со што на долг рок инвеститорите што продолжиле да инвестираат во пазарот на капитал биле задоволни. Тоа што можам да забележам е дека растот на каматните стапки и очекувањата за рецесија веќе се одразија врз цените на акциите и обврзниците, поради што беше забележан пад на нивните цени во претходниот период (раст на приносот до достасување кај обврзниците), додека кај другите можности за инвестирање, како што се на пример недвижностите, не можам да го забележам истото тоа. Акциите и обврзниците генерално први реагираат на економската ситуација, поради што и би очекувал први да покажат раст при првите знаци на стабилизирање на економијата. Токму поради тоа им препорачувам на инвеститорите да се охрабрат, да не пробуваат да направат пазарно време (market timing), да гледаат долгорочно и да продолжат со редовно инвестирање“, вели Андреевски.
Горан Василев, професор на „Американ колеџ“ и генерален директор на „Иуте кредит“, вели дека во оваа специфична ситуација сепак акциите не се опција.
Тој „своите“ 100.000 евра рече дека претежно би ги инвестирал во недвижност, а помал дел во злато.
Румен Крепиев, инвестициски стратег, за „Блумберг Адрија“ објаснува дека структурата на едно портфолио зависи од карактеристиките на инвеститорот, односно неговата аверзија кон ризик, неговите ликвидносни потреби, временскиот хоризонт на инвестициите, даночното и регулаторно окружување и слично. Тие 100.000 евра ги вложи во балансирано портфолио, како што вели, соодветно за подолг временски период.
„Со оглед дека инвестициите во сопственички хартии од вредност на долг рок носат поголем принос (но и волатилност на истиот тој), доколку инвестицискиот хоризонт е подолг, учеството на оваа класа би требало да биде поголемо. Поради тоа учеството на оваа класа на инвестиции во понуденото портфолио е доминантно, а притоа се избрани инструменти што овозможуваат компаниска, секторска и географска дисперзија на инвестициите. Земајќи ги предвид движењата на приносите на обврзниците во последната година, потенцијалите за генерирање повисок принос и бенефициите за диверзификација преку инвестирање на оваа инвестициска класа се зголемени, поради што учеството во портфолиото е 25 отсто“, вели Крепиев.
Крепиев додава дека недвижностите им нудат на инвеститорите долгорочен стабилен приход, одредена заштита од инфлација и, генерално, на подолг рок ниска корелации со акции и обврзници.
„Овие карактеристики ги прават недвижностите ефективно средство за диверзификација за повеќето балансирани инвестициски портфолија. Со оглед на тоа, како и состоjбата на глобалните пазари на недвижности (значајната корекција на истите тие во развиените земји), во портфолиото се алоцирани 10 проценти во оваа класа – и тоа со индиректно инвестирање (преку ЕТФи) во недвижности во САД и во развиените пазари во Европа. Дел од портфолиото е распределен и во злато (5 отсто), пред сè поради карактеристиките на златото како средство за диверзификација во услови на глобална политичка нестабилност – каква што имаме денес“, вели Крепиев.
Инаку, од тие 60 отсто што Крепиев ги инвестираше во акции или удели во акциски ЕТФ, распределбата е: 30 проценти акциски ЕТФ на компании од САД со висок ESG резултат (ESGU US), 20 отсто - акциски ЕТФ на европски компании од индексот Stoxx 50 (SX5EEX GY), а 10 проценти се акциски ЕТФ на компании од земјите во развој со висок ESG резултат (XZEM GY). Од инвестициите во недвижности, парите се вложени на следниот начин: 5 отсто ЕТФ со фокус на инвестиции во REIT и слични инвестиции во САД (VNQ US) и 5 отсто ЕТФ со фокус на инвестиции во REIT и слични инвестиции во Европа (D5BK GR). Вложеното во обврзници го подели на по 12,5 отсто во евродржавни и еврокорпоративни обврзници, додека инвестицијата во злато е 5 проценти, и тоа преку удели во фонд - GLD US.
Фатмир Етеми, пак, своето портфолио го подели на половина. Како сопственик на една од најголемите градежни компании, „ЗСФ ком“, но и акционер во една од најголемите домашни банки, Комерцијална банка, тој вели дека во ова време е добро да се инвестира и во недвижности и во акции на добри домашни компании.
Етеми вели дека цените на акциите на некои домашни компании се потценети, а тие ќе имаат и добар дивиденден принос. Од друга страна, според него, нема да следува поевтинување на станбениот квадрат, барем не во првата половина од следната година.
Ставовите на нашите соговорници се лични и не мора во целост да ја отсликуваат вашата поставеност во однос на инвестирањето. Одлуките за вложувањата треба да се носат во согласност со ризиците на кои сте подготвени. Овие предлози се за ваше информирање, а не како основа за носење финансиски одлуки.
