Нафтата најскапа во последната година - завршија ли ценовните шокови?

Минатата недела беше турбулентна за цената на нафтата. Просечната цена на нафтата брент изнесуваше 94 долари за барел. Во понеделникот пред полноќ по европско време барелот нафта надмина 95 долари. Над оваа сума се задржа до средината на денот, а највисоката цена стигна до 95,85 долари, потоа тргна надолу. Во однос на неделата претходно, просечната цена на нафтата се зголеми за над еден и пол долар по барел (во периодот од 11 до 15 септември просечната цена изнесуваше 92,44 долари).

Ваквите промени на цената придонесоа сè повеќе аналитичарите да му се приклучуваат на таканаречениот Нафтен клуб 100, кој прогнозира дека енергентот ќе надмине 100 долари за барел. Последни со ваква анализа излегоа аналитичарите на „Голдман Сакс“, кои ја зголемија својата 12-месечна прогноза за светскиот репер брент од 93 на 100 долари за барел. Сепак, од банката наведоа дека ценовните шокови се зад нас.

Нафтата силно порасна во изминатиот период, достигнувајќи го највисокото ниво во последните 10 месеци, благодарение на значителното намалување на производството од страна на Саудиска Арабија и Русија. На растот на цената влијаат и подобрените прогнози за двете најголеми економии - САД, каде што се сè посилни изгледите дека рецесијата ќе биде избегната, и Кина, каде што рафинериите работат со полн капацитет.

„Веруваме дека ОПЕК ќе може да го одржи брент во опсег од 80 до 105 долари во 2024 година со помош на силниот раст на глобалната побарувачка фокусирана на Азија“, наведуваат аналитичарите на „Голдман“. Во исто време, „ОПЕК веројатно нема да ги турка цените на екстремни нивоа“, велат тие.

Русија привремено го забрани извозот на дизел

Повторниот раст на цената на нафтата во петокот се должи на забраната за извоз на дизел и бензин што ја објави Русија претходниот ден.

Според соопштението на Владата од Москва, Русија преку забраната за извоз на овие два деривата се обидува да го стабилизира сопствениот пазар. Таму има недостиг што предизвикува раст на цените. Забраната за извоз се очекува да ја врати рамнотежата на пазарот.

Но, западните аналитичари во последниот потег на Москва гледаат обид за дестабилизација на пазарите во пресрет на зимските месеци. Особено што недостиг од дизел имаше и пред руската забрана, што, според процени, е клучен ризик за инфлацијата. Во последните недели растот на цената на дизелот изнесува околу 60 отсто.

„Како што влегуваме во зимските месеци, постои ризик од континуиран недостиг на пазарот, особено за дестилати. Рафинериите се борат да го задржат чекорот“, рече Торил Босони, раководител на секторот за нафтен пазар во Меѓународната агенција за енергија (ИЕА).

„Производството на дизел е во застој со месеци, а на северната хемисфера високите летни горештини ја забавија работата на многу фабрички погони. Исто така, поради силниот раст на побарувачката, растеше и притисокот врз рафинериите да произведуваат повеќе авионско гориво и бензин“, вели Калум Брус, аналитичар на „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs).

Колку ќе трае забраната?

Прогнозите на светските аналитичари се оптимистички. Тие велат дека руската забрана за извоз ќе трае само неколку недели затоа што Русија не може да си дозволи подолготрајна забрана.

„Блумберг“ пренесе дел од тие анализи:

Аналитичари на „Сити“: Забраната за извоз на бензин и дизел во Русија најверојатно ќе трае шест недели. Продолжената забрана на овие горива не би била во интерес на Русија, бидејќи на крајот може да го запре нејзиното производство на сурова нафта. Руската домашна побарувачка за дизел за потребите на жетвата се очекува да достигне врв во следните три до пет недели, пред сè забави во ноември.

Аналитичарите на РБЦ: Руската забрана за извоз на дизел и бензин е сигнал дека Москва сè уште не завршила со својата стратегија за енергетско вооружување бидејќи се приближува зимата на северната хемисфера. Ограничувањето веројатно дополнително ќе го влоши недостигот од глобалниот пазар на производи, при што се очекува да бидат погодени Турција, Африка и Бразил.

Аналитичарите на ФГЕ: Се забележува дека руската забрана за извоз на дизел и бензин не може да трае долго бидејќи земјата нема резервни капацитети за складирање резерви. Испораките на дизел се очекува да продолжат за две недели или порано, откако ќе се дополнат домашните резерви. Забраната за извоз на бензин се очекува да трае значително подолго отколку за дизелот поради построгиот баланс меѓу понудата и побарувачката во Русија.

Какво ќе биде влијанието во земјава?

Во Македонија нема руски дизел и забраната за извоз нема да предизвика недостиг на пазарот, велат познавачи на состојбите, кои инсистираат на анонимност. Според нивните проекции, поради нестабилноста на цената на нафтата на светските берзи, и во земјава се очекува раст на цената на дериватите. Тој раст би бил поинтензивен до крајот на октомври. Потоа се очекува стабилизација.

МИА

Во моментов цената на дизелот во земјава изнесува 87 денари за литар и за еден месец е зголемена за седум денари. Бензинот од 95 октани се продава по цена од 90,5 денари за литар, а од 98 за 92,5 денари за литар. Зголемувањето кај цената за бензините за еден месец изнесува два денара за литар.