Кога Доналд Трамп на 20 јануари го започна својот втор претседателски мандат, цените на нафтата беа блиску до летните максимуми. До почетокот на април паднаа на најниско ниво во последните четири години, а подоцна во текот на месецот забележаа само мало закрепнување.
Овој пад има сериозни последици за земјите извознички што тешко ги покриваат буџетските потреби при овие цени, како и за увозниците што профитираат поради пониските трошоци за енергија во сообраќајот и индустријата. Еве што треба да се знае кога станува збор за падот на цените на нафтата.
Bloomberg
Зошто паѓа цената на нафтата?
Два клучни фактора придонесоа за падот на цените во почетокот на април, кога брентот падна под 63 долари за барел, а ВТИ (West Texas Intermediate) под 60 долари.
Првата причина беа царините на Трамп, прогласени како „Ден на ослободување“, воведени на втори април на стоки од партнерските земји, со контрамерки од Кина. Тие царини предизвикаа потреси во прогнозите за глобалната трговија и економија. Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) на 22 април ја намали прогнозата за раст на глобалниот БДП за 2025 година од 3,3 на 2,8 проценти.
Како што економскиот раст е клучен двигател на побарувачката за нафта, послабите очекувања автоматски ја намалуваат и потрошувачката на нафта во транспортот и индустријата. Сите големи нафтени агенции ги намалија прогнозите за побарувачката во 2025 година, а Меѓународната агенција за енергија како причина ги наведе „влошените изгледи за глобалната економија поради наглото заострување на трговските тензии“. САД и Кина сочинуваат половина од тој пад, а остатокот се однесува на трговски зависните економии во Азија.
Bloomberg
Трговската војна ги погодува и производителите на петрохемиски производи, како пластика, ѓубрива и други деривати на нафта и гас. Особено се погодени кинеските производители што се потпираат на американски суровини.
Вториот фактор беше неочекуваниот потег на ОПЕК+ да ја зголеми понудата во мај за 411.000 барели дневно - трипати повеќе отколку што беше планирано. Пред тоа планот беше да се зголемува за по 137.000 барели месечно до септември 2026 година.
Зошто ОПЕК+ го зголемува производството?
ОПЕК+ тврди дека одлуката не е донесена под притисок на Трамп, туку како порака до членките што ги кршат договорените квоти, пред сè Казахстан и Ирак. Со силен мотив да избегнат пад на приходите, ниту една од овие две земји не се придржуваше до своите производствени квоти уште од почетокот на 2024 година, покажуваат податоците на ОПЕК.
Исто така, ОПЕК+ смета дека зголемувањето на вкупната понуда и намалувањето на цените ќе бидат јасна порака до непослушните членки: ако тие не го почитуваат договорот, нема ни другите - на штета на сите.
Bloomberg
Министерот за енергетика на Саудиска Арабија, принцот Абдулазиз бин Салман, ја нарече оваа одлука „само почеток“ пред новите зголемувања ако прекршителите не го намалат производството.
Како пониските цени влијаат на увозниците?
За увозниците, пониските цени значат поевтино гориво и пониски трошоци за граѓаните и економијата. Во некои случаи ефектот е засилен и со падот на вредноста на доларот. Иако цената на брентот во долари падна за 16 проценти во три месеци по инаугурацијата, поради зајакнувањето на еврото купувачите во Европа уживаа пад од дури 24 проценти.
Во Германија дистрибутерите на мазут забележаа рекордна продажба кога цените паднаа во април. Во САД цената на бензинот се приближи до три долари за галон, што би можело да ја зголеми потрошувачката за време на летната сезона.
Bloomberg
Во Европа и во Велика Британија ефектот е ублажен со високите фиксни акцизи што ги амортизираат осцилациите на цените на суровата нафта. Податоците од ГПП (globalpetrolprices.com) покажуваат дека цените на бензинот паднале само за четири проценти во Германија и два процента во Велика Британија во истиот период.
Како пониските цени ги погодуваат извозниците?
Додека увозниците добиваат, извозниците губат. Саудиска Арабија, чија економија се потпира на приходите од нафта, е најдобар пример.
Според процената на ММФ, Саудиска Арабија има потреба од цени над 90 долари за барел за буџетска рамнотежа, додека „Блумберг економикс“ ја поместува таа граница дури на 112 долари кога ќе се земе предвид потрошувачката на државниот инвестициски фонд. Сепак, 18 банки што ги следи „Блумберг“ очекуваат дека цените на брентот годинава ќе бидат меѓу 64 и 77 долари. „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs) предупредува дека буџетскиот дефицит би можел да достигне 67 милијарди долари ако просечната цена остане на 62 долара.
Секако, постојат и други опции - намалување на потрошувачката или задолжување. Саудиска Арабија и минатата година беше еден од најголемите издавачи на обврзници меѓу земјите во развој.
Во нормални услови пониските цени би поттикнале поголема потрошувачка, со што би се надоместил падот на вредноста на извозот. Но неизвесноста предизвикана од трговската војна ја задушува побарувачката, па извозниците немаат можност да ја искористат поевтината нафта.
Пониските цени исто така предизвикуваат незадоволство меѓу американските производители на нафта и ја загрозуваат целта на Доналд Трамп да го забрза производството на фосилни горива во САД за да постигне „енергетска доминација“. Падот на цената на ВТИ под 60 долари за барел го наведе тексашкиот нафтен директор Брајан Шефилд да ги повика колегите веднаш да го намалат дупчењето и да „прибегнат кон дефанзива додека не се реши трговската војна“.
Bloomberg
Како пониските цени влијаат на енергетската транзиција?
Влијанието засега е нејасно. Високите цени на јаглеводородот го поттикнуваат преминот кон обновливи извори, додека ниските го забавуваат. Но иако нафтата не е опфатена со априлските царини на Трамп, трговските тензии дополнително ја зголемија загриженоста за енергетската безбедност - особено во Европа, која веќе брзо преминува на ветер и сонце по руската инвазија на Украина во 2022 година.
Индустриите за ветер и сонце се релативно заштитени од геополитичките тензии. Освен тоа, конкуренција не им е нафтата, туку природниот гас и, во некои региони, јагленот.
Од друга страна, транзицијата кон електрични возила е почувствителна на цената на нафтата. Цената на горивото директно влијае на изборот на возила, но сè поголемата понуда на модели, подолгите дострели и повеќето станици за полнење придонесуваат за популарноста на електричните автомобили низ светот.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...