Пет секунди беа доволни за блекаут во Шпанија - што може да се случи во Македонија?

Во понеделник во 12:33 часот според мадридско време, шпанската електрична мрежа работеше непречено. Но, во следните неколку секунди, низа сè уште мистериозни настани го предизвикаа најлошиот прекин на електричната енергија во поновата историја на земјата.

Што се случи веднаш по 12:33 часот? Најпрво дојде до прекин на производството на електрична енергија во југозападниот регион на Шпанија. Веднаш потоа системот закрепна, но 1,5 секунди подоцна се случи друг настан – најверојатно стопирање на производството.

Потоа, 3,5 секунди подоцна дојде до прекин на електричната енергија помеѓу Шпанија и Франција, со што полуостровот беше изолиран од европската електрична мрежа. Најпосле се случи голем прекин во производството на енергија од обновливи извори.

Ова е временската рамка на настаните од вчера со кои располага операторот на мрежата „Ред Електрик“. Иако сè уште недостасуваат детали, овие информации почнуваат да фрлаат светлина врз серијата несреќи што доведоа до регионалниот прекин на електричната енергија и ќе бидат клучни за спречување на сличен настан.

ОИЕ предизвикуваат проблеми, вакви настани и натаму ќе има

За време на велигденските празници поради вишокот произведена струја од фотоволтаичните централи електроенергетскиот систем беше пред колапс. Ова вчера го потврди и директорот на МЕПСО. За тоа да не се случи, со дозвола на Регулаторната комисија за енергетика, беа исклучени дел од сончевите централи.

Блекаутот кој вчера се случи на Пиринејскиот полуостров е централна, неформална тема на деветтиот Балкански енергетски форум што се одржува во Атина. Во изјава за МИА, министерката за енергетика Сања Божиновска и претседателот на Регулаторната комисија за енергетика Марко Бислимовски кои се учесници на форумот, пренесоа свое видување за причините, последиците, но и превентивните мерки што би требало да се преземат.

Претседателот на РКЕ објаснува дека „во земји каде што има преголем број на извори на обновлива енергија, сосема е очекувано да се случи ова“, додавајќи дека сега треба да се види која е причината.

„Факт е дека вакви случувања ќе има во следниот период, поради тоа што обновливите извори добри се, супер се од аспект на заштита на животна средина, но реално од аспект на водење на системот предизвикуваат проблеми бидејќи не е предвидливо нивното производство на електрична енергија“, посочи Бислимоски.

Министерката Божиновска посочува дека од 2003 година немало ваков блекаут во Европа, кога беа погодени 56 милиони жители, а овој пат, вели, сите нè изненади со Португалија и Шпанија и делови од Франција.

„Ова само говори колку е важна стабилноста. Тие имаат многу електрична енергија од обновливи извори. Нивната социјална Влада ги исклучи во Шпанија нуклеарките и сега има доста коментари во врска со тоа, но ќе видиме како ќе се одвиваат работите“, коментира министерката.

Мерките од Велигден ќе важат и за 1 мај и за летниот период

На барање на МЕПСО, РКЕ за велигденскиот викенд дозволи исклучување на дел од фотоволтаиците. Инвеститорите нема да бидат обесштетени за ова исклучување, а слични мерки, како превенција ќе се преземаат и во следниот, летен период, почнувајќи од првомајскиот празник.

„Ние преземаме доста активности, бидејќи и кај нас дел од струјата е од обновливи извори. Регуларната комисија презеде некои чекори за Велигден и ние ќе се погрижиме тоа да не се случи воопшто кај нас“, истакна Божиновска. Според нејзе, ова исклучување минатиот викенд е прво во земјава.

Бислимоски објасни дека за Велигден, во Европа, координирано сите преносни систем-оператори преземале соодветни мерки, нешто што се очекува тие активности да продолжат и во наредниот период.

„Од МЕПСО е побарано таа мерка што важеше за Велигден во наредниот период да се прошири и за првомајскиот празник и да трае и во летниот период некаде до крајот на октомври. Сите механизми коишто се на располагање ќе бидат преземени“, вели тој.

Според него, ваквите настани сè уште се новина од технички аспект и верува дека инвестициите во батериски системи ќе го намалат ризикот од испади на системите, во спротивно цела Европа ќе биде постојано под ваква закана.

Цените на струјата во пиковите се негативни

Во текот на минатиот викенд, посебно во неделата во пладневните часови, рекордното производство на струја од сонце во Европа предизвика длабок пад на цените.

Во Белгија, цените паднаа на само-266 евра за мегават-час помеѓу 13 и 14 часот во неделата. Во Холандија цените паднаа на-189,90 евра, а во Германија нагло паднаа на-129,81 евра, според „Епекс“. Договорите за следните месеци паднаа за 3,7 отсто на 65,35 евра за мегават-час на Европската енергетска берза.

Bloomberg

Бислимоски вели дека при исклучувањето на фотоволтаиците во земјава „цената на електричната енергија беше во најголем дел блиску до нула, а во некои часови дури и негативна“.

„Така што реално и тие што произведувале, кога би продавале би продавале по цени блиски на нула и верувам дека и сопствениците на фотоволтаичните електрани ги поддржуваат овие мерки затоа што би претрпеле поголема штета ако се случи распад на системите во била која земја“, објаснува Бислимоски.

Според најновиот извештај Меѓународната агенција за енергетика лани 40 отсто од вкупната електрична енергија на глобално ниво биле произведена од обновливи извори. Кај соларните централи растот изнесувал 29 отсто.

Засилените инвестиции во обновливи извори се резултат на енергетската криза од 2022 година, но и поради зелената агенда која бара напуштање на фосилните горива.