Веганство во регионот Адрија: Трендови и ресторани што го предводат патот

Веганството и растителната исхрана веќе не се резервирани само за посебни заедници ниту, пак, се сведуваат на едноставна замена на месото со зеленчук. Глобалните трендови укажуваат на пошироки промени во потрошувачкото и прехранбеното однесување и дека оваа гастрофилозофија влезе во самиот врв на врвната кулинарска понуда и луксузното угостителство. Тоа го потврдуваат и податоците според кои вредноста на растителната (plant-based) исхрана се проценува на 50,7 милијарди долари во 2025 година, со проекција дека речиси ќе се удвои до 2034 година. Веганството и растителната исхрана во регионот Адрија сè уште се во фаза на развој, но глобалните бранови очигледно влијаат врз локалната кулинарска сцена – рестораните, хотелите и инфлуенсерите сè почесто воведуваат менија и содржини што одговараат на растечкиот профил на потрошувачи.

Depositphotos

„Да, промените се чувствуваат и кај нас, иако нешто побавно отколку на Запад“, вели Игор Ангелов, готвач и сопственик на два вегански ресторана во Белград. „Понудата во супермаркетите е сè поголема, а сè повеќе има и угостителски објекти што нудат вегански и вегетаријански опции. Сепак, тоа сè уште главно се случува во поголемите градови, додека во помалите средини растителната кујна и понатаму е честа тема за шега“.

Готвачот Игор Ангелов | Фото: Bratislav Nadeždić Braca

Нов профил на потрошувачи

Кој всушност го избира веганството? Дали станува збор само за желба за поздрава исхрана или е дел од подлабок систем на вредности, каде што луксузот не значи изобилство, туку квалитет и одржливост? Глобалните истражувања покажуваат дека помладите генерации (генерација зед и милениумците) го сочинуваат најголемиот дел од оние што преминуваат на растителна исхрана, а покрај здравјето, сè поголема улога имаат и етичките прашања поврзани со производството на храна.

„Изминативе години многумина се определија за ваков начин на живот водени од тренд или желба да ја следат популарната култура. Но, кога се смири почетната еуфорија, останаа оние што во овој пристап препознаа подлабоки вредности и конкретни придобивки – било за здравјето, етиката или заштитата на животната средина“, објаснува Ангелов.

Вегански такоси со ракчиња и растителна основа Depositphotos

Според него, на локалната гастрономска сцена најистрајни се помладите генерации, но публиката станува сè поширока: деловни луѓе, уметници, спортисти, па дури и цели семејства чии деца поради здравствени причини бараат ваков вид исхрана. Тој нагласува дека специфични навики, како постот, значително придонесуваат за растот на популарноста на овој тренд во регионот Адрија, кој инаку е познат по кулинарската традиција заснована на месо и риба.

Сличен став има и Јелена Маленовиќ, авторка на популарниот блог за растителна исхрана и здрав живот „Спајс саншајн“ (Spicesunshine.com), која наведува дека зад овие одлуки стојат различни мотиви: „Сигурно има луѓе за кои овој вид исхрана е дел од подлабока потрага по поквалитетен живот, но и такви што го следат затоа што сакаат да пробаат нешто ново или да бидат во тренд. На крајот, не е толку важно кој бил првиот импулс, важно е исходот да биде поздрав и поодржлив – и за човекот, и за животните, и за планетата.“

Улогата на социјалните мрежи и локалните бариери

Влијанието на социјалните мрежи силно го поттикнува растот на овој тренд низ светот. Инстаграм и Тикток се преплавени со визуелно впечатливи рецепти и јадења: од кашести оброци до софистицирани кулинарски креации. Естетиката на чинијата, приказната за потеклото на намирниците и атрактивноста на просторот во кој се создава содржина станаа исто толку важни како и самиот вкус. Инфлуенсерите, блогерите и готвачите денес играат значајна улога во обликувањето на перцепцијата за гастрономијата и начинот на исхрана.

„Растителната храна е и естетски многу примамлива – боите, текстурите и можностите за приготвување ве мамат да ја пробате. Мислам дека тој ефект на социјалните мрежи е клучен“, вели Маленовиќ.

Сепак, визуелната привлечност не е доволна за развој на регионалната веганска кулинарска сцена. Додека глобалниот раст бележи двоцифрени стапки, локалниот контекст е покомплексен.

Како што вели Ангелов, Загреб и Љубљана веќе се позиционираа како градови што ги следат светските трендови, додека Сараево и Скопје сè уште имаат ограничена понуда. Во Белград, и покрај зголемената заинтересираност, домашната публика сè уште не е доволно стабилна, па растот зависи од странските туристи, чиј број не обезбедува долгорочна одржливост.

Тост со печурки Depositphotos

 

И Маленовиќ смета дека има многу повеќе простор за напредок – вели дека би сакала понудата на растителни менија да биде многу поголема и се надева дека иднината ќе оди во таа насока.

„Покрај модерните јадења, имаме и многу вкусни традиционални рецепти што се целосно растителни и во кои сигурно би уживале и странски и домашни гости“, додава таа.

Како најголеми пречки и предизвици во зајакнувањето на овој кулинарски сегмент во регионот, соговорниците ги наведуваат длабоко вкоренетите прехранбени навики, емоционалната поврзаност со традиционалната кујна и понекогаш агресивниот тон на маркетинг-кампањите базирани на растителни производи, кои кај дел од публиката создаваат отпор.

Традиционално, а растително Depositphotos

 

Суровини, туристички потенцијал и идни перспективи

Според некои извештаи, маржите на растителни оброци во светот може да бидат и до 30 отсто повисоки, бидејќи целната група е пред сè урбана, образована и финансиски способна публика, која здравјето и одржливоста ги става пред цената. Веганството во тој контекст често се поврзува со т.н. свесен луксуз – луѓето што се определуваат за ваков начин на исхрана се подготвени да платат повеќе затоа што веруваат дека вложуваат во сопственото здравје и во планетата.

На прашањето дали тоа значи дека овој начин на исхрана е резервиран исклучиво за побогати гости, Ангелов одговара дека не треба да се пристапува од аспект на луксуз:

„Сезонското овошје и зеленчук сè уште се најприфатливи, особено кога се набавуваат локално и во вистинско време од годината. Но јаткастите плодови и специфичните додатоци, како азиски зачини или растителни пијалаци, често значително ја зголемуваат цената. Сепак, со добра организација и паметно осмислено мени, растителната кујна може да биде конкурентна, па дури и поевтина од традиционалната“, вели тој.

Тој додава и дека присуството на вегански опции има пошироко значење за една туристичка дестинација: странските туристи особено ценат кога можат да најдат квалитетна веганска храна, а самото постоење на таква опција придонесува за имиџот на градот и остава силен впечаток за неговата отвореност и модерност.

Сезонското овошје и зеленчук сè уште се достапни, веганството не мора да значи високи трошоци Depositphotos

За двајцата соговорници нема дилема: иднината на растителната исхрана лежи во нејзиниот квалитет, достапност и одржливост – вредности што публиката во регионот сè појасно ги препознава.

„Некогаш одамна луѓето гледаа со неверување на сушито, кинеската храна ја сметаа за невкусна, а мексиканската за премногу лута. Денес тие се дел од секојдневното мени. Верувам дека истото тоа ќе се случи и со веганската исхрана. Таа ќе премине во секојдневие – со сè помал отпор и сè поголема креативност од страна на шефовите“, заклучува Ангелов.

 

Адриjа-мапа: ресторани со силна веганска понуда

За веганството да го добие својот полн гастрономски израз, клучни се рестораните што нудат разновидни и иновативни јадења. Еве неколку примери од регионалните престолнини:

Вегангелов (VegANGELov) – Белград
Ресторан што се истакнува со авторски вегански јадења базирани на зеленчук и печурки, со акцент на опции без глутен и концепт на здрава храна.

Пробајте: Баланкана пармиџана – 11 евра

Зрно био бистро (Zrno Bio Bistro) – Загреб
Првиот 100 проценти вегански и органски ресторан во Загреб, каде што состојките пристигнуваат директно од нивната органска фарма.

Пробајте: Зрно мезе – 13 евра

Веган 365 кичен (Vegan 365 Kitchen) – Скопје
Мало целосно веганско бистро и кафуле, познато по бургерите, сендвичите, десертите и свежо цедените сокови.

Пробајте: Веге бургер – 3,24 евра

Бистро здраво (Bistro Zdravo) – Сараево
Растително мени со сендвичи, супи, салати и колачиња, инспирирано од интернационалната и локалната кујна.

Пробајте: Бататас салата – 6,14 евра

Веганика (Veganika) – Љубљана
Нуди разновидни вегански јадења, со акцент на креативни вкусови и модерна презентација.

Пробајте: Артичонк – 8,5 евра

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар