И пред членството, Македонија може да добие прекугранични инстант плаќања во евра

Трансфер на пари во друга држава за десет секунди, во кое било време од денот, без разлика дали банките работат или не, и тоа без повисоки трошоци. Ова е една од придобивките на СЕПА (англ. Single Euro Payments Area) - единствената област за плаќање во евра. Минатата недела членките на Европската Унија конечно ја одобрија регулативата за ваквите инстант плаќања.

Овие плаќања се многу побрзи од вообичаените и придонесуваат за подобрување на автономијата на европскиот економски и финансиски сектор преку намалување на зависноста од финансиските институции и инфраструктури во трети земји.

Воведувањето на инстант плаќања е дел од регулативата што се однесува на Унијата на пазари на капитал. Тоа е иницијатива на Европската Унија за создавање вистински единствен пазар на капитал, кој ќе обезбеди побрз проток на инвестиции и поголеми заштеди кај сите земји членки, што е добра вест за граѓаните, бизнисите и за инвеститорите.

Процените се дека заштедата на инвеститорите при префрлање пари би изнесувала околу пет проценти. Новите правила за инстант плаќања прво ќе стапат во сила во рамките на еврозоната, а на земјите што се надвор од монетарната унија ќе им биде потребно повеќе време за приспособување.

Прво интеграција во Западен Балкан, а потоа и во СЕПА

Македонија уште во 2013 година предвиде активности за постепено воведување на СЕПА-стандардите. Тоа беше предвидено во Стратегијата за развој на платниот систем за периодот од 2013 до 2017 година.

„Конечно, со стапувањето во сила на Законот за платежни услуги и платни системи од 1 јануари 2023 година, националното законодавство во значаен дел се усогласи со правната рамка неопходна за приклучување на земјата во единствената област за плаќање во евра“, велат за „Блумберг Адрија“ од Народната банка на Македонија (НБРМ).

Подготовката траеше долго време, затоа што беше потребно голем број европски регулативи и директиви да се транспонираат во националниот закон, а потоа да се донесат уште дополнителни 26 подзаконски акти.

„Имајќи предвид дека СЕПА преку хармонизацијата на електронските плаќања во евра во Европската Унија, како и пошироко во европската економска област, создава унифициран и стандардизиран систем за плаќање, интеграцијата на земјата во СЕПА и пред пристапувањето кон Европската Унија ќе ги отстрани техничките, правните и пазарните бариери меѓу нашата земја и земјите во Европа и ќе им овозможи на потрошувачите и бизнисите да плаќаат во евра, давајќи им ги истите права и одговорности, без разлика што не се во земја членка на ЕУ“, велат од НБРМ.

Народна банка, МИА

Со поврзувањето со платежната инфраструктура во СЕПА ќе се забрзаат и олеснат плаќањата, што се очекува да влијае и на нивниот обем, а следствено и на намалување на трошоците за процесирање. Со тоа се очекува да се намалат и трошоците за корисниците на платежните услуги, како големите компании така и трговците на мало и малите и средните претпријатија, јавниот сектор и потрошувачите, објаснуваат од банката.

Во следниот период, со поддршка од Светската банка, освен законските усогласувања, треба да се извршат и технички усогласувања меѓу НБРМ, банките и операторите на платните системи. Како можен рок за завршување на овој процес се споменува крајот на 2025 година.

Поддршката од Светската банка е во рамките на проектот на Европската Унија за создавање заеднички регионален пазар на шесте земји од Западен Балкан, а потоа и нивно полесно интегрирање во СЕПА. Процесот на координација со другите централни банки во регионот е во тек, а целта е побрзо да се премостат законските и техничките проблеми на патот кон СЕПА.

Кои земји се членки на СЕПА?

Од НБРМ велат дека од 2020 година вклучувањето во СЕПА е овозможено и за земји што не се членки на ЕУ. Тие земји треба да аплицираат пред Европската комисија и Европскиот платен совет. Во процесот на апликација треба да докажат дека земјата е подготвена, дека исполнува критериуми за блиски економски и правни односи со ЕУ.

Подготвеноста се проценува преку „функционалната еквивалентност на националното законодавство со законодавството на ЕУ што ги регулира плаќањата и финансискиот сектор, конкуренцијата и заштитата на личните податоци, како и техничката подготвеност за извршување платежни трансакции во евра“, велат од НБРМ.

СЕПА е иницијатива на Европската банкарска индустрија, создадена со поддршка на Европската комисија и Европската централна банка, која има цел да воспостави интегрирана област за извршување плаќања во евра и да овозможи прекуграничните плаќања во евра да се извршуваат лесно и ефикасно како и домашните плаќања.

Таа се состои од 27 земји членки на Европската Унија - ЕУ (Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Кипар, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Ирска, Италија, Латвија, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија и Шведска), три земји од Европската економска област - ЕЕА (Исланд, Лихтенштајн и Норвешка) и шест земји што не се членки на ЕЕА, а на кои е проширен географскиот опсег (Андора, Монако, Сан Марино, Швајцарија, Обединетото Кралство и Ватикан).