Глобален минимален данок: Македонија ја губи атрактивноста кај странските инвеститори?

Од почетокот на годинава во сила се глобалните правила против базна ерозија (GloBE Rules) со кои се воведува глобална стапка за ефективно оданочување од 15 отсто за најголемите мултинационални компании во светот (минимален данок). Овие правила се дел од глобалниот договор за меѓународна даночна реформа од 2021 година, кој е постигнат во рамките на ОЕЦД, а ги засегаат и поголемите странски компании што работат во Македонија. Анализираме што значат новите правила, како се применуваат и кој ќе плаќа во земјава, но и како ќе влијае тоа на инвеститорите.

Правилата ќе важат за компаниите со консолидирани финансиски приходи од над 750 милиони евра годишно во најмалку две од четирите години што ѝ претходат на тестираната година. Според тоа, новите правила се однесуваат на околу 8.000 мултинационални групации.

Регулативата што го вклучува и новото даночење ја прифатија 140 држави низ светот, но Европската Унија (ЕУ) предничи во процесот на транспонирање во домашното право. Уште на крајот на 2022 година ЕУ ја донесе директивата што е задолжителна за сите земји-членки, па почнувајќи од годинава земјите-членки треба да ја имплементираат во националното законодавство.

„Целта на правилата е да се демотивираат бизнисите да го префрлаат профитот во јурисдикции со ниски даноци и да се ограничи таканаречената ’трка до дното’ – битка меѓу земјите да привлекуваат инвестиции по пат на намалување на стапките на данок на добивка и воведување даночни ослободувања и олеснувања“, објаснуваат за „Блумберг Адрија“ даночните експерти од „Прајсвотерхаускуперс“ (ПвЦ - PwC) Скопје.

Правилата ги погодуваат странските фирми во земјава

Фер оданочувањето е основата на глобалниот минимален данок, велат и од Делагацијата на германското стопанство во Македонија (АХК) за „Блумберг Адрија“. Новиот данок, ако се спроведе како што е пропишан, ќе создаде рамноправни услови за компаниите во светот, вели директорката на АХК Северна Македонија, надлежна за Косово и Албанија, Антје Ванделт.

 Антје Ванделт,директорката на АХК Северна Македонија, надлежна за Косово и Албанија

„Од аспект на компаниите во Германија, глобалното минимално оданочување ќе помогне даночната конкуренција да се постави на фундамент кој ќе биде фер. Одлучувачки фактор во ова е дека договорот кој се постигна, заедно со сите прописи, се однесува на сите земји во Европа. И само ако новиот минимален данок биде наплатен насекаде, ќе може да се создаде рамноправно поле за игра и само тогаш компаниите нема да бидат обесправени“, вели таа.

Обврската за плаќање на минималниот данок ја брише предноста што ја имаше земјава во однос на другите земји. На пример, компаниите во Србија и сега плаќаат 15 отсто корпоративен данок на државата и сега не се засегнати од новите правила.

Големите странски компании што работат во земјава ќе бидат засегнати од новата давачка затоа што стапката за данок на добивка во Македонија изнесува 10 отсто, односно е пониска од минималната стапка што ја пропишуваат новите правила.

„Наједноставно кажано, правилата функционираат на тој начин што првенствено се пресметува ефективната даночна стапка (ЕДС) на данок на добивка за секоја од јурисдикциите во кои работи мултинационалната групација, а потоа таа стапка се споредува со минималната стапка од 15 отсто. Ако ЕДС на ниво на јурисдикција е помала од минималната стапка од 15 отсто, на разликата се доплаќа т.н. дополнителен данок. Ако, пак, ЕДС е еднаква или повисока од 15 отсто на ниво на јурисдикција, нема дополнително оданочување“, објаснуваат од ПвЦ.

МИА

Странските компании во земјава што работат во економските зони се ослободени од плаќање данок на добивка, тие пак што се надвор од зоните користат индивидуални мерки на државна помош поврзани со данокот на добивка. Оттука, различно ќе биде оданочувањето затоа што новите правила прават разлика меѓу два типа даночни намалувања – повратно и неповратно даночно намалување.

„Повратното даночно намалување се смета за приход и ја зголемува добивката GloBE на локалното друштво, додека неповратното даночно намалување директно ја намалува неговата GloBE ЕДС. Оттука, доколку домашните даночни ослободувања се сметаат за неповратни во согласност со правилата GloBE, принципиелно, ќе имаат понеповолен ефект во однос на трошокот за дополнителен данок за овие компании“, велат од ПвЦ.

Ќе остане ли Македонија посакувана инвестициска дестинација?

Со воведувањето на минималниот данок се брише предноста што ја имаше земјава во однос на другите земји. На пример, компаниите во Србија и сега ѝ плаќаат 15 отсто корпоративен данок на државата и сега не се засегнати од новите правила.

Според информациите на „Блумберг Адрија“, засегнатите компании и Владата минатата година во два наврата разговарале за ефектите од новите правила. Првиот состанок на оваа тема се одржал на крајот на јуни, а вториот во октомври.

Во записниците од состаноците во кои нашата редакција имаше увид стои дека „големите компании се носители на извозот и економските перформанси на земјата и во таа насока Владата ќе се стреми да не биде една од првите земји што ќе ја имплементираат оваа мерка, со што ќе се одржи конкурентноста на македонските компании“.

Во одговорите на прашањата на „Блумберг Адрија“, пак, од Министерството за финансии велат дека „Македонија од октомври 2021 година пристапи кон двостолбното решение на инклузивната рамка на ОЕЦД/Г20, со кое се воведува квалификувана домашна минимална стапка на дополнителен данок на добивка што се однесува на компаниите ќерки или подружници на мултинационалните компании што се даночни резиденти во нашата земја. Оттука се вршат длабински анализи на потенцијалниот импакт од примената на правилата GloBE и опфатот на компаниите што би биле предмет на глобалната минимална стапка“.

МИА

По завршувањето на овие анализи, Владата ќе согледа колкаво ќе биде влијанието и ќе ги разгледа опциите за следните чекори.

„Детални анализи на состојбите и можностите од потенцијалното воведување поинакви даночни поволности со кои би се намалило влијанието од глобалниот минимален данок ќе бидат спроведени по окончувањето на процесот на процена на влијанието на правилата GloBE врз даночните резиденти во нашата земја“, велат оттаму.

Даночните експерти од ПвЦ, пак, ги советуваат мултинационалните претпријатија што се присутни во земјата добро и навремено да се подготват за примената на правилата, најпрво да направат детална анализа за да не се случи да бидат изненадени.

„Со оглед на тоа што станува збор за сложени даночни пресметки што бараат многу информации од разни јурисдикции, би ги советувале да ги приспособат системите да можат да генерираат податоци потребни за пресметки и даночни пријави во согласност со правилата GloBE. Исто така, треба да ги запознаат вработените со новите даночни обврски, но и да ангажираат дополнителни ресурси во насока на усогласување со барањата на новите правила, доколку е потребно тоа“.

Владата да најде начин парите да останат дома

Што се однесува на Владата, и таа би требало да направи детална анализа на ефектот од новите правила за македонските компании.

Во рамките на оваа анализа, од ПвЦ велат дека Владата ќе треба да утврди колку македонски компании се засегнати, која е нивната ефективна даночна стапка и добивка според новите правила, колкав дел од нивната добивка е ослободен од оданочување, па врз основа на тоа да процени колкав би бил потенцијалниот износ на дополнителен данок што би се должел за нив во странство.

МИА

„Доколку овој износ е значителен, Владата треба да размисли дали да воведе квалификуван домашен дополнителен данок, врз чија основа овие средства, наместо во странство, ќе се влеат во домашниот буџет. Дополнително, препорачливо е Владата да ги анализира постојните даночни ослободувања и намалувања и доколку е потребно, во насока на намалувањето на трошоците за дополнителен данок за македонските компании, да ги реструктурира по примерот на други држави што веќе се одлучија на тој чекор“, советуваат даночните експерти од ПвЦ.

Каде и како се плаќа данокот?

Даночните експерти објаснуваат дека има две правила според кои се одредува во која држава да се плати дополнителниот данок.

Според примарното правило, се применува пристапот одгоре надолу, што значи дека македонска компанија, опфатена со новите правила, ќе плати данок во земјата на компанијата мајка што е највисоко во сопственичката структура на групацијата ако таму се применуваат новите правила. Ако тие не се применуваат, тогаш правото на пресметување дополнителен данок се пренесува надолу, на следната компанија мајка во групацијата што се наоѓа во држава со применливи правила.

Резервното правило (Under-Taxed Payments Rule-UTPR) е со одложена примена од 2025 година и ќе важи во случај примарното да не може да се реализира.

Пресметката на данокот е доста комплексна, објаснуваат од ПвЦ. Почетна точка за примена на правилата се финансиските извештаи на друштвото, на кои се прават низа специфични приспособувања за да се пресмета добивката во согласност со новите правила. Тоа значи дека во пресметката не може едноставно да се земат податоците од поднесениот даночен биланс за данок на добивка на македонската компанија.

„Дополнително, даночната основа за дополнителен данок на македонското друштво би се намалила за добивката што друштвото ја остварило од суштинска економска активност во земјата (т.н. substance-based carve-out). Тоа намалување се пресметува како одреден процент од вредноста на материјалните средства и трошоците за плати на локалното друштво. Па, така, доколку овие вложувања и трошоци се поголеми, поголем дел од добивката на македонската компанија би бил ослободен од дополнителен данок“, велат даночните експерти од ПвЦ.

Во секој случај, новиот данок ќе донесе и нови бирократски оптоварувања за компаниите. Но, германските комори веќе бараат начини за поедноставување на процедурите, вели директорката на АХК.

„На пример, треба да се развијат нови комплексните системи кои ќе треба да се имплементираат во постоечките софтверски и хардвери решенија кои ги користат компаниите. Германската комора за индустрија и трговија во Берлин, која воедно е дел и АХК Северна Македонија се изјасни за поедноставување на регулативите во периодот на транзиција, дадените препораки беа прифатени“, вели Ванделт.

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар