Глобална ранг-листа: Пад на македонскиот стартап-екосистем, како е во регионот?

Македонија се најде на 77-то место на листата од 100 земји рангирани во новиот извештај Глобален стартап-екосистем за 2024 година, што е пад за седум места во однос на претходната година. Од земјите од регионот Адрија, подобри од нас се Хрватска (на 48-то место), Словенија (на 51-то место) и Србија (на 53-то место), а полошо е рангирана само Босна и Херцеговина (на 96-то место). На првите три места, како и минатата година, се пласираа Соединетите Американски Држави, Велика Британија и Израел. 

Извештајот што секоја година го подготвува истражувачкиот центар „Стартапблинк“ (StartupBlink) врз база на повеќе параметри има цел да им помогне на носителите на политики во јавниот сектор во носењето подобри одлуки за развој на стартап-екосистемите, како и да им помогне на менаџерите при одлуките за лоцирање на нивните стартапи.

Во извештајот се рангираат и стартап-екосистемите во илјада града во светот. Скопје е единствениот град од земјава што е рангиран, а се најде на 537-то место, што е пад од дури 80 места во однос на 2023 година. Од регионот Адрија се рангирани вкупно десет града, а најдобар пласман има Белград, на 181-то место.

Одливот на мозоци главен предизвик за Македонија

Претприемачкиот екосистем во Македонија неодамна покажа напредок благодарение на напорите на локалните претприемачи и одличната работа на „Стартап Македонија“ и Фондот за иновации и развој на технологија (ФИТР), иако вториот минува низ дестабилизирачки промени, се наведува во извештајот. Се укажува дека мноштвото стартапи во Македонија добиваат поддршка во раната фаза на финансирање преку државно спонзорираниот ФИТР, но и дека македонските инвеститори се соочуваат со предизвици да најдат висок потенцијал меѓу стартапите што веќе ја достигнале фазата на валидација.

„ИКТ-секторот во Македонија е многу активен на меѓународните пазари. Многумина талентирани работници склучуваат договори од далечина за глобалните компании, додека неколку меѓународни центри за испорака и некои локални компании го извезуваат своето производство бидејќи регионалниот пазар е доста мал. Други стартапи се развиваат во сектори како храна, мода или машини“, пишува во извештајот.

Во документот се потенцира дека главниот предизвик на земјата е одливот на мозоци и дека проблемите во однос на зачленувањето во ЕУ ја намалуваат мотивацијата кај претприемачите, кои имаат тенденција да емигрираат во подобредојдени екосистеми.

„Многу од најталентираните Македонци ја напуштаат земјата во потрага по подобри можности на друго место. И покрај тоа, работниците од ИКТ-секторот имаат можност да останат во земјата и да добиваат конкурентни плати поради придобивките од тоа што живеат во околина со ниски трошоци“, се наведува во извештајот.

Се препорачува Владата да одвои повеќе ресурси за локалниот технолошки екосистем што би биле достапни во транспарентен процес за да се намали одливот на мозоци.

„Друг чекор што може да го преземе Владата е да поттикне големи финансиски услуги, како ‚Пејпал‘ (Paypal), да работат во земјата, дозволувајќи им на претприемачите да ги извршуваат основните трансакции потребни за да се работи со меѓународен стартап“, пишува во извештајот, во кој се додава дека „со тоа што Скопје е еден од најисплатливите технолошки центри на Балканот, базен со висококвалификувани таленти, силни ИТ-програмери и извонреден стартап-ентузијазам, Македонија има голем потенцијал да расте“.

ИТ-секторот мотор за раст во Србија

Во годинашниот извештај за Србија се наведува дека српскиот ИТ-сектор е најпрепознатливиот мотор на економскиот раст во земјата.

„Поради достапноста, Србија стана центар за фриленс хонорарци за западните компании. Еден од предизвиците на земјата е да ги убеди ИТ-талентите да тргнат по неизвесниот пат на претприемаштвото во услови на релативно изобилство на достапни аутсорсинг работни места“, пишува во извештајот.

Кога станува збор за финансирањето, се наведува дека владата директно ги поддржува иновативните активности преку Фондот за иновации на Србија.

„Дополнително, ’Србија венчрс’ (Serbia Ventures) работи на поттикнување поединци со висока нето-вредност во инкорпорирање фондови за ризичен капитал во Србија. Друга иницијатива од јавниот сектор - Стратегијата за развој на стартап-екосистеми на Република Србија има цел за забрзување на српските стартап-екосистеми преку идентификување и поддршка на успешните стартапи и интегрирање на претприемаштвото во сите нивоа на образование“, укажуваат од „Стартапблинк“.

Оттаму додаваат дека со таква поддршка од јавниот сектор, а со оглед на импресивниот талент во земјата, веројатно е дека ќе се појават нови успешни приказни.

„Се надеваме дека во иднина српските стартапи ќе се фокусираат повеќе на меѓународните пазари и ќе ги направат нивните екосистеми попрепознатливи на глобално ниво“, пишува во извештајот.

Хрватска има најперспективна стартап-сцена

За Хрватска се вели дека е земја што може да се пофали со една од најперспективните стартап-сцени на Балканот и дека главниот град Загреб се развива во регионален стартап-центар.

„Во градот постои силна мрежа за поддршка со многу стартап-настани и конференции, а земјата неодамна го усвои еврото, што го олеснува проширувањето на другите европските пазари. Хрватска покажа извонреден потенцијал откако се приклучи кон клубот на еднорози со ‚Инфобип‘ и ‚Римац’“, пишува во извештајот.

Во него се укажува дека на моменти се чини дека Хрватска следи проблематичен пристап вообичаен во ЕУ односно поттикнување на претприемаштвото со грантови наместо да дозволи приватниот сектор, засегнатите страни и инвеститорите да го водат патот.

„Иако грантовите помагаат, тие исто така создаваат затворен систем наместо отворање кон ЕУ и глобалниот пазар“, пишува во извештајот.

Во него се додава дека друг главен елемент што  го забавува растот на екосистемот е статусот на Хрватска како популарна туристичка дестинација.

„Тешко е да се убеди младата популација да појде на неизвесно стартап-патување кога лесни пари од сместувачките и туристичките услуги се толку достапни. Уште една недостиг од локалните екосистеми е неуспехот да се слават нивните херои. Таквите достигнувањата често се минимизираат, а понекогаш постои и перцепција дека дури било неправедно што успеале. Тоа не е начин на размислување што носи раст на екосистемот и, наместо тоа, ги турка потенцијално успешните претприемачи далеку“, се наведува во извештајот.

И во Хрватска се посочува на трендот на зголемување на бројот на млади луѓе што ја напуштаат земјата.

„Како одговор на овој одлив на мозоци и во обид да се дополни домашната работна сила, земјата издаде дигитална номадска виза. Сепак, влијанието на овие видови визи е дискутабилно, бидејќи дигиталните номади не се склони да останат многу долго на иста локација“, се истакнува во извештајот. 

Словенија може да стане Сингапур

Во образложението за Словенија се наведува дека таа има најжива економија во однос на сите земји што беа дел од поранешна Југославија, уживајќи во близината на Истокот и на Западот и граничењето со Австрија, Хрватска, Унгарија и Италија. 

„Во земјата стартап-екосистемите се поддржани со активни напори од јавниот сектор да ги подобри регулативите и да обезбеди подобри услови за иновации на претприемачите. Сепак, Словенија сè уште не го исполнува својот вистински потенцијал како мала и агилна земја што би можела да им даде приоритет на иновациите, слично како Естонија и Сингапур“, се наведува во извештајот.

Од „Стартапблинк“ посочуваат дека словенечките стартапи имаат пристап до различни видови финансирање, вклучувајќи и од владата преку Словенечкиот претприемачки фонд и „СИД банка“.

„Регионално, Словенија се бори да го одбрани својот статус на стартап и економски центар со оглед на растот на екосистемите во понаселените земји, како што се Хрватска и Србија. Досега словенечкиот стартап-екосистем не се движи доволно брзо за да го зацврсти статусот на нацијата како водечки регионален центар“, пишува во извештајот. 

Од „Стартапблинк“ изразуваат верување дека во иднина Словенија може да формира моќни екосистеми како другите земји со мала популација во Европа, со оглед на способноста за брзо движење и спроведување револуционерни стратегии. 

„Прашање е дали јавниот сектор ќе имплементира нетрадиционални развојни стратегии или ќе игра безбедно и ќе се откаже од значајно влијание и дали словенечките претприемачи конечно ќе се стремат кон изградба на значителни глобални стартапи“, пишува во извештајот.

Геополитиката пречка за потенцијалот на БиХ

Во извештајот се констатира дека Босна и Херцеговина е фасцинантно место, полно со талентирани луѓе, но и дека се соочува со проблематична геополитичка ситуација, која создава предизвици и неизвесни услови за нејзините локални претприемачи.

„Геополитичките пречки заедно со сложените административни процедури ѝ отежнуваат на оваа прекрасна земја да ги убеди големите глобални корпорации да ја ангажираат нејзината талентирана работна сила“, се наведува во извештајот. 

Во него се посочува дека, според Светската банка, јавните политики и иницијативи ги фаворизираат јавниот пред приватниот сектор, потрошувачката над инвестициите и увозот над извозот, што го ограничува растот на приватниот сектор.

„Овие фактори поттикнаа многу талентирани ИТ-професионалци да им ги понудат своите услуги од далечина на компании од Запад и резултираа со одлив на мозоци бидејќи талентираните Босанци се преселуваат во земји што нудат подобри можности“, пишува во извештајот.

Од „Стартапблинк“ посочуваат дека босанската стартап-сцена сè уште не е фокусирана на одредена индустрија и дека има стартапи во области како што се е-трговија, блокчејн-технологија, човечки ресурси и многу други индустрии.

„Слично на другите земји на Балканот, ИТ-аутсорсинг индустријата е популарна, но работите се менуваат и, со вистински поттик, Сараево може да стане важен технолошки центар во регионот. Рационализирање на административните процеси и создавање можности за вмрежување се паметни чекори кон зајакнување на стартап-екосистемот во Босна и Херцеговина“, се наведува во извештајот.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар