Кој купи, а кој продаде годинава во Македонија? Следува бум

Компаниските спојувања и преземања не беа нешто особено во фокусот во македонската економија во годинава што изминува, со само неколку фактички преземања и некои неуспешни обиди.

„Орка холдинг“ во март годинава успеа да преземе 0,71 отсто од акциите на „Жито Полог“-Тетово, иако имаше понуда за преземање на уште 50 проценти од акциите; командитното друштво „Оилко“ во април 2024 година успеа да преземе 2,1 проценти од акциите на „Макпетрол“;  а кон крајот на октомври струмичката „Тотал инженеринг“, зад која стои Вице Заев, брат на поранешниот премиер Зоран Заев, успеа да стигне до вкупно 73,3 проценти од производителот на конфекција „Герас Цунев“ и исто толкав удел во консалтинг-фирмата на ова акционерско друштво.

Во финансискиот сектор, пазарот на спојувања и аквизиции исто така не се прослави. Потенцијалната зделка што се следеше со најголемо внимание во јавноста, обидот за преземање  на „Стопанска банка-Битола“ од „Комерцијална банка“ не успеа. Поточно, не се изјаснија позитивно по однос на понудата доволен број акционери што поседуваат обични акции со право на глас. Понудата за откуп на акциите по цена од 3.200 денари по акција беше прифатена од 149 акционери, кои имаат вкупно 45 проценти од сите акции, додека прагот на успешност беше одреден на 67 проценти плус една акција од вкупниот број обични акции со право на глас. Така, обидот на една од трите најмоќни банки во Македонија да преземе една помала банка и да го консолидира дополнително банкарскиот пазар не успеа, иако „Комерцијална“ имаше подготвено 20,3 милиони евра за преземање на „Стопанска-Битола“ .

Во делот на инвестициските фондови се случи конкретно преземање, односно купувањето на македонскиот разгранок на „Генерали инвестментс“ од страна на „НЛБ фондови“ за 2,5 милиони евра во мај, а последна вест деновиве беше купувањето на брокерската куќа „Иново брокер“ од страна на осигурителното брокерско друштво „ВФП Скопје“.

Пролетта некаде беше купена, од трет обид, топланата „Скопје Север“ за 350 илјади евра, од страна на „Орбита ИНВ“, инаку друштво за издавачка дејност, градежништво, трговија и услуги, со што „Топлификација АД Скопје“ престана да биде акционер во топланата.

Сѐ на сѐ, скромен ефект во доменот на спојувања и преземања во земјава, додека во регионот на Централна и Источна Европа (ЦИЕ) се случуваше поинаква динамика. Иако годината започна некако млако што се однесува до зделките на спојувања и преземања, сепак во второто тримесечје се случи вистинско стампедо - пораст на вкупната вредност на зделките од 256 проценти на 20,6 милијарди долари, преку 338 трансакции, според извештајот на „Ернст и Јанг“ (Ernst & Young). Меѓутоа, третиот квартал донесе пад од 55 проценти во вредноста на зделките и 17 проценти пад во нивниот број, резултирајќи со 9,3 милијарди долари низ 279 трансакции. Но, сума сумарум, на годишно ниво во регионот на ЦИЕ, барем во првите три квартали, имаше вкупен пораст на бројот на зделки од 12 проценти.

Во третиот квартал годинава Полска беше на врвот во овој регион според бројот на зделки, 81, што е за 17 проценти повеќе на годишно ниво, со вкупна вредност од 1,8 милијарда долари. Клучните сектори во кои се склучуваа овие зделки во Полска се технологија, енергетика, потрошувачки добра и трговија.

Во извештајот на „Ернст и Јанг“ од земјите од регионот Адрија е опфатена само Хрватска, која во вториот квартал имала 16 зделки на спојувања и преземања, а во третиот имала осум зделки. За вториот квартал нивната вредност е 426 милиони евра, додека за третиот бројките не се објавени.

Глобално закрепнување на сцената на СиП 

На светската сцена, пак, банкарите на Волстрит задолжени за спојувања и преземања (mergers & acquisitions – M&A) застанаа на нозе во 2024 година и сега чекаат да видат дали вториот мандат на Доналд Трамп ќе им донесе уште посилен ветер во грбот или, пак, ќе го подзакочи годинашниот залет.

Глобалната вредност на трансакциите за СиП порасна за 16 отсто годинава, на 3,1 билиони долари (3.100 милијарди долари) според податоците собрани од „Блумберг“, бидејќи централните банки ја зауздија инфлацијата и почнаа да ги намалуваат каматните стапки. Помалите трошоци за зајмување и силните пазари на капитал им дадоа на некои компании самодоверба и капитал за да направат зделки, а другите го искористија постпандемиското враќање во нормала за да ги поедностават своите бизниси преку продажба на средства и спиноф-операции.

Во последниве неколку недели се случи вистински наплив од СиП вредни повеќе милијарди долари секое, во секторите како рекламирање, градежни материјали и банкарство, бидејќи компаниите за приватен капитал великодушно ги одврзаа своите „ќесиња“ во потрага по поволни зделки на берзите низ Америка и Европа. Тоа предизвика силен замав во областа на СиП како што се приближуваме кон 2025 година.

„Може да ја почувствувате раздвиженоста низ канцелариите, разговорите околу можните зделки се сѐ почести, а тонот се промени. Се случуваат работи дури и последниве десетина дена пред празниците“, вели за „Блумберг“ Ерен Штенцлер, соосновач  и управувачки партнер во консултантската компанија „Лајонтри“ (LionTree LLC.). „Гледаме и некои разговори околу зделки од навистина голем калибар. Зделки што не изгледаа можни до пред два месеца, сега се повторно на маса“.

Бизнис-агендата на Трамп како закана и како можност

Постои силно уверување кај инвестициските банкари дека бизнис-агендата на Трамп уште повеќе ќе го стимулира бранот на СиП преку ослободувањето  повеќе кеш за аквизиции, затоа што тој најави намалување на корпоративните даноци и отстранување на регулаторните бариери за големи зделки низ сите бизнис-сектори.

„Сцената е горе-долу поставена за исклучително силна 2025 година што се однесува до зделките на СиП“, вели Ден Грабос, кој го води секторот за СиП во „Берклис“ (Barclays Plc) во Њујорк. „Изборите во САД поминаа и постои значителен оптимизам дека навлегуваме во бизнис-средина што ќе го стимулира растот и ќе ги намали регулациите. Сметам дека ќе продолжи темпото на трансакции низ целиот спектар на индустрии - од трансформациски зделки вредни по 10 милијарди долари и повеќе, но и повеќе зделки од средно ниво на пазарна капитализација“.

Но исто така се зема предвид и дека најавените царини на Трамп кон ЕУ и Кина би можеле да ги поттикнат повторно инфлацијата и потребата за покачување на каматните стапки. А, потенцијалните ризици, но и користа од активностите на СиП, се простираат и надвор од границите на САД, според банкарите.

„Изборот на Доналд Трамп истовремено е и закана и можност за активностите на СиП“, вели Метју Пигас, партнер во „Сентервју партнерс“ (Centerview Partners), стациониран во Париз. „Најголемата причина зошто тој е шанса, е затоа што исто така е и закана“.

Во Европа, велат банкарите, компаниите би можеле да ги преиспитаат своите операции за да останат конкурентни, што значи и барање можности за евентуално преземање на американски бизниси. Со тоа би го ублажиле потенцијалниот ефект на какви било царини кон ЕУ.

„Одлучноста на Американците при изборот на Трамп беше своевиден аларм за будење за европските компании“, вели Беноа д’Анжелин, основач и директор на консултантската фирма „Д’Анжелин“ (d’Angelin & Co.) со седиште во Лондон. „Сега тие не можат повеќе да речат дека Трамп е привремен феномен. Протекционизмот – како и трампизмот – би можел да биде поструктурен одошто мислевме сите“.

Најголема зделка на преземање направи „Марс“

Дури и среде несигурноста во пресрет на американските избори во ноември, зделките на СиП почнаа да земаат замав по две последователни години на пад на нивната вкупна вредност.

Најголемата зделка во САД, но и глобално, објавена во 2024 година се случи летоска, кога прехранбената компанија позната по чоколадната програма „Марс“ (Mars Inc.) го презеде производителот на ужинки „Келанова“ (Kelanova) за речиси 36 милијарди долари, сосе долгот на компанијата. Ова беше една од трансакциите вредни повеќе од 30 милијарди долари годинава, која следуваше по понудата на „Кепитал уан фајненшл“ (Capital One Financial Corp.) да го преземе ривалот „Дискавер фајненшл сервисис“ (Discover Financial Services), како и зделката на дизајнерите на чипови „Синопсис“ (Synopsys Inc.) за купување на софтверската фирма „Енсис“ (Ansys Inc.)

„Очекуваме регулаторната рамка под водство на Трамповата администрација да биде полабава“, вели Том Мајлс, шеф за СиП во „Морган Стенли“ (Morgan Stanley), коментирајќи ги изгледите за зделки од поголем обем во периодот што следува. „Тоа би им овозможило на компаниите што досега беа колебливи околу планирањето поголеми трансформациски спојувања да го сменат размислувањето и да помогнат во заживување на тој дел од пазарот“.

Надвор од САД, компаниите презедоа чекори за ослободување од единиците што го отежнуваат или на кој било начин го кочат работењето на основниот бизнис. Се случија операции на спиноф (англ. spin-off, кога компанијата мајка издвојува некоја дивизија/оддел како посебна компанија, сметајќи дека така одвоениот ентитет ќе остварува подобри резултати одошто во рамките на целата групација, н.з.) и продажба на компаниски сегменти вредни стотици милијарди долари, особено во Европа, како на пример кај фармацевтските гиганти „Санофи“ (Sanofi SA), групацијата за стоки за широка потрошувачка „Унилевер“ (Unilever Pls.) и хемиската компанија БАСФ (BASF SE.).

Оние компании што немаат преземено вакви чекори би можеле да станат цел на т.н. активистички инвеститори (англ. activist investors, инвеститор, обично специјализиран фонд за ризичен капитал, што купува значителен малцински удел во компанија котирана на берза со цел да го промени начинот како таа е управувана, за да ги подобри резултатите и, на крајот, нејзината вредност, н.з.), кои веќе почнаа да лансираат сѐ повеќе кампањи со наратив за СиП, откако се фокусираа на оперативни подобрувања и промени во лидерството во изминативе години.

На пример, индустрискиот гигант „Ханиуел интернашнл“ (Honeywell International Inc.) сега ја разгледува можноста за раздвојување, откако „Блумберг“ во ноември извести дека „Елиот инвестмент менаџмент“ (Elliott Investment Management) таму изградил позиција вредна повеќе од пет милијарди долари.

„Активистите во поголем дел од времето бараат различни начини да ја остварат својата цел. Сега сме во околности кога имаат повеќекратно поголем број на алатки на располагање“, вели Памела Кодо-Лоти, глобална оперативна директорка за активизам и акционерство во „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs Group Inc.). „Тие може да целат на оперативни подобрувања, поедноставување на портфолиото, СиП, и поврат на капиталот, исто така“.

Изгледи за големи спојувања и преземања во 2025 година

Веќе постојат изгледи за големи спојувања и преземања во 2025 година, со некои сѐ уште нерешени ситуации оставени да бидат „камче во чевелот“ во новата година.

Во Европа, на пример, италијанската банкарска групација „Уникредит“ (UniCredit SpA), под водство на гладниот за зделки шеф Андреа Орсел, продолжува со обидите за преземање на германската „Комерцбанк“ (Commerzbank AG). Оваа зделка би била иницијална каписла за долгоочекуваниот бран на консолидација во европскиот банкарски сектор. Во Азија, неизвесна е иднината на сопственичката структура  во „Севен енд холдингс“ (Seven & Holdings Co.) додека менаџментот на овој синџир на маркети бара начин како да се одбрани од понудата „тешка“ 46 милијарди долари на канадската „Алиментејшн Куше-Тард“ (Alimentation Couche-Tard Inc.). А во САД, пак, легендарни имиња, како производителот на чипови „Интел“ (Intel Corp.) и производителот на чоколада „Херши“ (Hershey Co.), предизвикаа интерес за преземање.

„Гледајќи напред во 2025-та, очекуваме компании од широк спектар на индустриски сектори да бараат начин преку големи СиП да го засилат и репозиционираат своето портфолио за следната фаза на раст“, вели Марк Мекмастер, глобален шеф за СиП во „Лазард“ (Lazard Inc.). „Стратегиските играчи веројатно ќе останат движечката сила во активностите на СиП“.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар