„Кар шерингот“ и електричните возила го менуваат рентакар-бизнисот во Македонија

Изнајмувањето возило одамна излезе од клишето рентакар за бизнис или туристичко патување. Тоа веќе не претставува ниту луксуз ниту начин на задоволување некоја конкретна потреба за која немаме соодветно превозно средство, туку повеќе се вбројува во стандардна ставка на трошок или стил на работа и живот. Сѐ почесто компаниите користат изнајмени возила за своите тековни деловни активности, исто како што и луѓето сѐ помалку патуваат со сопствени автомобили, а изнајмуваат возило таму каде што престојуваат за да бидат мобилни локално.

Надвор од вообичаеното еднодневно или повеќедневно изнајмување возило, редовна практика стана и долгорочното изнајмување, како и употребата на такви возила мерено во часови или дури и минути.

Откако во 2020 година поради пандемијата на ковид секторот претрпе голем пад, глобалната рентакар-индустрија е во фаза на закрепнување и експанзија. Во 2024 година глобалните приходи се проценуваат на околу 143 милијарди долари. Според пазарните анализи, просечната стапка на раст на годишно ниво се движи меѓу осум и 10 проценти.

Процените покажуваат дека трендот на раст ќе продолжи – глобалниот пазар годинава би достигнал околу 158 милијарди долари, додека во 2030 година би се искачил на 230 милијарди долари. Тоа би значело речиси двојно зголемување за една деценија. 

Овој континуиран раст е одраз на силната глобална побарувачка за флексибилен превоз и закрепнувањето на патувањата во светски рамки. Анализите покажуваат дека иако Северна Америка (предводена од САД), Европа и азиско-пацифичкиот регион се главните пазари, сепак Југоисточна Европа (вклучувајќи го и Балканот) се посочува како брзорастечки пазар во оваа индустрија.

Најголем удел во светскиот колач има Северна Америка, поточно САД, чие учество моментално е околу 35 проценти, а се проценува дека ќе ја задржи лидерската позиција зголемувајќи го уделот на пазарот на 40 проценти до 2030 година. „Евромонитор“ (Euromonitor) го оценува овој пазар како зрел, со фокус на аеродромски изнајмувања, но и сè поголема урбана мобилност.

Вториот по големина пазар, Европа, држи околу четвртина од глобалниот пазар, но податоците покажуваат дека расте со побавно темпо отколку азискиот регион. Сепак, до 2030 година се очекува Стариот Континент да зграби до 30 проценти од уделот на глобалниот пазар. Притоа, Германија е најголемиот играч, на која отпаѓаат 28 проценти од европскиот бизнис, а следуваат Велика Британија, Шпанија, Франција, Италија и Грција, кои како популарни туристички земји генерираат висока побарувачка за изнајмување возила на странци.

Сличен удел како Европа има и азиско-пацифичкиот регион, со тоа што таму растот е најбрз и двоцифрен (се движи меѓу 10 и 13 проценти), па се проценува дека до 2030 година овој регион ќе го надмине уделот на Стариот Континент.

Depositphotos

 

Уделот на Балканот во глобалната рентакар-индустрија е помал од пет проценти, но според „Ауторентал њуз“ (autorentalnews.com), платформа што ја следи индустријата за изнајмување автомобили и камиони, пазарот сè уште е во развојна фаза и бележи солиден раст поттикнат од туризмот. Оттука, се очекуваат забрзување паралелно со растот на туристите и влез на странски оператори. Притоа, значајно е да се напомене дека туристичкиот сектор на Балканот (особено во Хрватска, Грција и Црна Гора) носи зголемена сезонска побарувачка за изнајмување возила. „Ауторентал њуз“ посочува дека во регионот се присутни и меѓународните брендови преку франшизи, а се вложува и во дигитализација за подобра услуга.

Балканските оператори инвестираат во обновување на возните паркови и дигитализација, на пример воведување онлајн чекирање, целосно дигитално потпишување договори и мобилни апликации, за да се овозможи брзо и бесконтактно изнајмување, заклучува „Ауторентал њуз“.

„Перспективите за регионот се позитивни благодарение на растечкиот број на туристи (вклучувајќи ги и дигиталните номади во одредени градови) и подобрувањето на економската ситуација, која стимулира повеќе деловни патувања. Со растот, се очекува и Балканот постепено да се интегрира со преостанатите европски пазари“, се наведува на оваа специјализирана интернет-страница.

Искуството на долгогодишните играчи на пазарот и кај нас го потврдува трендот дека во летните месеци се зголемува изнајмувањето возила, особено за патување за одмор или кога иселениците се враќаат дома.

„ДЕБА Рентал кар“ е компанијата што веќе 15 години е дел од бизнисот со изнајмување возила. Нивното искуство покажува дека најмногу автомобили се изнајмуваат за во земјава, иако во летните месеци значително е во пораст и изнајмувањето возила за надвор од државата, кога луѓето на тој начин обезбедуваат превоз и патуваат на одмор. Нивни главни клиенти се физички лица и ретко компании.

Приватна архива

 

Тие почнале со неколку возила и дури и во ера на агресивен маркетинг од фирмата не се одлучиле за таков чекор, туку препуштиле препораките на клиентите да си го направат своето, па низ годините значително ја зголемиле својата флота на возила за да можат да одговорат на сега веќе големата побарувачка.

Клиентите најчесто ги подигнуваат возилата од скопскиот аеродром, како и од Скопје, велат вработените во компанијата со кои разговаравме. Оваа фирма ги следи барањата на клиентите и обезбедува возила во согласност со побарувачката, па засега сѐ уште се базираат на возила со мотори со внатрешно согорување.

Приватна архива

 

Електричните возила ќе имаат многу поголем удел

Трансформацијата кон електричните возила (ЕВ) се одразува и во секторот за изнајмување автомобили. Како што расте продажбата на ЕВ, така и рентакар-бизнисот го следи трендот, па се очекува до 2030 година во Европа и Северна Америка значителен дел од флотите да бидат електрични модели (меѓу пооптимистичките предвидувања се дека половина од новите возила во овој сектор ќе бидат на електричен погон). Тоа значи дека компаниите што изнајмуваат возила ќе треба да инвестираат во полначи и инфраструктура или партнерства со мрежи на полначи, со цел да им обезбедат на клиентите лесно полнење. 

Во секој случај, видливо е дека и сега веќе сè повеќе изнајмувачи вклучуваат електрични и хибридни модели во своите флоти за да одговорат на побарувачката од еколошки свесните клиенти. Освен тоа, многу градови воведуваат нискоемисиони зони, па туристите или фирмите бараат изнајмување возила што ги исполнуваат еколошките стандарди. Така, на пример, компанијата „Херц“ (Hertz) на глобално ниво нарача илјадници електрични возила и дури партнерски им ги изнајмува на возачи на „Убер“ (Uber) во неколку метрополи.

Според истражувања на „Бизнис рисрч инсајтс“ (businessresearchinsights.com), воведувањето на ЕВ во флотите придонесува за околу 28 проценти од растот на индустријата во последните години. Иако електрификацијата засега е нерамномерна (поинтензивна е во Европа и Северна Америка, а послаба во некои земји на Азија), трендот е јасен: електричните автомобили стануваат неопходен дел од понудата.

Од гледна точка на бизнисот, ЕВ носат и пониски оперативни трошоци (струјата е поевтина од горивото, а одржувањето е поедноставно), што на долг рок може да ги намали трошоците на рентакар-компаниите.

И во Македонија има голем интерес за изнајмување електрични возила. Компанијата „Авант ту гоу“ (Avant2Go), иако е нова на македонскиот пазар, веќе е препознатлива по споделувањето автомобили, дизајнирано во согласност со принципите на одржлив соживот. Имено, подружницата на „Авант ту гоу“ во Скопје е активна од годинава, како прва целосно електрична платформа за споделување и изнајмување возила во земјата.

„Македонија претставува пазар со значителен потенцијал за развој на одржлива урбана мобилност, особено поради фактот што градовите се соочуваат со сообраќајни метежи, недостиг од паркинг и зголемена потреба за еколошки транспортни решенија. Нашата цел е да ја олесниме транзицијата кон ‘зелена’ мобилност и да ја направиме достапна за што поголем број граѓани и компании“, вели Дарко Стефановски, проект-менаџер на „Авант ту гоу“ во Скопје.

Приватна архива

 

Оваа рентакар-компанија во главниот град има флота што моментално вклучува повеќе категории електрични возила – од мали градски автомобили до компактни теренски возила (SUV). Стефановски вели дека најголем интерес корисниците покажуваат за возилата што нудат практичност за урбано возење, но истовремено се енергетски ефикасни и удобни за подолги патувања.

Моментално компанијата располага со стотина електрични возила, поставени на повеќе од 40 локации, кои, според нивните пресметки, заменуваат 1.500 приватни автомобили во градот, генерирајќи заштеда на јаглеродни емисии до 6.500 тони.

„Целта на компанијата до 2030 година е десеткратно подобрување во секој поглед: возниот парк да има над 1.000 ЕВ, кои ќе бидат распределени на повеќе од 300 локации и ќе заменуваат до 15.000 приватни автомобили во градот, што би заштедило до 65.000 тони емисии на ЦO₂. ‘Авант ту гоу’ ќе биде целосно интегриран дел од мултимодалните градски транспортни услуги, нудејќи модел што е поудобен и поекономичен од сопственост на приватен автомобил“, вели менаџерот.

Приватна архива

 

Потрошувачките навики се менуваат

Бизнис-клиентите најчесто изнајмуваат во работни денови (околу 90 проценти од бизнис-побарувачката е во деновите од понеделник до петок), додека другите клиенти повеќе изнајмуваат возила за викенд. 

Освен тоа, бизнис-клиентите често изнајмуваат поголеми или полуксузни модели или додаваат услуги како целосно осигурување, џипиес, вифи во возилото итн., бидејќи трошокот го покрива компанијата.

„На европските пазари, каде што сме присутни веќе подолго, се забележува премин од традиционално користење сопствено возило кон споделени модели на мобилност. Сличен тренд очекуваме и во Македонија“, вели Стефановски од „Авант ту гоу“, посочувајќи дека за да ја одржат конкурентноста, користат иновативни решенија – дигитална платформа, флексибилни пакети за компании Б2Б (англ. B2B- business-to-business) и интеграција на нови функционалности, како динамично тарифирање и оптимизација на локации.

Во Словенија, каде што „Авант ту гоу“ функционира веќе неколку години, инфраструктурата за ЕВ е многу поразвиена, со голема мрежа на јавни полначи и силна поддршка од државата.

„Во Македонија предизвик претставуваат токму ограничената инфраструктура и потребата од поширока јавна свест за предностите на електричната мобилност. Сепак, тука гледаме и предност – пазарот е нов, што ни овозможува да бидеме пионери и да изградиме силен екосистем од самиот почеток“, вели Стефановски.

Според него, за генерално да се подобрат условите за работа, клучно е да се инвестира во мрежа на електрични полначи низ урбаните средини, како и да се воведат стимулации за користење еколошки транспорт – даночни олеснувања, субвенции за зелени возила и поволности за деловни корисници. Исто така, како што вели тој, неопходна е поддршка од општините во делот на инфраструктурата и промоцијата на концептот за споделена мобилност (англ. shared mobility), кој им овозможува на корисниците да ги споделуваат транспортните услуги и ресурси.

Приватна архива

 

Уште едно поле што рентакар-компаниите го посочуваат за подобрување на условите за работа е осигурувањето на возилата. 

Еден од соговорниците, кој зборуваше под услов да остане анонимен, смета дека треба да се намали процентот на осигурување што се плаќа за каско-осигурување на возилата, бидејќи единствено кај нас се плаќала стопроцентна полиса за осигурување од автоодговорност и 100 проценти каско-осигурување, додека за рентакар-компаниите во сите соседни држави и во Европа тој процент е 30-40 проценти. Процентот, според нашиот соговорник, не е утврден со закон, туку самите осигурителни компании одредуваат да биде 100 проценти за каско и за автоодговорност. Тоа многу ги зголемува трошоците на овие бизниси, вели соговорникот.

Трендови во индустријата

Современата рентакар-индустрија се приспособува кон новите потрошувачки навики и технолошки промени. Се издвојуваат неколку клучни трендови што носат структурни промени и ја обликуваат индустријата на глобално ниво: електрификација на возниот парк и дигитализација и мобилни апликации. 

Се очекува дигиталната трансформација до 2030 да биде целосна и да се минимизираат традиционалните офлајн резервации (по телефон или на шалтер) бидејќи генерациите што  ќе бидат главни корисници (генерациите ипсилон и зед) претпочитаат да прават сѐ преку паметни телефони. Всушност, „Статиста“ (Statista) проценува дека до 2027 година користењето на традиционалните канали ќе опадне на околу 28 проценти од вкупните резервации, на сметка на онлајн резервирањето, кое ќе биде доминантно.

Depositphotos

 

Поради технолошките промени компаниите за изнајмување возила инвестираат во кориснички апликации што овозможуваат пребарување возила, онлајн плаќање и управување со резервацијата. На пример, многу фирми веќе нудат дигитална папка за документи, можност за онлајн чекирање пред подигнување на возилото и слично. Тоа не само што ја зголемува удобноста туку и ги намалува трошоците и времето за услугата. 

Освен тоа, дигитализацијата носи и поголема транспарентност – корисниците лесно можат да ги споредат цените, условите и рецензиите пред да изнајмат автомобил.

Бесконтактно изнајмување

„Ауторентал њуз“ посочува дека пандемијата ја забрза потребата од минимизиран контакт во процесот на изнајмување. Денес во тренд е развојот на целосно самостојна услуга за изнајмување – клиентот може да ја заврши целата процедура без директна интеракција со агент. Тоа вклучува дигитално потпишување договори, онлајн верификација на документи и отклучување на возилото со користење паметни телефони. Технологиите како паметни брави и ИОТ-уреди (англ. Internet of Things) во автомобилот овозможуваат возилото да се отклучи, заклучи и вклучи преку апликација, па клучевите не мора ниту да се подигнат физички. Компаниите поставуваат кутии или т.н. системи со паметни брави на паркинзите, каде што корисникот со кју-ар (QR) код или со блутут (Bluetooth) од телефонот го презема автомобилот. Овие погодности и постојаната достапност на услугите ја зголемуваат флексибилноста – корисниците можат да изнајмат или да вратат возило во кое било време без чекање во ред.

Depositphotos

 

Од друга страна, самоуслужното изнајмување исто така им помага на компаниите да работат со помалку персонал и пониски трошоци, а истовремено да привлекуваат клиенти што бараат брзина и безбедност. Овој тренд станува нов стандард во индустријата со оглед на тоа што истражувањето на „Грандвју рисрч“ (grandviewresearch.com) покажува дека 57 проценти од клиентите глобално изјавиле дека процесот на традиционално чекирање на шалтер е фрустрирачки и бавен.

Дигитализацијата ја зголемува профитабилноста

Со дигитализацијата компаниите собираат огромни количества на податоци – од навики на резервација на корисниците, преку податоци за користење на возилата, до надворешни фактори (летови, настани, временски услови). Современ тренд е употреба на напредна аналитика и вештачка интелигенција (ВИ) за оптимизација на работењето и подобрување на услугата. Еден од примерите е динамичното формирање цени (слично на авионските билети или хотелите). За да ги оптимизираат цените, големите компании користат алгоритми што ги анализираат нивоата на побарувачка во реално време, а ги земаат предвид и претстојните настани (летови што пристигнуваат, конференции, настани и фестивали во градот, состојба на автопатиштата и слично). Така, цената за изнајмување може да варира од ден на ден или дури од час на час, па софтверот може да одлучи да понуди промотивна цена за да привлече резервации во период на слаба побарувачка или да ја зголеми цената кога преостануваат малку слободни возила пред некој голем настан. Таквата практика им овозможува на операторите да ги зголемат приходите и искористеноста на возилата.

Податоците за потрошувачките навики се користат и за персонализирање на понудата. Преку софтверските системи компанијата знае што одреден клиент секогаш или најчесто изнајмува (како во однос на типот на возило, така и во поглед на дополнителните услуги), па може однапред да му понуди токму таква комбинација кога повторно ќе сака да резервира возило. ВИ почнува да се користи и за машинско учење преку анализа на десетгодишни податоци од милиони изнајмувања за подобро да се процени ризикот од секое ново изнајмување и оптимално да се одредат кауцијата и осигурителната премија за конкретниот изнајмувач. Се очекува тоа значително да ги намали трошоците за осигурување и штети, што на крајот може да резултира со поевтини, а сепак побезбедни изнајмувања.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар