.webp){kind=icon}
Секоја трета сметка за струја во земјава е со истечен рок за плаќање, а еден отсто од домаќинствата се пред присилна наплата. Ова го покажуваат последните податоци на „ЕВН Македонија“. Последното истражување на „ЕОС матрикс“, пак, покажува дека третина од граѓаните зеле кредит во последните шест месеци за да се справат со високите цени.
Овие податоци се доказ дека домаќинствата во земјава ја губат битката со инфлацијата. Но тоа не е случај само со Македонија туку и со цела Источна Европа.
Без разлика на мерките на централните банки за затегнување на монетарните политики, кои треба да ги поскапат парите, да ја намалат потрошувачката и да доведат до скротување на инфлацијата, жителите на Европа продолжуваат да се задолжуваат и со повисоки камати.
А расте и загриженоста на граѓаните. Според истражувањето на „ЕОС матрикс“, спроведено на 7.000 потрошувачи во 13 европски земји, дури 73 отсто од анкетираните потрошувачи се загрижени за иднината.
Македонците се задолжуваат за да се прехранат
Во последните шест месеци една четвртина од потрошувачите од Источна Европа се задолжиле и тоа е повеќе во однос на потрошувачите од Западна Европа. Во регионот Адрија, пак, најмногу се задолжувале Македонците, а најмалку Словенците.
Катерина Бошевска, генерална директорка на ЕОС Македонија и Косово, во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека истражувањето покажува некои битни разлики за причините за задолжување.
„Грaѓаните во Македонија се задолжуваат прво заради трошоците за храна, понатаму за здравство, греење и електрична енергија, со значителен пад следуваат реновирање, трошоци за бела техника за домаќинство, образование, високи еднократни трошоци, како купување автомобил, и трошоци за мебел. Споредбено, во другите земји во Источна Европа како причинители за задолжување и високи трошоци на прво место се трошоците за греењето и електричната енергија. Додека трошоците за храна се на трето или четврто место“, вели Бошевска.
Поголемите долгови носат помала платежна моќ, па, така, се забележува и влошување на плаќањето на сметките.
„Севкупно, навиките за плаќање во поглед на трансакциите меѓу деловните субјекти и потрошувачите и меѓу деловните субјекти во Европа значително се влошија во последните неколку години. Во моментов, секоја петта фактура во Западна Европа и секоја четврта фактура во Источна Европа или се плаќа доцна или воопшто не се плаќа. Имајќи ги предвид тековните економски цифри и високата инфлација, мора да очекуваме и натамошно влошување во однесувањето на клиентите во поглед на плаќањата“, вели Бошевска.
Ќе се влошува отплатата на кредитите
Дали ваквата ситуација ќе придонесе кризата со инфлацијата да се претвори во должничка криза? Според Бошевска, тоа води едно кон друго, особено во економиите што силно се засноваат на задолжувања.
„Во услови на инфлација, луѓето примарно се грижат за своите основни потреби и, во услови на раст на цените на основните намирници, очекувано е дека ратата за кредитот ќе стане не толку важна. Така, на пример, во нашето истражување еден од резултатите е и следниов факт: комуналните услуги се главен приоритет при плаќањето на сметките, особено во Македонија. Заемот и кредитите се рангирани на второ и трето место соодветно. Особено се очекува зголемување на задоцнета задолженост откако ќе се потрошат резервите на готовина, кои се трошат во моментов“, вели таа.
Катерина Бошевска, генерална директорка на „ЕОС матрикс“ за Македонија и Косово
Освен кај граѓаните, инфлацијата остава сериозни последици и кај компаниите, а состојбата со плаќањето на ратите за кредит дополнително ќе се влошува поради влошувањето на ликвидноста на фирмите. Допрва ќе се зголемуваат деновите за исплата на обврските за кредити што ги имаат компаниите.
„Бројките покажуваат дека наплатата е значително отежната во споредба со изминатите неколку години. Во градежништвото се забележани највисоки долгорочни обврски по заеми и кредити, таму една компанија чека повеќе од 300 дена за да ги наплати своите побарувања, додека во ИТ-секторот наплатата е многу подобра, таму е 22-23 дена, но тоа е помоќен сектор, со поголемо инвестирање и во човечки ресурси и во наплата“, вели Бошевска.
Народната банка на Македонија од април лани во континуитет ја зголемува референтната камата и таа сега изнесува 5,25 отсто, што е највисоко ниво во последната деценија.
Како резултат на мерките растат и каматите на кредитите, а тоа е најочигледно кај новоодобрените кредити, каде што каматната стапка надмина пет отсто.
