Можеме ли ние од Европа со Кина и САД: Прашавме експерти

Европа е еден од најиновативните, најбезбедни и најнапредни региони во светот, но тоа не е доволно. Стариот Континент, според клучните показатели, заостанува зад САД и губи во трката со Кина.

Според податоците на Евростат, БДП по жител во ЕУ е за 27 отсто понизок споредено со САД. Тоа главно се должи на тоа што европските компании заостануваат во поглед на нивните капацитети и перформанси во споредба со американските.

Вложувањето во истражување и развој кај европските компании во периодот од 2015 до 2022 година е речиси за двапати помало отколку кај американските, нивните инвестиции се за 1,6 пати помали, а растот на приходите за 1,5 пати помал.

Кога станува збор за Кина пак, земјата троши од два до пет проценти од БДП на сопствени индустриски политики. Европа и тука заостанува, троши еден отсто од БДП за таа намена.

Дигитализација на европската индустрија

Европската конкурентска предност е главно во високотехнолошкото индустриско производство (автомобилска индустрија - дизел-возила, машинска индустрија, воздухопловство и фармацевтски производи), како и во услугите со висока додадена вредност, вели за „Блумберг Адрија“ Елена Макревска-Дисоска, професорка на Економскиот факултет во Скопје.

„Потребен е поттик за овие индустрии преку дигитализација со цел Европа да го одржи и забрза својот развој. Дигитализацијата треба да обезбеди широка примена на дигитални алатки и поголема поддршка за менаџментот преку клучните дигитални технологии, како што се вештачка интелигенција, квантно пресметување (quantum computing), микроелектроника, веб 4.0, виртуелна реалност и сајбер-безбедност. Европа значително заостанува во имплементација на вештачката интелигенција и квантното пресметување“, вели Макревска-Дисоска.

Податоците покажуваат дека во 2023 година Европа инвестирала 1,7 милијарда долари во создавање технологија за вештачка интелигенција, за разлика од САД, кои вложиле 23 милијарди долари во таква технологија.

Оттука, ЕУ треба да ги зголеми инвестициите во истражување и развој во приватни и јавни компании во областите на вештачка интелигенција што би нашла примена во здравството, индустријата и одбраната, смета Макревска-Дисоска.

„Европа би можела да се фокусира на развивање  нови форми на банкарство (вклучувајќи ја блокчејн-технологијата), примена на вештачката интелигенција во здравството или B2B апликации и сл. Притоа, треба да користи пристап на преземање (во области во кои заостанува) или развивање нова технологија. За да успее, Европа треба да ја приспособи својата регулаторна рамка со цел да привлече човечки капитал, да го олесни основањето нови компании, да влијае на задржување високотехнолошки компании на европско тло и да создаде кластери околу странските иновативни фирми што функционираат во Европа“, вели таа.

Продлабочување на единствениот европски пазар

За да се реализира целосниот потенцијал на Европа, нужно е европскиот пазар навистина да стане единствен. Тоа подразбира отстранување на бариерите на ниво на земјите членки во поглед на услугите, како и во поглед на прекуграничното обезбедување услуги (малопродажба, градежништво, туризам, деловни услуги и енергетски сектор). Потребно е да се зголемат инвестициите на пазарот на капитал и да се комплетира банкарската унија. Потребна е поголема поддршка за отворање нови компании, како и обезбедување финансиска помош, даночни олеснувања и пристап до т.н. ризичен  капитал (англ. venture capital).

„Унијата има простор за продлабочување на единствениот европски пазар во поглед на слободното движење на стоки, услуги, капитал и лица. Одредени истражувања покажуваат дека тој е комплетиран само 75 отсто. Така, на пример, постои потреба од хармонизирање на корпоративните даночни стапки, со оглед дека постојат значителни разлики помеѓу земјите; намалување на регулативите во поглед на водење бизнис и олабавување на регулативите на пазарот на трудот“, вели професорката Макревска-Дисоска.

Потребни се промени и во образовните системи во ЕУ. Тие треба да се ориентираат кон создавање вештини, критично размислување и поттикнување иновации. Во однос на постојните работници, потребни се политики за доквалификација и преквалификација. Еден таков пример е „Пактот за вештини“ (Pact for Skills), во кој соработуваат повеќе од 20 автомобилски компании, вклучувајќи ги „Рено“ и „Фолксваген“, и чија цел е да им се помогне на повеќе од 700.000 автомобилски работници да креираат вештините што им се потребни за зелената транзиција и иновациите.

Намалување на увозната зависност

Европа е во неповолна позиција во однос на Кина и САД и поради увозната зависност. Во таква ситуација, во време кога приоритет на ЕУ е зелената транзиција, се воведуваат царини во висина од 48 отсто за увезените електрични автомобили од Кина. Причините за овој чекор се јасни, европските автомобили се ценовно и технолошки неконкурентни во однос на кинеските автомобили. Понатаму, електричните автомобили трошат многу струја, која Европа ја увезува. Во 2021 година Европа увезе 55 отсто од вкупната енергија што ја користи. За споредба, Кина увезува 25 отсто, додека САД е нето-извозник.

Проблематични се и синџирите за снабдување. Кина контролира 80 отсто од глобалните синџири на вредност на графит (клучна компонента во производството на електрични батерии за автомобили) и во декември 2023 година целосно го забрани извозот на графит. Во 2021 година САД контролирале 35 отсто од синџирите на снабдување на полупроводници, додека ЕУ само 10 отсто.

Токму поради овие причини, според Макревска-Дисоска, ЕУ ќе треба да го преиспита и пристапот кон зелената економија и да мобилизира значителни средства за поддршка на зелените и дигиталните индустрии.

„ЕУ треба да ги поттикне домашното производство и капацитетите за рециклирање на критичните суровини од кои зависи економската трансформација, како и интензивно да вложува во истражување и развој, што би креирало иновации во областа. Така, на пример, неодамна шведската компанија ’Нортволт’ (Northvolt) произведе нови батерии без литиум, кои се одржливи, поевтини и кои не зависат од ретките суровини како кобалт и никел. Само на тој начин ЕУ ќе се заштити од ризиците од поттикнување глобална трка за субвенции или протекционистичка спирала“, вели таа.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар