.webp){kind=icon}
Не е опасно да купиш чанта „луј витон“ од Шутка за 1.500 денари, опасно е кога ќе платиш многу, многу повеќе, а пак си купил фалсификат. А, во Македонија речиси сè се фалсификува.
„На македонскиот пазар најчесто се фалсификуваат производи за секојдневна употреба (храна и пијалаци, и тоа алкохолни и безалкохолни) и луксузни марки, кај народот популарно наречени брендирани производи, и тоа облека, обувки, чевли, патики, влечки, чанти, очила за сонце, ремени, поло-маички, парфеми и сл.“, вели во изјава за „Блумберг бизнисвик Адрија “, Валентин Пепељугоски, адвокат од областа на индустриската сопственост.
Валентин Пепељугоски/ Приватна архива
Според него, фалсификуваната стока се продава насекаде, за жал, и во бутици, но најчесто брендовите се продаваат во приватни станови, како во случајот со Мадам Пепи (случајот од 2010 година, кога во потрага по дрога, полицијата во приватен стан најде луксузна облека што ѝ била продавана на домашната и српската естрада).
„Овие фалсификувани производи може да се најдат на пазарите, што и не е толку опасно, затоа што никој не може да очекува да купи чанта „луј витон’ за 1.500 денари и маичка ’лакост’ за 300 денари. За жал, вакви фалсификати можат да се најдат и во некои бутици, каде што се продава стока со сомнителен квалитет, а зачести и продажбата на ваква стока и во т.н. приватни станови“.
На оваа тема „Блумберг бизнисвик Адрија“ во последниот број објави трилогија:
1. Од Истанбул до Башчаршија – фејк-економијата врти милиони
2. 10 најчесто фалсификувани луксузни предмети
3. Разговор со препродавачка на фалсификати: Целта е да се удвои влогот!
Облеката и играчките се најфалсификуваните производи
Државата се обидува да се бори со фалсификатите на два фронта. Прво, преку Царинската управа на граничните премини, а потоа и на внатрешниот пазар, каде што постапува Државниот пазарен инспекторат (ДПИ). И од двете институции за „Блумберг бизнисвик Адрија“ велат дека најмногу облека се продава на црно, но и во регистрирани бутици.
Од Царинската управа велат дека од текстил, најмногу запленуваат тренерки и блузи, но запленуваат и патики и детски играчки.
„Во текот на 2022 година се спроведени 33 контроли поради сомневање за повреда на правата на интелектуална сопственост, од кои во 19 случаи е утврдена повреда на правото на интелектуална сопственост. Во согласност со статистичките податоци на Царинската управа, минатата година поради сомневање за повреда на правата на интелектуална сопственост се задржани над 14 илјади парчиња облека, 1.700 парчиња обувки и над 14 илјади парчиња играчки“, велат од Царината.
„Запленетата стока на граничните премини не може да се пушти во промет, таа се уништува“, објаснуваат од Царинската управа. При контролите во земјава, пак, пазарните инспектори најчесто наоѓаат и привремено одземаат текстилни производи (облека), накит, козметички препарати, обувки, со кои неовластено се користи или се имитира добропозната трговска марка.
„Одземените производи се предаваат на чување во Агенцијата за управување со одземен имот, до донесувањето на конечната судска одлука по поднесеното барање за поведување прекршочна постапка. По завршувањето на постапката, одземените производи се уништуваат“.
Од ДПИ уште велат дека ваквите стоки „најчесто се предмет на продажба на пазарите од трговци што не се запишани во соодветниот регистар за вршење трговска дејност и кои не поседуваат доказ за користење или отстапување на правото од носителот на правото на трговската марка“.
Но има и кај регистрирани трговци. Ако носителот на правото на индустриска сопственост поднесе пријава против нив, тогаш ДПИ излегува на терен.
„Инспекторот привремено ќе ги одземе предметите со кои е извршен прекршокот, ќе издаде потврда за привремено одземените предмети, ќе донесе решение со кое ќе нареди да се повлечат од употреба опремата, средствата и документите со кои е сторен прекршокот и ќе определи рок за нивно повлекување“.
Ако нема пријава, а инспекторатот се посомнева дека со стоката што е пуштена во промет се прекршуваат правата на индустриска сопственост, тогаш стоката со записник се става надвор од промет.
„Притоа, инспекторот веднаш го известува носителот на правото. Доколку во рок од три работни дена од известувањето носителот на правото не поднесе барање за преземање дејства во согласност со Законот за индустриска сопственост, стоката се пушта во промет“, велат од Инспекторатот.
Лани изречени казни од само 2.300 евра
Во текот на 2022 година, ДПИ извршил 84 надзори и изрекол 24 казни, со вкупна вредност од само 2.325 евра. Од нив, наплатени се нешто над 1.300 евра. „Донесени се и две решенија со кои на вршителите на дејноста им се наредува да ги повлечат од употреба опремата, средствата и документите со кои е направен прекршокот“, велат оттаму.
Но дали обидите на државата да се справи со фалсификувањето познати трговски марки се ефикасни. Според Пепељугоски, во последните две-три години нема активности од страна на Координативното тело за заштита на интелектуалната сопственост.
„Не знам која е причината за таквата неактивност, особено ако се знае дека фалсификаторите наоѓаат нови начини за продажба на фалсификуваната стока. Најчесто тоа се прави онлајн, но се договараат и средби во изнајмени станови и сл. Состојбата не е алармантна, но мора да има поголема активност од страна на надлежните органи. Светла точка се Царината и Државниот пазарен инспекторат, кои постапуваат веднаш по добиена пријава“, вели тој.
Македонија добива забелешки и од европските партнери за овој проблем. Особено затоа што предлог-стратегијата за интелектуалната сопственост 2022-2026 година, од непознати причини, Владата сè уште ја нема донесено. Дополнително, ниту судиите ниту обвинителите кривичари не се доволно обучени за да постапуваат по вакви предмети.
„Исто така, оваа забелешка се истакнува и од страна на Европската комисија за напредокот на земјава. Затоа можам да зборувам од мое лично искуство и од мојата долгогодишна практика. Морам да истакнам дека има слабо познавање од страна на обвинителството и од судиите што судат кривично за оваа материја. Што се однесува до трговските и граѓанските предмети, мора да се признае дека квалитетот е добар, иако секогаш може да биде и подобро. Основна слабост е што предметите траат предолго“, вели Пепељугоски.
