.webp){kind=icon}
Постојаниот раст на каматните стапки и намалената извесност за идните економски движења ја зголемија и претпазливоста на компаниите. Во услови на продолжени проблеми, кои настанаа првенствено во текот на пандемијата, домашните компании сега се соочуваат со други предизвици. За дел од нив оваа ситуација води кон намалена ликвидност и намалена можност за отплата на долговите. Анализираме дали ова ниво на каматни стапки е проблематично за македонските компании што веќе се задолжени. Од друга страна, дали на ова ниво на камати, домашна компанија може да се впушти во ново задолжување со нов кредит во време кога поентата на монетарното затегнување е сосема друга? Во јануари годинава каматните стапки на вкупните кредити на претпријатијата се зголемија до 4,6 проценти, а за новоодобрените кредити каматата се зголеми за 0,2 процентни поени и достигна високи 5,2 проценти. Компаниите тврдат дека ситуацијата станува сè потешка, а високите камати се сè поголем товар. Од Народната банка за „Блумберг Адрија“ тврдат дека засега ова ниво на камати не значело и влошување на квалитетот на кредитното портфолио.
„Податоците што ги следиме засега не укажуваат на позначајни проблеми во извршувањето на кредитните обврски од страна на корпоративниот сектор. Портфолиото на корпоративни кредити е со генерално солиден квалитет, при што стапката на нефункционални кредити бележи намалување“, велат од Народната банка.
Според податоците, на крајот на минатата година 3,9 проценти од корпоративното кредитно портфолио биле нефункционални кредити. Во првите два месеца од оваа година дополнително се намалиле, до нивото од 3,8 отсто, што е историски најниско ниво досега.
„Вака ниската стапка на нефункционални кредити всушност значи дека најголемиот дел (односно над 96 проценти) од портфолиото на корпоративни кредити се редовни кредити, а во нивни рамки само околу 6 отсто се достасани кредити, кај кои доцнењето не е подолго од еден месец. Ова се показатели што укажуваат на солиден квалитет на корпоративните кредити, што е секако и многу важен фактор за присутната солидна кредитна поддршка од страна банките на овој сектор“, додаваат од централната банка.
Во обид да се справи со инфлацијата, Народната банка во март годинава продолжи да ја затегнува монетарната политика, процес што почна од декември лани, па Комитетот за оперативна монетарна политика одлучи да ја зголеми каматната стапка на благајничките записи за 0,25 процентни поени, до нивото од 5,5 проценти.
Тоа доведе до раст на каматите на кредитите и на депозитите, но и до извесно забавување на кредитниот раст.
Реструктурирани кредити
Од Народната банка велат дека банките редовно прават и реструктурирање на побарувањата, односно ги менуваат условите на кредитирањето. Според податоците, обемот на реструктурираните корпоративни кредити е низок, односно помалку од 3 отсто од редовните корпоративни кредити се реструктурирани.
„Важно е да се напомене дека банкарскиот систем е стабилен, висококапитализиран и со ликвидност што овозможува непречено извршување на нивните активности, а редовните стрес-тестови покажуваат задоволителна отпорност на банкарскиот систем на симулираните шокови од различна природа и интензитет“, велат од НБМ.
Инаку, нивото на задолженост на приватниот сектор (претпријатијата и домаќинствата) е еден од најважните индикатори за стабилноста на банкарскиот систем во една земја. Андреј Кнез, главниот аналитичар на „Блумберг Адрија“, вели дека банките во овој регион се силно регулирани и стабилни, а во однос на долгот вели дека регионално се движи од 39 до 53 проценти од БДП.
„Дека овие нивоа на долг не отстапуваат од оние во споредливите економии потврдува и фактот што истиот показател во земји како Полска, Чешка, Унгарија и Романија е во сличен опсег од 26 до 56 проценти од БДП. Истиот показател е во најразвиените делови на еврозоната, земји како Германија, Австрија, Италија и Франција, во опсег од 80 до 120 проценти. Сметаме дека конвергенцијата на транзициска Европа и на нејзиниот најразвиен дел ќе продолжи долгорочно, што ќе го зголеми капацитетот за отплата на долгот на приватниот сектор во регионот Адрија и со тоа ќе го отвори потенцијалот за раст на долгот на приватниот сектор“, вели Кнез.
