Народната банка излезе посилна од инфлацискиот вител

Народната банка во текот на минатата година оствари нето-добивка од 4,9 милијарди денари (81,1 милион евра), што е значително подобрување на резултатот во однос на претходната година, кога банката забележала загуба од околу две милијарди денари (33,6 милиони евра), покажува билансот на успех на централната банка.

Податоците откриваат дека Народната банка лани забележала значително зголемување на приходите од камати, но и на расходите по оваа основа. 

„Зголемувањето на приходите од камати во 2023 година е резултат на релативно високите каматни стапки и приноси на инструментите во кои се инвестираат девизните средства“, наведуваат од Народната банка.

Оттаму објаснуваат дека се остварени високи каматни приходи од повисокиот износ на девизни депозити по видување на тековни сметки кај централните банки на земјите членки на еврозоната, пласманите во орочени девизни депозити кај странските банки, кај кои е забележано зголемено учество во 2023 година, како и од релативно високите приходи од вложувањата во хартии од вредност.

Од друга страна, зголемувањето на расходите за камати во 2023 година е резултат на повеќекратното зголемување на каматните стапки, примената на различни видови монетарни инструменти, како и на зголеменото ниво на инструментите на монетарната политика за повлекување ликвидност.

Од централната банка објаснуваат дека променливоста на приносите на странските пазари и неизвесноста во однос на идните движења на каматните стапки и понатаму ги ограничувале можностите за подолгорочни инвестиции, но овозможиле активно тргување и остварување дополнителни приходи преку продажба на хартии од вредност.

„Активниот пристап во управувањето со девизните резерви имаше поволен ефект врз остварувањата од инвестирањето и придонесе за натфрлање на резултатите на портфолијата за тргување во однос на соодветните референтни портфолија, што во голем дел се должеше и на изборот на инструменти, односно на повисокоприносните инструменти во кои се инвестираа девизните резерви“, објаснуваат од Народната банка.

Силни предизвици

Од Народната банка нагласуваат дека во 2023 година глобалната економија се соочи со повеќе предизвици, меѓу кои последиците од затегнувањето на монетарните политики на централните банки на водечките економии, привремената загриженост за стабилноста на банкарските системи во САД и Европа, натамошните воени дејства во Украина, а подоцна и тензиите на Блискиот Исток.

„Сепак, економските остварувања во светски рамки беа релативно поповолни отколку што се очекуваше на почетокот на годината, при што економскиот раст беше умерен, но стабилен, како резултат на солидните пазари на труд и силната лична потрошувачка“, се наведува во извештајот на Народната банка.

Во него се додава дека во такви услови, ЕЦБ и Фед лани продолжија со нормализирање на монетарната политика и зголемување на референтните каматни стапки во повеќе наврати.

„Во текот на годината стапките на инфлација во еврозоната и во САД беа речиси преполовени во споредба со 2022 година. Наведените околности доведоа до променливи движења на приносите на државните обврзници на меѓународните финансиски пазари во текот на годината, додека на крајот на годината немаа значителна промена на годишна основа“, посочуваат од Народната банка. 

Оттаму додаваат дека меѓународното опкружување имаше големо влијание врз домашната економија и, следствено, одговорот на монетарната политика на Народната банка не се разликуваше значително од насоката на политиките на највлијателните централни банки.

Затегнување на монетарната политика

Имено, како одговор на нагорните движења кај инфлациските очекувања, Народната банка уште од крајот на 2021 година започна со циклус на затегнување на монетарната политика, заради одржување на стабилноста на девизниот курс и стабилизирање на инфлацијата на среден рок, најпрво преку интервенциите на девизниот пазар, а потоа и со постепено зголемување на основната каматна стапка (од април 2022 година), а циклусот на затегнување на монетарната политика продолжи и во 2023 година. Каматната стапка на основниот инструмент на монетарната политика, благајничките записи, во 2023 година во шест наврати беше зголемена за вкупно 1,55 п.п. до нивото од 6,30 проценти. Наедно, рамномерно (за по 1,55 п.п.) беа зголемени и каматните стапки на расположливите депозити прекуноќ и на седум дена, на нивото од 4,20 и 4,25 проценти, соодветно.

„Со оглед на тоа дека понудениот износ на благајнички записи беше задржан на нивото од 10 милијарди денари, банките го насочија вишокот денарски средства кон расположливите депозити кај Народната банка, главно на рочност од седум дена, чија просечна состојба на крајот од годината достигна историски највисоко ниво (околу 52,9 милијарди денари)“, наведуваат од Народната банка.

Народната банка во 2023 година и натаму вршеше измени кај инструментот задолжителна резерва, наменети за поттикнување на штедењето во денари, а заради влијание во насока на соодветни промени во каматната политика на банките.

„Така, се зголеми стапката на задолжителна резерва од обврските во странска валута од 19 на 21 процент, а уделот на задолжителната резерва што се исполнува во евра беше зголемен од 75 на 81 процент. Наедно, стапката за обврските во денари со валутна клаузула беше зголемена од 50 на 100 проценти“, информираат од Народната банка.

Оттаму посочуваат дека ваквите околности имаа свој одраз врз финансиската позиција на Народната банка.

„Трошоците за монетарната политика во текот на 2023 година имаа значително повисоко остварување во споредба со 2022 година, како резултат на растот на каматните стапки и примената на монетарните инструменти“, велат од банката.

 

Каде оди добивката?

Нето-добивката или загубата на Народната банка се утврдува во согласност со меѓународните стандарди за финансиско известување. Финансискиот резултат за распределба се утврдува кога од нето-добивката/загубата се одзема вкупниот износ на нереализирани ревалоризациски приходи (овој износ во целост се пренесува на сметките на ревалоризациски резерви) и се додава износот на реализираните приходи во годината за кои биле издвоени ревалоризациски резерви во минати периоди (овој износ се одзема од сметките на ревалоризациски резерви). Нереализираните ревалоризациски расходи се покриваат од соодветните сметки за ревалоризациски резерви сѐ додека салдото на овие сметки не се сведе на нула, а потоа од добивката остварена во тековната година, од сметката за општа резерва и од капиталот.           

Народната банка ја распределува добивката во согласност со законската регулатива, во која е пропишано дека 70 проценти од неа се влеваат во општите резерви до постигнување на нивото на основниот капитал на банката, кој изнесува околу 1,28 милијарда денари (20,9 милиони евра), односно 15 проценти од добивката по достигнувањето на нивото на основниот капитал на банката. Остатокот се влева во државниот буџет. 

Во случај на отворена сметка за специјални резерви, најмногу 70 проценти од добивката се распределува на оваа сметка додека не се исполни износот определен од Советот на Народната банка за покривање на трошоците за однапред утврдени намени. Од остатокот, 70 проценти се префрлаат на сметката за општи резерви односно 15 проценти по достигнувањето на нивото на основниот капитал, а преостанатите средства во буџетот.  

Според законот, доколку на крајот на финансиската година Народната банка прикаже негативен резултат за распределба, истиот тој се покрива прво од сметката за општи резерви, а потоа од капиталот.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар