Осудена ли е Македонија на пораз во трката по работници со ЕУ?

На европско тло се развива своевидна трка по работници, во која Македонија веројатно ќе заврши на некое од последните места бидејќи не може да им конкурира на повеќе европски земји кога станува збор за висината на платите и животниот стандард. Најновите податоци на „Евростат“ покажуваат дека стапката на слободни работни места во Европската Унија изнесувала 2,4 проценти заклучно со вториот квартал од 2024 година и е на повисоко ниво од македонската, која во истиот период изнесувала 1,95 процент. Тие се показател дека работодавците од нашата и од европските земји се мачат да најдат работници, меѓутоа и дека на пазарот на трудот во Европа има голем простор за апсорпција на работна сила од Македонија. Поради лошите демографски трендови, станува јасно дека трката допрва ќе се разгорува и дека ќе прерасне во спринт кога станува збор за одредени дејности во кои недостигот од работници е најизразен.

Какви работници најмногу недостигаат во ЕУ?

Меѓу земјите членки на ЕУ, највисоки стапки на слободни работни места во вториот квартал од 2024 година се забележани во Белгија, Холандија (4,4 проценти во двете) и во Австрија (4 проценти). Спротивно на тоа, најниски стапки се забележани во Романија (0,7 проценти), Бугарија (0,8 проценти), Полска и во Шпанија (0,9 проценти во двете).

Највисоки стапки за слободни работни места во ЕУ се забележани во секторите на дејност: административни и помошни услужни дејности (3,8 проценти), градежништво (3,2 проценти), активности за сместување и услуги за храна (3,2 проценти), информации и комуникации (3 проценти) и стручни, научни и технички активности (2,8 проценти).

Слична приказна и во Македонија

Според податоците на Државниот завод за статистика, во второто тримесечје од 2024 година највисока стапка на слободни работни места од 3,68 проценти имало во секторот објекти за сместување и сервисни дејности со храна. Потоа следуваат градежништвото (3,42 проценти), трговијата (3,35 проценти) и административните и помошни услужни активности (3,20 проценти).  

Статистиката открива дека со недостиг од работници се мачат и малите и големите деловни субјекти, а тој е најизразен кај компаниите што имаат од 10 до 49 работници, кои имаат највисока стапка на слободни работни места, која изнесува 2,69 проценти.

Иселувања

„Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека точно 30.004 македонски граѓани во текот на минатата година за првпат добиле дозвола за престој во некоја од земјите членки на Европската Унија, покажуваат податоците на „Евростат“. Од нив, 13.730 лица добиле дозвола за престој поради семејни причини, 1.028 лица за образование, а 2.535 лица поради други причини. Лани имало зголемување во однос на 2022 година, кога дозвола за престој во ЕУ за првпат добиле 29.591 лице од Македонија.

Од земјите од регионот Адрија што не се членки на ЕУ, најголем број лица што лани за првпат добиле дозвола за престој има од Србија (50.933 лица), а потоа е Босна и Херцеговина со вкупно 46.370 лица. И од двете земји најмногу граѓани барале дозвола за престој во ЕУ поради семејни причини.

Според „Евростат“, повеќе од 3,7 милиони први дозволи за престој им биле издадени во ЕУ на граѓани од земји што не се дел од Унијата во 2023 година, што претставува зголемување од 4,7 проценти во споредба со 2022 година и најголем број регистриран досега.

„Вработувањето остана главната причина за издавање дозволи за престој во 2023 година, со 33,8 проценти (1,3 милион) од сите први издадени дозволи за престој, што укажува на скромно намалување во споредба со 2022 година (-0,4 проценти)“, информираат од „Евростат“.

Трпиме огромна штета

Максим Ацевски, директор на Државниот завод за ревизија, во интервју за „Блумберг Адрија ТВ“ неодамна истакна дека е алармантен одливот на високообразован кадар од Македонија и дека владините политики за задржување на младите во земјава се без ефекти. Со одливот на високообразован кадар се губи 8,34 отсто од БДП или 512 милиони евра.

„Ако на сето ова се додаде и трошокот за основното образование, може да кажеме дека веќе се движиме до границата од една милијарда евра што ја чини државата одливот на високообразовани кадри“, вели Ацевски.

Тој додава дека, според информациите што ги има меѓународната организација за миграција, Македонија е меѓу 20 земји во светот што имаат висока миграција. Според извештајот на Светската банка, 40 отсто од високообразованите кадри годишно ја напуштаат државата, а според индексот за одлив на мозоци Македонија е меѓу првите пет држави на листата од 41 земја во рамките на Европа.

„Тоа укажува дека надлежните органи не преземаат доволна активност и мерки со кои ќе успеат да ја превенираат миграцијата. Миграцијата не е проблем само на Македонија, тоа е светски проблем и не треба да негуваме илузија дека како држава ќе ја запреме, меѓутоа треба да се преземат мерки за да се намали“, вели Ацевски.

Достижни ли се европски плати во Македонија?

Просечната плата во Македонија во изминатиов период бележи континуиран пораст и заклучно со јуни годинава достигна 41.939 денари (681 евро), но тоа сè уште е многу далеку од европскиот просек. Имено, според последните податоци од „Евростат“, заклучно со минатата година просечната нето-месечна заработувачка на ниво на Европската Унија изнесувала 2.351 евро, што е за над 3,4 пати повеќе отколку просечната плата во Македонија. Со оглед на тоа што стратегиска определба на нашата земја е зачленување во Европската Унија, „Блумберг Адрија“ неодамна побара мислење од Народната банка за причините за ваквата разлика и каков рецепт треба да се примени за побрзо да се изедначат македонските со европските плати.

Од Народната банка сметаат дека, во принцип, растот на платите би требало на среден рок да ја следи динамиката на растот на продуктивноста. Оттаму објаснуваат дека со тоа не би се создавал голем притисок врз трошоците за работна сила по единица производ, односно врз конкурентската позиција на економијата.

„Оттука, ова би значело дека на еден подолг рок за да може нивото на плати да се приближи кон просекот на ЕУ, потребно е нивото на доходот (т.н. реална конвергенција) и нивото на продуктивноста да се приближат кон оние на ЕУ“, наведуваат од Народната банка.

Од централната банка информираа дека тековно нивото на реалниот доход по жител на македонската економија изнесува околу 41 процент од БДП на ЕУ, колку што изнесува и просекот за земјите од регионот на Западен Балкан, и упатува на сè уште значен јаз во однос на европската економија.

„Слична е сликата и со продуктивноста, односно јазот во продуктивноста е голем и без поголеми промени во еден подолг временски период. Имено, од 2000 година наваму продуктивноста на нашата економија гравитира околу 48 проценти од продуктивноста во ЕУ, односно околу 40 проценти од продуктивноста на германската економија, со која сме најмногу трговски поврзани“, велат од Народната банка.

Оттаму додаваат дека потенцијалот за раст на нашата економија се оценува дека во периодот пред големата финансиска криза (2008-2009) изнесувал во просек околу 3,5 проценти, а потоа, под влијание на неповолната надворешна конјунктура и последователните кризи, истиот тој се намали.

„Сите овие показатели ја потенцираат потребата од зајакнување на структурните реформи во економијата, подобрување на квалитетот на сите фактори на растот (трудот, капиталот и технолошката подготвеност), односно зголемување на инвестициите, кои ќе го зголемат долгорочниот потенцијал за раст. Со тоа ќе се забрза и процесот на реална конвергенција кон ЕУ и просторот за подобрување на животниот стандард на населението“, велат од Народната банка.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар